martes, 19 de enero de 2010

Hari Bhakti Vilasa 02 - Gopala Bhatta Gosvami

Fotos
Devoción
harekrsna

Jagadananda Das

Profile

Jan Brzezinski (Jagadananda Das) has a Ph.D. from the University of London School of Oriental Studies. He teaches Sanskrit at the Swami Rama Sadhaka Grama in Rishikesh, India. He is also editor of the Gaudiya Grantha Mandira (www.granthamandira.com), a repository of digitized Sanskrit texts related principally to Vaishnavism. He is currently working on an annotated translation of Dana-keli-kaumudi. http://jagadanandadas.blogspot.com/

Location - Rishikesh, India

Description

This chapter is called "daiksika" and discusses the necessity of initiation, the rituals conducted in the giving of initiation and the samayAH, or contract the disciple enters into with the spiritual master.

This file has been updated to include the Dig-darsini tika. (Jagat 2004-06-06)

Hari Bhakti Vilasa 02

Gopala Bhatta Gosvami

Hari Bhakti Vilasa: Gopala Bhatta Gosvami: 01 | 02 | 04 | 05 | 06 | 07 | 08 | 09

dvitéyo viläsaù

daikñikaù

taà çrémat-kåñëa-caitanyaà vande jagad-gurum |

yasyänukampayä çväpi mahäbdhià santaret sukham ||1||

namaù çré-kåñëäya bhagavate bhadra-vana-candräya |

andhaù paçyati çästräëi çilä tarati väridhim |

yasya prabhävato vande taà çré-caitanyam éçvaram ||

kartavyäàçasya vijïänam avaçyaà samyag iñyate | ato yas tatra saìkñipto granthaù so’yaà prapaïcyate | taträdau vividha-matäkulita-dékñä-vidhi-likhane paramäçaktasyäpy ätmano bhagavad-anugraheëa çaktatäà sambhävayann iva präripsita-siddhaye pürvavad guru-rüpam iñöa-daivataà praëamati tam iti | çrémän kåñëaç cäsau catianya-devaç ca paramätmeti tam | pakñe çré-kåñëa-caitanyeti vikhyäta-devam éçvaram | säkñät tasyopadeñöåtväsambhave’pi cittädhiñöhätåtvädinä sarveñäm api jévänäà parama-gurutayämano’pi sa eva gurur ity abhipretya likhati jagad-gurum iti | pakñe sarvatraiva bhagavan-näma-saìkértana-pradhäna-bhakti-pracäraëäj jagatäà gurutvena viçeñato déna-jana-viñayaka-samagropadeçänugrahaëe gurum iti ||1||

atha dékñä-vidhiù

dékñä-vidhir likhyate’tränusåtya krama-dépikäm |

vinä dékñäà hi püjäyäà nädhikäro’sti karhicit ||2||

krama-dépikäm anusåtyeti çré-keçaväcärya-viracita-krama-dépikäkhya-granthoktänusäreëaiva, na tu tad-ukta-virodhenety arthaù | dékñä-vidhi-likhane hetuù vineti | hi yataù ||2||

ägame—

dvijänäm anupetänäà sva-karmädhyayanädiñu |

yathädhikäro nästéha syäc copanayanäd anu ||3||

tathäträdékñitänäà tu mantra devärcanädiñu |

nädhikäro 'sty ataù kuryäd ätmänaà çiva saàstutam ||4||

anupetänäm akåtopanayanänäm | upanayanät yajïopavétadänät anu anantaraà tu adhikäraù syäd eva | çiva-saàstutam iti dékñitam ity arthaù | pradhänatvena çré-viñëu-dékñä-grahaëät çré-çivasyäpi samyak stutir viñayam iti bhävaù | evaà ca dékñäà vinä püjäyäm anadhikärät | tathä—

çälagräma-çilä-püjäà vinä yo’çnäti kiïcana |

sa cäëòälädi-viñöhäyäm äkalpaà jäyate kåmiù ||

ity ädi vacanaiù püjäyäç cävaçyakatväd dékñäyä nityatvaà sidhyati | çré-çälagräma-çilädhiñöhänaà vargeñu mukhyatvät sarväëy eva bhagavad-anuñöhänäny upalakñayati | nityatvam eva brahma-vacanena sädhayati te narä iti | janärdano yair närcita iti dékñäà vinärcanäsiddheù ||3-4||

skände kärttika-prasaìge çré-brahma-närada-saàväde—

te naräù paçavo loke kià teñäà jévane phalam |

yair na labdhä harer dékñä närcito vä janärdanaù ||5||

adékñayä dékñä-vidhi-vyatirekeëa | devatänäà sarväsäm eva, tan-manträdhiñöhätå-devatäyä vä çäpaù | yadyapi pürvaà likhitäyäù çré-gurüpasatter nityatayä dékñäyä api nityatä siddhaiva tathäpy upasatter äçrayaë-mätratä-vivakñayä dékñäyäç ca savidhi-mantra-grahaëädi-rüpatayä påthag ullekha iti dik ||5||

tatraiva çré-rukmäìgada-mohiné-saàväde, viñëu-yämale ca—

adikñitasya vämoru kåtaà sarvaà nirarthakam |

paçu-yonim aväpnoti dékñä-virahito janaù ||6||

viçeñato viñëu-yämale—

snehäd vä lobhato väpi yo gåhëéyäd adékñayä |

tasmin gurau sa-çiñye tu devatä-çäpa äpatet ||7||

viñëu-rahasye ca—

avijïäya vidhänoktaà hari-püjä-vidhi-kriyäm |

kurvan bhaktyä samäpnoti çata-bhägaà vidhänataù ||8||

nanu yathä-kathaïcid bhagavad-arcanena mahä-phalaà çrüyate ato guroù sakäçäd dékñä-grahaëe ko’yam ägrahas taträha--avijïäyeti | hari-püjä-vidheù kriyänuñöhänaà vidhänoktäà pürva-pürvair upadeñöåbhir yathä-vidhy evopadiñöäà çré-guru-mukhäd vijïäya viçeñeëäjïätvä vidhänato bhaktyä kurvann api çatäàçänäm ekam aàçaà labhate | gurv-anapekñayä pürva-pürva-çiñöa-darçita-märgänädareëa püjä-phalaà na samyag bhavatéti bhävaù ||8||

divyaà jïänaà yato dadyät kuryät päpasya saìkñayam |

tasmäd dékñeti sä proktä deçikais tattva kovidaiù ||9||

nityatvam eva draòhayan nityatve’pi darçapaurëamäsädivat phala-viçeñaà ca darçayan dékñä-mähätmyaà likhati divyam iti tribhiù | tapasvina iti | çreñöhä jïänädi-niñöhebhyaù paramottamäù | nèëäà sarveñäm eva dvijatvaà vipratä ||9||

ato guruà praëamyaivaà sarvasvaà vinivedya ca |

gåhëéyäd vaiñëavaà mantraà dékñä pürvaà vidhänataù ||10||

skände tatraiva çré-brahma-närada-saàväde—

tapasvinaù karma-niñöhäù çreñöhäs te vai narä bhuvi |

präptä yais tu harer dékñä sarva-duùkha-vimociné ||11||

tantra-sägare ca—

yathä käïcanatäà yäti käàsyaà rasa vidhänataù |

tathä dékñä vidhänena dvijatvaà jäyate nåëäm ||12||

atha dékñä-kälaù— tatra mäsa-çuddhiù

ägame—

mantra-svékaraëaà caitre bahu-duùha-phala-pradam |

vaiçäkhe ratna-läbhaù syäj jyaiñöhe tu maraëaà dhruvam ||13||

äñäòhe bandhu-näçäya çrävaëe tu bhayävaham |

prajä-hänir bhädrapade sarvatra çubham äçvine ||14||

kärttike dhana-våddhiù syän märgaçérñe çubha-pradam |

pauñe tu jïäna-häniù syän mäghe medhävi-vardhanam |

phälgune sarva-vaçyatvam äcäryaiù parikértitam ||15||

kvacic ca—

samåddhiù çrävaëe nünaà jïänaà syät kärttike tathä |

phälgune’pi samåddhiù syän malamäsaà parityajet ||16 ||

phala-bhedäpekñayä mata-bhedena vä jïeyaù | evam agre’pi ||16||

gautaméye—

manträrambhas tu caitre syät samasta-puruñärthadaù |

vaiçäkhe ratna-läbhaù syät jyaiñöhe tu maraëaà dhruvam ||17||

äñäòhe bandhu-näçaù syät pürëäyuù çrävaëe bhavet |

prajä-näço bhaved bhädre äçvine ratna-saïcayaù ||18||

kärttike mantra-siddhiù syät märga-çérñe tathä bhavet |

pauñe tu çatru-péòä syät mäghe medhä-vivardhanam |

phälgune sarva-kämäù syur mala-mäsaà parityajet ||19||

skände tatraiva çré-rukmäìgada-mohiné-saàväde—

kärttike tu kåtä dékñä nèëäà janma-nikåntané |

tasmät sarva-prayatnena dékñäà kurvéta kärttike ||20||

çrémad-gopäla-manträëäà dékñäyäà tu na duñyati |

caitra-mäse yad uktä tad dékñä tatraiva deçikaiù ||21||

evaà niñiddhe’pi caitre çré-gopäla-mantra-dékñäm anujänäti—çrémad iti | yad yasmät teñäà çré-gopäla-manträëäà dékñä caitra eva uktä çré-keçaväcäryädibhiù | tathä ca krama-dépikäyäà (5.1)—caitre kåtvaiva tan mäsi karmeti || trailokya-sammohana-tantre ca—

madhu-mäse tu sampräpte dvädaçyäà samupoñitaù |

äpüryamäëa-pakñe tu saàçuddhià bhävayet tataù || iti ||21||

atha bära-çuddhiù

ravau gurau tathä some kartavyaà budha-çukrayoù ||22||

atha nakñatra-çuddhiù

närada-tantre—

rohiëé çravaëärdrä ca dhaniñöhä cottarätrayaù |

puñyaà çatabhiñaç caiva dékñä-nakñatram ucyate ||23||

kvacic ca—

açviné-rohiëé-sväti-viçäkhä-hastabheñu ca |

jyeñöhottarä-trayeñv eva kuryän manträbhiñecanam ||24||

açvinyädi-nakñatreñv atra pürvoktena virodha-bhäve’pi tato viçeña-läbhena kvacic ceti prayogaù | evam agre’pi | manträbhiñecanaà dékñäm ||24||

atha tithi-çuddhiù

sära-saìgrahe—

dvitéyä païcamé caiva ñañöhé caiva viçeñataù |

dvädaçyäm api kartavyaà trayodaçyäm athäpi ca ||25||

kvacic ca—

pürëimä païcamé caiva dvitéyä saptamé tathä |

trayodaçé ca daçamé praçastä sarva-kämadä ||26|| iti |

evaà çuddhe dine çukla-pakñe çukra-gurüdaye |

sal-lagne candra-täränuküle dékñä praçasyate ||27||

çukrasya guroç ca båhaspater üdaye sati, na tu asta-samaye ||27||

athäträpavädaù (viçeña-vidhiù)

rudra-yämale—

sat-térthe’rka-vidhu-gräse tantu-dämana-parvaëoù |

mantra-dékñäà prakurvéta mäsa-rkñädi na çodhayet ||28||

tantu-parvaù çrävaëe paviträropaëotsavaù | dämana-parvaù caitre damanakäropaëotsavas tayoù ||28||

sulagna-candra-tärädi-balam atra sadaiva hi |

labdho’tra mantor dérghäyuù-sampat-santati-vardhanaù ||29||

atra sat-térthädau ||29||

sürya-grahaëa-kälena samäno nästi kaçcana |

yatra yad yat kåtaà sarvam ananta-phaladaà bhavet |

na mäsa-tithi-värädi-çodhanaà sürya-parvaëi ||30||

sat-térthädiñv api madhye sürya-parvaëaù präçastyaà darçayati süryeti särdhena ||30||

tattva-sägare ca—

durlabhe sad-gurüëäà ca sakåt saìga upasthite |

tad-anujïä yadä labdhä sa dékñävasaro mahän ||31||
gräme vä yadi väraëye kñetre vä divase niçi |

ägacchati gurur daiväd yadä dékñä tadäjïayä ||32||

yadaivecchä tadä dékñä guror äjïänurüpataù |

na térthaà na vrataà homo na snänaà na japa-kriyä |

dékñäyäù karaëaà kintu svecchä-präpte tu sad-gurau ||33||

tatra taträpi punar apavädaà darçayati—yadaiveti särdhena ||33||

atha maëòapa-nirmäëa-vidhiù

kriyävatyädi-bhedena bhaved dékñä caturvidhä |

tatra kriyävaté dékñä saìkñepeëaiva likhyate ||34||

ädi-çabdena kalätmä kalävaté varëamayé vedhamayé ca | tathä ca säradä-tilake—

caturvidhä sä sandiñöä kriyävatyädibhedataù |

kriyä-mayé varëa-mayé kalätmä vedhamayy api || iti ||34||

bhümià saàskåtya tasyäì cärcayitvä västu-devatäù |

sapta-hasta-mitaà kuryän maëòapaà ramya-vedikam ||35||

saàskåtya tuña-keçäìgärästhi-çarkarädi-doñäpasäreëopaskåtya västu-devatärcana-vidhis tu prasiddha eva säradä-tilakädi-grantha-sammato’gre präsäda-nirmäëe lekhyo bähulya-bhayäd atra na likhyate | saptabhir hastaiù parimitam, kecic ca ñaòbhir añöabhir dvädaçabhiù ñoòaçabhir vä hastair mitaà maëòapam icchanti | tathä ca vaçiñöa-saàhitäyäm—ñaò-dvädaçäñöabhir hastaiù ñoòaçair vä samantataù iti | ramyä atyanta-dairghya-hrasvocca-nécatvädi-rähityena çobhanä vedikä yasmin tat, täà ca maëòapa-madhye racayet | tathä coktam—

païca-hasta-mitäà tatra caturasräà caturmukhäm |

hasta-mätrocchritäà ramyäà madhye vedéà prakalpayet || iti |

vaçiñöa-saàhitäyäà ca—

väyavye vätha aiçänye püjä-vedéà prakalpayet |

hastonnatäà ca vistérëäà caturasräà samantataù || iti |

atra ca virodho mata-bhedädinä maëòapa-bhedena pariharaëéyaù | maëòapänumänenaiva madhye vedém uttamäà racayed iti sthitiù ||35||

añöa-dhvajaà caturdhäraà kñéra-pädapa-toraëam |
triguëékåta-süträòhyaà kuçamäläbhiveñöitam ||36||

maëòapam eva viçinañöi—añöeti | añöa-dikñu añöau dhvajä yasmin tat, kñéra-yuktaiù pädapaiù plakñädibhir hasta-mätraàbhümy-antar-nikhätais toraëaà bahir-dväraà yasmin tat | tathä ca matsya-puräëe—

pläkñaà dväraà bhavet pürvaà yämyam auòumbaraà bhavet |

païcäd açvattha-ghaöitaà naiyagrodhaà tathottaram || iti |

triguëékåtena sütreëa äòhyayä yuktayä abhito veñöitam | sarvato nibaddha-kuça-jätena triguëita-sütreëa parivåtam ity arthaù | kecic ca trisütryä kuçamaya-rajjopaveñöitam ity ähuù ||36||

atha kuëòa-nirmäëa-vidhiù

tasmiàç ca diçi kauveryäà catuñkoëaà trimekhalam |

kuëòe kuryäc caturviàçaty-aìguli-pramitaà budhah ||37||

tasmin maëòape | tisro mekhaläù khätäd bahir upary upari yathävidhi nirmäyamäëä vaprä yasmin tat ||37||

khätaà trimekhalocchräya-sahitaà tävad äcaret |

tasmät khätäd bahiù kuryät kaëöham ekäìgulaà dhruvam ||38||

tävac caturviàçaty-aìguli-parimitaà khätaà ca tisåëäà mekhalänäm ucchräyo naväìgula-parimitas tena sahitam eva kuryät | na tu bhümy-antare ca tävat sarvaà khätaà khaned ity arthaù | evaà ca mekhalä-trayäd adhaù païcadaçäìguläni khanet | tena ca mekhalä-trayocchräyeëa ca militvä caturviàçaty-aìgula-garta-sampattyä yathoktaà kuëòaà sidhyatéti jïeyam | kecic ca manyante—bhümy-antare caturviàçaty-aìguli-parimitaà khätaà kuryät, tasmäd upari mekhalä-trayaà påthag eveti, yat khätaà mekhalä-trayädho-bhümy-antaù kåtam asti tasmät | dhruvam avaçyam eva ||38||

taträdy-mekhalocchräya-vistärau catur-aìgulau |

try-aìgulau tau dvitéyäyäs tåtéyäyä yugäìgulau ||39||

tatra kuëòe | ädyäyäù prathamäyä mekhaläyä ucchräya uccatä vistäraù | dvitéya-mekhaläyäs tu tau ucchräya-vistärau | yugäìgulau dvy-aìgulau | evam äsäm ucchräyo naväìgula-parimitaù ||39||

yonià ca paçcime bhäge mekhalä-tritayopari |

ñaò-aìguläà ca vistäre dairghye ca dvädaçäìguläm ||40||

ekäìguläà tathocchräye madhye chidra-samanvitäm |

gadädharäkåtià kuryäd vidhivan mekhalänvitäm ||41||

yonià ca kuëòasya paçcima-bhäge kuryäd iti dväbhyäm anvayaù | gajasya hastino’dharasya oñöhasyeväkåtiù | agre saìkucitädho-viståtädho-viståtä açvattha-dala-sadåçé yasyäs täm | vidhivad iti—sä ca präìmukhé | tasyäù paritaç caikäìgulä mekhalä käryä | kuëòa-madhye ca praviñöaà yony-agram ekäìgulaà yoni-müle ca gaja-kumbha-dvayäkåti våtta-dvayam arghya-pätrasyaiva käryam ity arthaù | tathä ca vaçiñöa-saàhitäyäà—

gåhasyaiçäna-bhäge tu maëòapaà kärayed budhaù |

ñaò-dvädaçäñöabhir hastaiù ñoòaçair vä samantataù ||

caturdvära-samäyuktaà toraëädyair alaìkåtam |

kuëòaà tan-madhya-bhäge tu kärayec caturasrakam ||

vitasti-dvaya-khätaà yat kuëòaà sa-caturaìgulam |

vipräëäà kñatriyäëäà tad-aìgula-traya-saàyutam ||

vaiçyänäà dvy-aìgulädhikyaà çüdräëäà hasta-mätrakam |

prathamä mekhalä tatra dvädaçäìgula-viståtä ||

caturbhir aìgulais tasyäç connatatvaà samantataù |

tasyäç copari vapraù syäc caturaìgulam unnataù ||

vapro mekhalä—

añöäbhir aìgulaiù samyag vistérëas tu samantataù |

tasyopari punaù käryo vapraù so’pi tåtéyakaù ||

caturaìgula-vistérëaç connataç ca tathä-vidhaù |

yoniç ca paçcime bhäge präì-mukhä madhya-saàsthitä ||

ñaò-aìgulaiç ca vistérëä cäyatä dvädaçäìgulaiù |

påñöonatä gajauñöhy eva sac-chidrä madhyamonnatä ||

kaëöho’ñöa-yava-mätraù syät kuëòaà ca kara-mätrake |

kaëöho yatnena kartavyo bhukti-mukti-phalepsubhiù |

näbhir apy athavä kuëòam eka-mekhalakaà bhavet || iti ||40-41||

çatärdha-home kuëòaà syäd ürdhva-muñöi-karonmitam |

çata-home’ratni-mätram sahasre päëinä mitam ||42||

aparam api kiïcid viçeñaà likhati—çatärdheti | sahasre homänäà, evam agre’pi ||42||

lakñe caturbhir hastaiç ca koöau tair añöabhir mitam |

caturasraà kuëòa-khätaà kurvétädhaç ca tädåçam ||43||

taiù hastaiù | tädåçam iti yävad dairghye vistäre ca tävad adhastäd api khätaà kuryäd ity arthaù | tac ca mekhalocchräya-sahitam eva jïeyam iti pürvaà likhitam eva ||43||

homas tv adhika-saìkhäkaù kuëòe vai nyüna-saìkhyayä |

kåte käryo na c anyüna-saìkhyäkaù saìkhayädhike ||44||

tatraiväparam api viçeñaà likhati--homas tv iti | nyünatä homa-saìkhyäto’lpayä saìkhyayä kåte kuëòe adhikä kuëòa-saìkhäto bahulä saìkhyä yasya sa käryaù |

nyüna-saìkhyayä hy adhika-saìkhyäyäm antarbhävät | na ca nyüna-saìkhyäko homo’dhika-saìkhyäke kuëòe kärya ity arthaù | yad uktaà cäbhiyuktaiù—

nyüna-saìkhyodite kuëòe’dhiko homo vidhéyate |

anukta-kuëòo nyünas tu nädhike çasyate kvacit || iti ||44||

yathävidhy eva kartavyaà kuëòaà yatnena dhématä |

anyathä bahavo doñä bhaveyur bahu-duùkhadäù ||45||

yathokta-vidhi-kuëòa-nirmäëe guëaà, tad-ullaìghane ca doñaà likhati—yatheti ||45||

tad uktaà täntrikaiù—

evaà lakñaëa-saàyuktaà kuëòam iñöa-phala-pradam |

aneka-doñadaà kuëòaà yatra nyünädhikäm bhavet ||46||

tasmät samyak parékñyaiva kartavyaà çubham icchatä |

hasta-mätraà sthaëòilaà vä saàkñipte homa-karmaëi ||47||

härétenäpi—

vistärädhikya-hénatve alpäyur jäyate dhruvam |

khätädhikye bhaved yogé héne tu dhana-saàkñayaù |

kuëòe vakre ca santäpo maraëaà chinna-mekhale ||48||

çokas tu mekhalonatve tadädhikye paçu-kñayaù |

bhäryä-näço yoni-héne kaëöha-héne çubha-kñayaù ||49||

mekhaläyä ünatve nyünatäyäà satyäm | tasyä mekhaläyä ädhikye ||49||

aìguli-parimäëaà coktam—

tiryag-yavodaräëyañöäv ürdhvä vä bréhayas trayaù |

jïeyam aìguli-mänaà tu madhyamä madhya-parvaëä ||50|| iti |

viçeño’pekñito’nyatra srak-sruva-prakriyädikaù |

jïeyo granthäntarät so’trädhikya-bhétyä na likhyate ||51||

kuëòa-nirmäëädäv apekñyam aìgula-mänaà ca likhati | madhyamäyä aìgule madhyaà parva vä | anyaträpy uktam—

ähur mantra-vido’ìgulaà vasu-yavais tiryak ca saàsthäpitais

tälaà dvädaçabhiç ca taiù parimitaà hasto dvitälaù punaù |

tau dvau kiñkur imau dhanuç ca dhanuñäà kroçaù sahasraà bhavet

tau gavyütim udäharanti munayas täbhis tribhir yojanam || iti |

vasu-yavaiù añöabhir yavaiù tair aìgulaiù, imau dvau kiñkuù, sruk-sruvayor homärthaka-pätrayoù, prakriyä nirmäëädi-vidhiù, tat-prabhåtiko’tra kuëòädi-nirmäëa-karaëe yo’nyo viçeño’pekñitaù syät, sa ca vaçiñöa-saàhitädi-granthäd vijïätavyo’bhijïaiù | ädi-çabdena aìkuräropaëa-vidhy-ädiù, atra granthe ca ädhikya-bhétyä grantha-vistära-bhayena sa na likhyate | sruk-sruva-lakñaëaà ca vaçiñöa-saàhitäyäm uktam—

sruvaà bähu-pramäëena homärthaà vidadhéta vai |

caturasraà vidhäyädau sapta-païcäìgula-kramät ||

tåtéyäàçena gartaà syät tad-antar-våtta-çobhitam |

snätvä samaà tiryag ürdhvaà tad-adhaù çodhayed bahiù ||

caturthäàçaà cäìgulasya çeñäc cärdhaà tad-antataù |

ramyäà ca mekhaläà khäte çiñöenärdhena kärayet ||

kuryät tirbhäga-vistäram aìguñöhena samäyutam |

särdham aìguñöhakaà ca syät tad-agre tu mukhaà bhavet ||

catuñkaà çobhanaà våttià dvy-aìgulaà vidadhéta vai |

yathälpa-paìke goù pädaà ruciraà dåçyate tathä ||

paläça-patre niçchidre rucire sruk-sruvau mune |

vidavyäd väçvattha-patre saìkñipte homa-karmaëi || iti |

çäradä-tilake ca—

prakalpayet sruvaà vidvän vakñyamäëena vartmanä |

çré-parëé-çiçapä-kñéra-çäkhiñv ekatamaà budhaù ||

gåhétvä vibhajed dharata-mätraà ñaötriàçatä punaù |

viàçaty-aàçair bhavet kuëòo vedé tair añöabhir bhavet ||

ekäàçena mitaù kaëöhaù sapta-bhäga-mitaà mukham |

vedé-try-aàçena vistäraù kaëöhasya parikértitaù ||

agraà kaëöha-samänaà syän mukhe märgaà prakalpayet |

kaniñöhäìguli-mänena sarpiño nirgamäya ca ||

vedé-madhye vidhätavyä bhägenaikena karëikä |

vidadhéta bahis tasyä ekäàçena näbhito’vaöaù ||

tasya khätaà tribhir bhägair våttam ardhäàçato bahiù |

aàçenaikena parito daläni parikalpayet |

mekhalä-mukha-vedyoù syätparitordhäàçamänataù ||

daëòa-mülägrayoù kuëòé guëa-vedäàçakaiù kramät |

kuëòé yama-yugäàçe syäd daëòasyänäha éritaù ||

ñaòbhir aàçaiù påñöha-bhägo vedyäù kürmäkåtir bhavet |

haàsasya vä hastino vä patriëo vä mukhaà likhet ||

mukhasya påñöha-bhäge syät suprokñaà lakñaëaà srucaù |

srucaç caturviàcçatibhir bhägair vä racayet sruvam ||

dväviàçatyä daëòamänam aàçair etasya kértitam ||

caturviàçatir änähaù karñäjya-grähi tac-chiraù |

aàça-dvayena nikhanet paìke måga-padäkåtim |

daëòa-mülägrayoù kuëòé bhavet kaìkaëa-bhüñitä || iti ||50-51||

atha dékñä-maëòala-vidhiù

athokñite païca-gavyair gandhämbhobhiç ca maëòape |

yathävidhi likhed dékñä-maëòalaà vedikopari ||52||

adhuëä maëòala-vidhià darçayati—atheti tribhiù | ukñite prokñite païca-gavyaiù sugandhibhir jalaiç ca, yathä-vidhéti sarvaträgre’py anuvartanéyaà, vedikäyä maëòapäntar viracitäyä vedyä upari ||52||

tan-madhye cäñöa-paträbjaà bahir våtta-trayaà tataù |

tato räçéàs tataù péöhaà catuñpäda-samanvitam ||53||

tasmäd bahiç caturdikñu likhed véthé-catuñöayam |

çobhäpaçobhä-koëäòhyaà tato dvära-catuñöayam ||54||

tasya maëòalasya madhye’ñöa-patraà padmaà likhed iti pareëa pürveëa vänvayaù | tatas tasmäd abjäd bahir-våtta-trayam | tato våtta-trayäd bahiù räçén meñädén dvädaça | tebhyo bahiù päda-catuñöaya-yuktaà péöham äsanam | tasmäd bahiç catasro véthyaù | tasmäd bahiç catväri dväräëi | tad-ubhayataù sarvatra çobhäm | tat-pärçvataç copaçobhäm | tat-pränteñu catväri koëänéty arthaù | taträyaà sanniveçaù | ädau saptadaçordhva-rekhä likhet paçcät tad-upari sama-bhägena tävatéri (?) tiryag-rekhäà likhet | evaà ñaö-païcäçad adhikaà koñöhänäà çatadvayaà bhavati | teñu ca madhye ñoòaça koñöhäëi märjayitvä tatra padmam | tad-bahir våtta-trayaà cäìkayet | tad-bahir eka-paìkti-sthäni ñaö-triàçat märjayitvä péöhaà tatraiva koëeñu tatra päda-catuñkaà ca kalpayet | tad-bahir eka-pakti-sthäni catuçcatväriàçat märjayitvä catur-dikñu catur-véthéù prakalpayet | tad-bahiç ca paìkti-dvaya-sthair dvädaçädhika-çata-koñöhaiç catur-dikñu catväri dväräëi, tad-ubhayataù çobhäm | tad-anantaram upaçobhäm, tad-anantaraà ca catuñkoëänéti | taträpy ayaà prakäraù bähya-paìkti-stha-madhya-koñöha-catuñöayaà tad-abhyantara-paìkti-stha-madhya-koñöha-dvayaà cety evaà koñöha-ñaökenaikaà dväraà bhavati | dvärasya ekasmin bhäge tathä paìkti-stham ekaà koñöhaà tad-abhyantara-paìkti-stha-koñöha-trayaà ca cety evaà koñöha-catuñöayenaikä çobhä bhavati | tathä bähya-paìktisthaà koñöha-trayaà tad-abhyantara-paìkti-stham ekaà cety evaà koñöha-catuñöayenaikopaçobhä bhavati | koñöha-catuñkeëa koëam iti | evam aparsminn api bhäge çobhopaçobhä koëäni jïeyäni | evam evänya-dik-traye’péti militvä dvädaçädhika-koñöha-çataà bhavatéti dik ||53-54||

atha dékñäìga-püjä

prätaù-kåtyaà guruù kåtvä yathä-sthänaà nyaset tataù |

çaìkhaà püjopacäräàç ca puro-lekhya-prakärataù ||55||

adhunä kalasa-sthäpana-vidhià darçayati—prätaù-kåtyam ity ädinä bhojyärpaëävadhéty antena | prätaù-kåtyaà prätaù-snänam ärabhyätmärpaëäntaà bhagavad-arcanaà yävan nitya-karma kåtvä samäpya | katham ? puro’gre lekhya-prakäreëa tat-prakäraç cägre mukhya-püjä-prasaìge vyakto bhävéty arthaù | evam anyaträpy agre sarvatra boddhavyam | yathä-sthänam iti präì-mukho maëòalasyägre sväsanopaviñöo dékñä-saìkalpaà vidhäya mätåkädi-nyäsän kåtvä sva-vämägre çaìkhaà püjopacäräàç cärghyädi-dravyäëi sva-sva-pätre paripürya yathottaraà sthäpayitvä dakñiëa-bhäge ca puñpädéni nyased ity ädikaà jïeyam | etac cägre mukhya-püjä-prakaraëe prapaïcya lekhyam eva ||55||

taträdau kumbha-sthäpana-vidhiù

gurün gaëeçaà cäbhyarcya péöha-püjäà vidhäya ca |

padma-madhye nyaset çäléàs taëòuläàç ca kuçäàs tathä ||56||

gurün nija-guru-parama-gurv-ädén çré-näradädéàç cänyän api pürva-siddhän bhägavatän maëòaläntaù-péöhasyottare väyavya-koëäd aiçäna-koëa-paryantam abhyarcya, caturthé-namo’ntais tat-tan-nämabhir gandhädinä sampüjya praëäma-mudräà radarçyänujïäm ädäya gaëeçaà ca tad-dakñiëa-bhäge véthyäà yathokta-kramam abhyarcya nirvidghnatäà prärthya maëòala-madhya-bhäge péöhasya püjäà ca lekhya-vidhinaiva kåtvä padmasya maëòaläntar-likhitasya madhye karëikopari çälén dhänyäni ekäòhaka-parimitäni | tathä tad-añöamäàça-parimita-çukla-taëòuläny api nyasya tad-upari darbhän vinyased ity evaà granthäntaränusäreëa vijïeyam | tatra ca kürcäkñata-yutän darbhän iti jïeyam | kürco’tra kuça-traya-ghaöita-brahma-granthiù | kuça-muñöir iti kecid ähuù ||56||

vahner daça-kalä yädi-varëädyäç ca kuçopari |

nyasyäbhyarcya japaàs täraà nyaset kumbhaà yathoditam ||57||

kuçänäm upari ca vahner daça-kaläù prädakñiëyena nyasya gandha-puñpädinä tä eva püjayitvä täraà praëavaà japan san tad-darbhopary eva kalasaà sthäpayet | kathambhütäù ? ya-kära ädir yeñäà te varëä ädyä ädi-sthitä yäsäà täù ya-kärädi-kña-käränta-daçäkñara-çiraskä ity arthaù | yathoditaà çästravidbhir uktam anatikramya, anena navaà lohitam avraëaà triguëékåtya kanyä-kartita-çobhana-kärpasa-sütrair astra-mantreëa trir veñöitam aguru-dhüpämoditam ity ädikaà boddhavyam | yathoditam ity etad agre’py anuvartanéyam ||57||

täç coktäù—

dhümrärcir uñmä jvalané jväliné visphuliìiné |

suçréù surüpä kapilä havya-kavyavahe api ||58|| iti |

havya-vahä kavya-vahä ceti dve | prayogaç cäyaà—dhümärciñe nama ity ädi | kecic ca daça-dala-kamalaà saïcintya tat-karëikäyäà maà vahni-maëòaläya namaù iti nyasya tad-daça-daleñu daça vahni-kalä nyased ity ähuù | evam eva hådi dvädaça-dalaà bhrü-madhye (kaëöha-madhye) ca ñoòaça-dalaà kamalaà saïcintya aà arka-maëòaläya namaù, uà soma-maëòaläya namaù iti krameëa tat-tat-karëikayor nyasya tat-tad-daleñv eva sürya-soma-kalä nyased ity ähuù | anye ca äsäm añöa-triàçato vahny-ädi-kalänäm anyäsäà ca païcäçataù praëava-kalänäà çuddha-jala-pürëe çaìkha eva nyäsam ähuù ||58||

kädyaiñ öhäntair yutä bhädyair òäntaiç cärëair vilomagaiù |

süryasya ca kaläù kumbhe dvädaça nyasya püjayet ||59||

adhunä tasmin kuëòe sürya-kalänäà nyäsädikaà likhati—kädyair iti | kakärädyaiñ öha-käräntair arëair varëair yutä dvädaçäpi kaläù | ca-käraù samuccaye | bha-kärädyair òa-käräntair varëair api yutäù | nanu, bha-kärädénäà dvädaça-varëänäà òa-käräntatä kathaà syät ? krameëa kña-käräntatä-präptes taträha—vilomagaiù vyutkrama-präptaiù | ayam arthaù—anuloma-paöhita-ka-kärädyaikaikam akñaraà pratiloma-paöhita-bha-kärädy-ekaikäkñareëa sahitam ädau sürya-kaläsu saàyojya nyäsädikaà kuryäd iti | prayogaç ca kaà bhaà tapanyai nama ity ädi ||59||

täç coktäù—

tapané täpané dhümrä bhrämaré jväliné ruciù |

suñumëä bhogadä viçvä bodhiné dhäriëé kñamä ||60|| iti |

kumbhäntar nikñipen müla-mantreëa kusumaà sitam |

säkñataà sasitaà svarëaà sa-ratnaà ca kuçäàs tathä ||61||

tataç cokta-prakäreëädhära-rüpam agnià kumbha-rüpaà süryaà ca vicintya kumbhasya tasya antar madhye çukla-kusumädikaà kñipet | sa-sitaà sa-çarkaram | tad uktam—

prottolayitvä tan-madhye çukla-puñpaà sitäyutam |

svarëaà ratnaà ca kürcaà ca mülenaiva vinikñipet || iti |

yac ca müla-granthaärthäd adhikaà kiïcil likhyate, tat-pürva-gatasya yathoditam ity asyänuvartanäd iti jïeyam ||61||

kumbhaà ca vidhinä térthämbunä çuddhena pürayet |

jale cendukulä nyasya sasvaräù ñoòaçärcayet ||62||

vidhineti—péöha-kumbhayor aikyaà vicintya viloma-paöhitaiù kña-kärädyair a-käräntair mätåkäkñarair vära-trayaà müla-mantra-japena kumbhaà taà kevala-vimala-térthodakena pürayet | atra ca çaktau karpurädi-jalaiù gavya-dugdhaiù païca-gavyaiù sarvauñadhi-jalaiù kñéra-drumädi-kvärtha-jalair anyair vä mahauñadhi-toyaiù pürayed iti | svarä a-kärädyäç caturdaça, sähacaryäd visargänusvärau ceti ñoòaça | tat-sahitä indoù kaläù ñoòaça kumbhodakair vidhinä krameëa nyasya puñpädinä püjayet ||62||

täç coktäù—

amåtä mänadä püñä tuñöiù puñöé ratir dhåtiù |

çaçiné candrikä käntir jyotsnä çréù prétir aìgadä |

pürëä pürëämåtä ca ||63|| iti |

jyotsnä caikä çréç caikä, pürëä caikä pürëämåtä caikä iti dve prayogaç ca | aà amåtäyai nama ity ädi ||63||

çuddhämbu-pürite çaìkhe kñiptvä gandhäñöakaà kaläù |

ävähya sarväs täù präëa-pratiñöhäm äcaret kramät ||64||

atha çaìkha-püraëa-vidhià darçayati—çuddheti | pürva-çlokastha-vidhinety anuvartata eva | ato hi müla-mantreëa çuddhämbunä paripürite, çaktau ca pürvavat karpüra-jalädinä pürita iti jïeyam | täù pürvoktäù | vahny-arkendu-kaläù sarväù çaìkha eva kramät påthak påthag ävähya täsäà präëa-pratiñöhäà krameëaiva kuryät | tat-tat-präëa-pratiñöhä-prakäraç ca çré-puruñottama-vana-viracita-krama-dépikä-öékädi-granthäntarato vijïeyaù ||64||

gandhäñöakaà coktam—

uçéraà kuìkumaà kuñöhaà bälakaà cägurur murä |

jaöä-mäàsé candanaà cetéñöaà gandhäñöakaà hareù ||65|| iti |

ity etat gandhäñöakaà hareù çré-kåñëasya iñöaà priyam ||65||

kaiçcic candana-karpüräguru-kuìkuma-rocanäù |

kakkola-kapi-mäàsyaç ca gandhäñöakam idaà matam ||66||

kapiù çihlakaù ||66||

tathaiväkärajä varëaiù kädibhir daçabhir daça |

ukärajäñöakärädyaiù pa-kärädyair ma-kära-jäù ||67||
catasro bindujäù ñädyaiç caturbhir näda-jäù kaläù |

svaraiù ñoòaçabhir yuktä nyasec chaìkhe ca ñoòaça ||68||

atha païcäçat praëava-kalänäà nyäsaà likhati—tathaiveti | a-kärajä daça-kaläù ka-kärädibhir daçabhir varëair yuktäs tasminn eva çaìkhe nyased iti dväbhyäm anvayaù | daçeti daçabhir iti cänuvartata eva | ata u-kärajä daça öa-kärädyair daçabhir varëair yuktäù | daçeti—ma-kärajäç ca daça pa-kärädyair daçabhir yuktä iti jïeyam | ña-kärädyaiç caturbhir varëair yuktäç catasro bindujäù kalä nyaset | nädajäù ñoòaça ca kaläù ñoòaçabhiù svaraiù | a-kärädibhir yuktä nyaset ||67-68||

täç coktäù—

såñöir åddhiù småtir medhä käntir lakñmér dhåitù sthirä |

sthitiù siddhir akärotthäù kalä daça saméritaù ||69||

jarä ca päliné çäntir aiçvaré rati-kämike |

varadä hlädiné prétir dérghä cokära-jäù kaläù ||70||

tékñëä raudrä bhayä nidrä tantér kñut krodhané kriyä |

utkäré caiva måtyuç ca makäräkñarajäù kaläù ||71||

nivåttiç ca pratiñöhä ca vidyä çäntis tathaiva ca |

indhikä dépikä caiva recikä mocikä parä ||72||

sükñmä sükñmämåtä jïänäjïänä cäpy äyané tathä |

vyäpiné vyoma-rüpä ca anantä näda-sambhaväù ||73|| iti |

nivåttyädayo nädajäù ñoòaça | kvacic ca sükñma-sükñmeti päöhaù | tataç ca sükñmä ekä, sükñmämåtä caikä pürëä pürëämåtä cetivat | keñäàcin mate ca ananta iti bahu-vacanäntaà näda-sambhavä ity asya viçeñaëam | tathä ca säradä-tilake—anantäù svara-yutäù iti | tataç ca sükñmä ekä, asükñmä caikä | amåtä caiketi tisraù ||72-73||

nyäsaà kalänäà sarväsäà kuryäd ekaikaçaù kramät |

nämoccärya caturthäntaà tat-tad-varëair namo’ntakam ||74||

nyäsa-prakäraà likhati—nyäsam iti | tais taiù präg-uddiñöair varëaiù saha | prayogaç ca—kaà såñöyai namaù ity ädi | kecic ca praëavädyam eva sarvaà tat-tan-nyäsam ähuù | tathänye ca a-kära-kalänäà päda-dvaya-sandhy-agreñu, u-kära-kalänäà ca kara-dvaya-sandhy-agreñu, ma-kära-kalänäà ca gudädy-aìgeñu daçasu, bindu-kalänäà ca kaëöha-cibuka-bhrü-dvayeñu, näda-kalänäà ca tat-tan-nyäsa-sthäneñu prakära-bhedena nyäsam ähuù | tat-tat-pratiñöhädi-vidhiç ca çré-puruñottama-vana-viracita-krama-dépikä-öékädi-granthato viçeñeëävagantavyaù ||74||

pürvaà präëa-pratiñöhäyäs täsäm ävähanät param |

åcaù païca yathä-sthänaà paöhet täç cärcayet kaläù ||75||

haàçaù çuciñad ity ädau pratad viñëus tataù param |

tryambakaà tat savitur viñëur yonim iti kramät ||76||

kià ca, pürvam iti täsäm akärajädi-kalänäà, yathä-sthänam iti | çaìkha-jale a-kära-prabhavänäà kalänäm ävähanänantaraà präëa-pratiñöhäyäç ca präk haàsaù çuci-ñad ity åcam | u-kära-prabhaväëäà ca pratad viñëur iti | ma-kära-prabhaväëäà ca | triyambakam iti viñëu-prabhaväëäà ca tat-savitur iti | näda-prabhaväëäà ca viñnur yonim iti | kramät paöhed iti jïeyam | kvacic ca tryambakam iti päöhaù ||75-76||

tac ca çaìkhodakaà kumbhe müla-mantreëa nikñipet |

pidadhyät tan mukhaà çakra-vallé-cütädi-pallavaiù ||77||

tat kalä-nyäsa-saàskåtaà ca çaìkhastham udakaà kumbhe präk sthäpite tasmin arpayet | tasya kumbhasya mukhaà çakra-vallyä indra-vallyä ämrädi-pallavaiç cäcchädayet | ädi-çabdäd açvatthädi ||77||

çarävenätha puñpädi-yuktenäcchädya tat punaù |

saàveñöya vastra-yugmena tataù kumbhaà ca maëòayet ||78||

tat kumbha-mukhaà puñpädi-sahitena çaräveëa punar upari äcchädya | ädi-çabdeana phala-taëòulädi | punaç ca tan-mukham eva vastra-dvayena veñöayitvä maëòayet puñpa-candanädinä ||78||

atha kumbhe çré-bhagavat-püjä-vidhiù

tasminn ävähya kalase paraà tejo yathä-vidhi |

sakalékåtya cäcäryaù püjayed äsanädibhiù ||79||

paraà tejaù naräkåti paraà brahma çré-kåñëam | yathä-vidhéti müla-mantreëa çré-mürtià saïcintya karäbhyäà puñpäïjalim ädäya pravahan näsä-puöena hådayäd deva-tejaù puñpäïjaläv änéya kalasädi-kalpita-mürtäv ävähanaà tan-mantreëa kuryäd ity arthaù | äsanädibhir upacäraiù | te cägre nitya-püjä-prasaìge vistärya lekhyäù ||79||

sakalékaraëaà coktam—

devatäìge ñaò-aìgänäà nyäsaù syät sakalé-kåtiù ||80||

kecic cähuù kara-nyäsau vinäkhilaiù |

nyäsais tat-tejasaù säìgékaraëaà sakalékåtaù ||81||

kim ähus tad eva likhati—karety ädi | tasya brahma-svarüpasya tejasaù säìgékaraëaà dhyänena säkäratäpädanam ||81||

evaà ca kumbhe taà säìgopäìgaà sävaraëaà prabhum |

agrato lekhya-vidhinärcayed bhojyärpaëävadhi ||82||

taà naräkåti para-brahma-rüpaà, prabhuà çré-kåñëam | evam ävähanädinä naivedya-samarpaëäntam arcayet | katham ? agre nitya-püjä-prasaìge mukhya-sthäne lekhyena prakäreëa atas tatraiva tat-sarva-prakäro vistärya lekhyas tad-dåñöyäträpi tathaiva püjä kartavyä | adhunä tal-likhanenälam ity arthaù ||82||

naivedyärpaëataù paçcän maëòalasya ca sarvataù |

sa-dépän paiñöikän nyasyet sa-béjäìkura-bhäjanät ||83||

béjäìkura-pätra-sahitän sataù uttamän gavya-våtädi-sädhitän samyag ullvalitän dépän maëòalasya paritaù sthäpayet | paiñöikän piñöena yava-cürëädinä nirmitän päträn ity arthaù ||83||

atha dékñä-homa-vidhiù

tato dékñäìga-homärthaà kuëòalasya ca sarvataù |

saàmärjya darbha-märjanyä yathä-vidhy upalepayet ||84||

vikérya sarñapäàs tatra gavyaiù samprokñya païcabhiù |

madhye sampüjayed västu-puruñaà dikñu tat-patén ||85||

dékñä-homa-vidhià likhati—tata ity ädinä yathoditam ity antena | yathä-vidhéti | väyu-béja-japta-darbha-märjanyädi-samam ägneyém ärabhya prädakñiëyena saàmärjya tathaiva varuëa-béjena lepanaà kuryäd ity arthaù | yathävidhéty asyägre’pi sarvatränuvartanaà käryam | tat-tat-prakära-viçeñaç ca granthäntarato jïeyaù | sarñapän astra-mantra-japtän | tatra kuëòe dikñu ca daçasu tat-patén dik-pälän ||84-85||

çoñaëädéni kuëòasya kåtvä prokñya kuçämbubhiù |

ullikhya cäsmin yony-ädi-sahitaà maëòalaà likhet ||86||

ädi-çabdena dahana-plävana-käöhinyädéni, kuça-yuktair ambubhiù | ullikhya ullekhanaà ca kåtvä | asmin kuëòe ädi-çabdäc cakra-våttädi ||86||

çré-béjaà madhya-yonau ca vilikhyäbhukñya püjayet |

nidhäya tatra puñpädi-viñöaraà sädhu kalpayet ||87||

athägni-saàskäraà likhiñyann ädau tat-pratiñöhäà likhati—çré-béjam iti tribhiù | puñpädinä yad-viñöaraà çayyä tat | yad vä, puñpädikam eva viñöaratvena kalpayitvä tatra madhyayonäv eva nidhäya | ädi-çabdena akñata-kürcau ||87||

tatra lakñmé-måtyu-snänäà viñëuà cävähya püjayet |

tämrädi-pätreëänéyägrato’gnià sthäpayec chubhram ||88||

çubham änanditam | tathä coktaà—

praëamya vidhinaivägnim ähitägner gåhäd api |

änéya cädadhétätra kuçaiù prajvälya yatnataù || iti ||88||

gandhädinägnim abhyarcya viñëoù sakréòataù çriyä |

reto-rüpaà vicintyämuà kuëòaà täreëa cärcayet ||89||

çriyä saha saìkréòata ädya-rasam anubhavataù | amum agnim | täreëa praëavena ||89||

vaiçvänareti mantreëäcchäcyägnià taà sad-indhanaiù |

cit-piìgaleti prajvälyopatiñöhed agnim ity amum ||90||

evam agneù pratiñöhä-vidhià likhitvopasthäna-vidhià likhati—vaiçveti | vaiçvänareti mantrasyädyäkñaräëi | evam agre’pi | sadbhir uttamair vihitair uttamair indhanair äcchädya | cit-piìgaleti mantreëa | agnim iti mantreëa amum agnim upatiñöhet ||90||

jihvä nyasyet sapta tsminn apy aìgeñv aìga-devatäù |

ñaösu ñaö nyasya mürtéç ca nyasyäñöäbhyarcayec ca täù ||91||

atha saàskärärtham eva prathamaà nyäsädikaà likhati—jihvä iti caturbhiù | ñaösu aìgeñu mürdhädiñu ñaö aìga-devatä nyasya añöau mürtéç ca nyasya täç ca jihväìga-devatä-mürtéù pratyekaà caturthé-namo’ntas tat-tan-nämabhiù püjayet ||91||

sapta-jihväç coktäù—

hiraëyä gaganä raktä tathä kåñëä ca suprabhä |

bahu-rüpäti-rüpä ca sapta jihvä vasor imäù ||92||

vasor agneù | kecic ca padmarägäù suparëéty ädyä sapta jihvä atra manyante ||92||

athäìga-devatäù

sahasrärciù svasti-pürëa uttiñöha-puruñas tathä |

dhüma-vyäpé sapta-jihvo dhanurdhara iti småtaù ||93||

añöa-mürtayaç ca

jäta-vedäù sapta-jihvo havya-vähana eva ca |

açvodaraja-saàjïaç ca tathä vaiçvänaro’paraù |

kaumära-tejäç ca tathä viçvadeva-mukhähvayau ||94|| iti |

viçvamukho devamukhaç ceti dvau | tathä ca säradä-tilake—

jätavedäù sapta-jihvo havya-vähana-saàjïakah |

açvodaraja-saàjïo’nyas tathä vaiçvänarähvayaù |

kaumära-tejäù syäd viçvamukho devamukhas tathä || iti ||94||

tato vahnià paristérya saàskåtäjyaà yathä-vidhi |

hutvä ca vyähåtéù paçcät trén värän juhuyät punaù ||95||

tato’sya garbhadhänädén vivähäntän yathäkramam |

saàskärän äcared ukta-mantreëäñöähutais tathä ||96||

paristérya kuçäìkurädinä agneù paristaraëaà kåtvä, yathävidhéti sarvatraiva sambandhanéyam | tataç ca täpanäbhidyotanädinäjya-saàskärädi-prakäraç ca yäjïikeñu suprasiddha eva | aträpekñitaç cet çré-puruñottama-vana-viracita-krama-dépikä-öékä-granthato jïeyaù | paçcät praëava-vyähåtér yathävidhi hutvä vaiçvänaerty ädinä agner müla-mantreëa punas triù kåtyo juhuyät ca | çästroktena mantreëa svähänta-praëavenänyena ca tat-tat-karma-viñayakeëa mantreëa ähuty-añöakena ca asya vahneù saàskärän krameëa kuryät | tat-tad-vidhir api tat-tad-granthata eva viçeñataù jïeyaù ||95-96||

itthaà hi saàskåte vahnau péöham abhyarcya tatra ca |

devam ävähya gandhädi-dépänta-vidhinärcayet ||97||

tatra tasmin péöhe, gandhärpaëam ärabhya dépärpaëa-paryantam arcayed ity arthaù | dépäntärcanaà cägni-jihväyäù punar bhogäpekñayä | péöhärcana-devävähanädi-vidhiç cägre vyakto bhävé ||97||

taà cägnià deva-rasanäà saàkalpyäñöottaraà budhaù |

sahasraà juhuyät sarpiù-çarkarä-päyasair yutaiù ||98||

taà saàskåtam agnià ca devasya bhagavato jihvätvena saìkalpya yutair militaiù ||98||

hutväjyenätha mahaté-vyähåtér vidhinä kåté |

graharkña-karaëädibhyo balià dadyäd yathoditam ||99||

athänantaraà mahä-vyähåtér vidhinä çästrokta-prakäreëa äjyena hutvä | kåtéti | evaà homaà samäpyätmänaà çiñyaà ca prasädämbubhir abhyukñya huta-bhasmanä tilakaà kuryäd ity ädikaà kåtitvaà jïeyam | yathoditam iti maëòala-madhye räçi-sthäneñu tat-tan-mantrais tat-tat-krameëa homävaçiñta-päyasa-tåtéyäàçena grahädibhyo balià dadyät | tat-tat-prakära-viçeño’pi tathaiva jïeyaù | ädi-çabdäc ca ména-meñayor antaräle siàha-vyäghra-varäha-khara-gaja-våñabhädénäà balir jïeyaù | tathä caturthäàçena maëòalasya dakñiëa-bhäge gomayopalipta-pradeçe’gnaye tejo’dhipataye viñëu-pärñadebhyaç ca sarvebhyo balir deya ity ädi boddhavyam | tatra ca sarve tat-tan-manträ jala-gandha-puñpa-däne namo’ntäù | bali-däne svähäntäù | punar jala-däne tu tåpyatäm ity antä avagantavyä iti dik | yathoditam ity asyägre’py anuvartanaà käryam ||99||

atha homa-dravyädi-parimäëam

karña-mätraà ghåtaà home çukti-mätraà payaù småtam |

uktäni païca-gavyäni tat-samäni manéñibhiù ||100||

tat-samaà madhu-dugdhännam akña-mätram udähåtam |

dadhi prasåti-mätraà syät läjäù syuù muñöi-saàmitäù ||101|| ity ädi |

atha natvämbu-pänärthaà pradäyäcamanäni ca |

ätmärpaëäntam abhyarcya lekhyena vidhinäcaret ||102||

atha bali-dänänantaraà praëämaà kåtvä pänärthaà saàskåtaà jalaà paçcäd äcamanärhtaà ca jalaà pradäya, tat-tat-prakäro’py apekñito nitya-püjä-prasaìge vyakto bhävy eva | ambu-pradänänantaram anyat kåtyaà viñvaksenäya naivedyäàça-pradänaà bhagavate ca gaëòüñädy-arpaëam ärabhyätmärpaëäntaà sarvaà samäpayet | tac cägre nitya-püjä-prasaìge lekhya-prakäreëaivety arthaù ||102||

atha guru-çiñya-niyamädiù

vrata-sthaà väg-yataà çiñyaà praveçyätha yathä-vidhi |

tad-dehe mätåkäà säìgäà nyasyäthopadiçec ca täm ||103||

athänantaram upaväsa-paraà mauninaà çiñyaà pürva-çiñyaiù praveçya | yathävidhéti praëämaà kärayitvä prokñaëé-väriëästra-mantreëa taà samprokñya kiïcit païca-gavya-präçanaà kärayitvä ca tad-dehe mätåkäìgäni mätåkäà ca nyasya dhyäna-pürväà mätåkäà tasmai gurur upadiçed ity arthaù ||103||

devaà sävaraëaà kumbha-gataà cänusmaran guruù |

japtväñöottara-sähasraà çayéta präçya kiàcana ||104||

yathäviedhéty anuvartata eva | ataç ca ävaraëa-sahitaà bhagavantaà tat-sthäpita-kalasa-gataà cintayan san tat-kalasa-jalaà spåñöväñöottara-sahasraà japtvä puñpäïjalià kåtväbhivandya païcagavyädikaà kiïcit präçya dékñä-sambandhi-kriyä-käëòädikaà cänusandadhänaù pavitra-çayyäyäà çayanaà kuryäd ity arthaù ||104||

darbhoparyajine tvaiëe niviñöo mätåkäà smaran |

guruà ca çiñyo nidräëaà täà çayéta japan vraté ||105||

çiñyo’pi mätåkopadeçaà präpya darbhopari kåñëäjinopaviñöaù san mätåkäà guruà ca dhyäyan mätåkäà nidrävaçäntaà japan kåtopaväsaù pürva-çiraska uttara-çirasko vä çayéteti ||105||

iti pürva-dina-kåtyam |

atha tad-dina-kåtyäni

prätaù-kåtyaà guruù kåtvä kumbhaà cäbhyarcya pürvavat |

hutvä dattvä balià karmänyat kuryät svärpaëävadhi ||106||

prätaù-kåtyaà prätaù-snänam ärabhyätmärpaëäntaà yävad açeñaà karma samäpya, kumbhasthaà bhagavantaà pürvavad abhyarcya homaà ca tatraiva kåtvä balià ca dattvä bali-dänänantaraà yad anyat pänärtha-jala-samarpaëädi karma ätmärpaëäntaà sarvam eva punaù kumbhe kuryäd ity arthaù ||106||

saàhära-mudrayä kåñëe saàyojyävåtti-devatäù |

tam cämåta-mayaà dhyätvä svasmiàç cägnià viläpayet ||107||

ävaraëa-devatä guru-gaëeça-vyatiriktä bhavati | udväsanena saàyojya lénä iti vibhävya taà ca devam amåta-mayaà niñkala-pürëänanda-rüpeëävasthitaà dhyätvä viläpayet lénatvena cintayet ||107||

dhvaja-toraëa-dik-kumbha-maëòapädy-adhidevatäù |

sarvä vibhävya cid-rüpäù kumbhe saàyojya püjayet ||108||

dhvajädénäm adhiñöhätå-devatäù | ädi-çabdena maëòala-kuëòädi ||108||

ato guruà gaëeçaà ca viñvaksenaà ca püjayet |

udväsya kalasaà spåñövä çatam añöottaraà japet ||109||

ata iti guruà çirasy udväsyäbhyarcya gaëeçaà cäkäça udväsyäbhyarcya yägävaçiñöa-dravyeëa viñvaksenaà cäbhyarcyäkäça evodväsyety arthaù ||109||

kåtopaväsaù çiñyo’tha prätaù-kåtyaà vidhäya saù |

çukla-vastraù suveçaù san viprän dravyeëa toñayet ||110||

prätaù-kåtyaà snänädyävaçyakaà karma, sa dékñärthé çukle vastre yasya tathäbhütaù san, suçobhano veço’laìkäro yasya tathäbhütaù san | homädi-kåto viprän go-bhümi-vastra-dhänyädi-dravyeëa toñayet ||110||

guruà ca bhagavad-dåñöyä parikramya praëamya ca |

dattvoktäà dakñiëäà tasmai sva-çaréraà samarpayet ||111||

bhagavad-dåñöyä bhagavän eväyaà säkñäd ity evaà buddhyety arthaù | uktäà çästreëa, tathä hi—sva-vittärdhaà caturthäàçaà daçäàçaà vätha çaktitaù iti | eñä ca guru-santoñaëärthä prathamä dakñiëä cänyä mantra-dänänantaraà lekhyä ||111||

atha dékñäìga-püjä

tathä ca daçama-skandhe [bhä.pu. 10.80.41]—

iyad eva hi sac-chiñyaiù kartavyaà guru-niñkåtam |

yad vai viçuddha-bhävena sarvärthätmärpaëaà gurau ||112||

niñkåtaà pratyupakäraù | sarveñäm arthänäm ätmanaç cärpaëam ||112||

athäbhiñecana-vidhiù

yägälayäd uttarasyäm äçäyäà snäna-maëòape |

péöhe niveçya taà çiñyaà kärayec choñaëädikam ||113||

guru-kåtyaà likhati—yägety ädi ñaòbhiù | äçäyäà diçi | atra cäyaà vidhir drañöavyaù—gomayädinopalipte vivikte vitänädy-alaìkåte maëòape padma-svastikädikam uddhåtya tatra péöhaà sthäpayitvä tasmiàç ca çiñyaà pürväbhimukham upaveçya svayaà ca tad-abhimukham upaviçya çoñaëa-dahana-plävanädi-rüpäà bhüta-çuddhià tasya kärayed iti ||113||

péöha-nyäsäntam akhilaà mätåkänyäsa-pürvakam |

nyäsaà çiñya-tanau kåtvä péöha-mantreëa püjayet ||114||

püjayet tad-deha eva bhagavantam uddiçya puñpäïjalià kuryäd ity arthaù ||114||

sa-dürväkñata-puñpäà ca mürdhni çiñyasya rocanäm |

nidhäya kalasaà tasyäntike vädyädinä nayet ||115||

dürväkñata-puñpa-sahitäà gorocanäm | tayä tilakaà tasya kärayed iti kecid ähuù | tasya çiñyasyäntike kalasaà pürva-saàskåta-kumbhaà viçvasta-sädhu-jana-hastena nayet | ädi-çabdena vipräçérväda-maìgala-ghoña-géta-kértanädi ||115||

çré-kåñëam atha samprärthya guruù kumbhasya väsasä |

néräjya çiñyaà tan-mürdhni nyaset tat-pallavädikam ||116||

athänantaraà he bhagavan madéyäntaùkaraëe sannidhi-viçeñaà kåtvä çiçor asya sädhu-guëa-sampannasyänugrahaà kartum arhaséti samprärthya | svayam uttaräbhimukho väma-hastena kumbhaà dhärayan | kumbha-mukha-varti-vastreëa çiñyaà néräjya | tat-kumbha-mukhastha-pallavädikaà çiñyasya mastake’rpayed iti vidhir atra drañöavyaù ||116||

tad uktam—

vidhivat kumbham uddhåtya tan-mukhasthän sura-drumän |

çiçoù çirasi vinyasya mätåkäà manasä japet ||117||

tad eväbhivyaïjayati—vidhivad iti | sura-drumän—kumbha-mukha-nyastän açvattha-pallavän ity arthaù ||117||

tataù kumbhämbhasä çiñyaà prokñya trir müla-mantrataù |

vipräçér maìgalodghoñair abhiñiïcen manün paöhan ||118||

vära-trayaà müla-mantreëa prathamaà prokñya paçät kumbhaà taà karäbhyäà gåhétvä tajjalena çiñyasya sarväìgaà pürayan mürdhany abhiñekaà kuryäd ity arthaù | manün manträn ||118||

athäbhiñeka-manträù

vaçiñöha-saàhitäyäm—

suräs tväm abhiñiïcyaà tu brahma-viñëu-maheçvaräù |

väsudevo jagannäthas tathä saìkarñaëo vibhuù ||119||

pradyumnaç cäniruddhaç ca bhavantu vibhaväya te |

äkhaëòalo’gnir bhagavän yamo vai niråtis tathä ||120||

varuëaù pavanaç caiva dhanädhyakñas tathä çivaù |

brahmaëä sahitä hy ete dik-päläù päntu vaù sadä ||121||

kértir lakñmér dhåtir medhä puñöiù çraddhä kriyä gatiù |

buddhir lajjä vapuù çäntir mäyä nidrä ca bhävanä ||122||

etäs tväm abhiñiïcantu rähuù ketuç ca püjitäù |

deva-dänava-gandharvä yakña-räkñasa-pannagäù ||123||

åñayo munayo gävo deva-mätara eva ca |

deva-patnyo dhruvä nägä daityä apsarasäà gaëäù ||124||

dänavä danoù puträù daityä diteù puträ iti bhedaù ||123-124||

asträëi sarva-çasträëi räjäno vähanäni ca |

auñadhäni ca ratnäni kälasyävayaväç ca ye ||125||

asträëi çarädéni | çasträëi khaògädéni ||125||

saritaù sägaräù çailäs térthäni jaladä nadäù |

ete tväm abhiñiïcantu dharma-kämärtha-siddhaye ||126||

atha mantra-kathana-vidhiù

paridhäyäàçuke çiñya äcänto yäga-maëòape |

gatvä bhaktyä guruà natvä guror äséta dakñiëe ||127||

aàçuke vastra-yugmaà, navaà sitaà paridhäya snäna-väso’spåçan kåtäcamanaù san | bhaktyä natveti—bhagavad-buddhyä bahuço’ñöäìga-praëämaà sapäda-grahaëaà kåtvety arthaù | guros tasya pürväbhimukham upaviñöasya präg eva kåta-präëäyäma-ñaò-aìga-nyäsädikasya dakñiëa-bhäge tad-eka-citto’bhimukho baddhäïjaliù san upaviçed iti jïeyam ||127||

guruù samarpya gandhädén puruñähära-saàmitam |

nivedya päyasaà kåñëe kuryät puñpäïjalià tataù ||128||

ädi-çabdena puñpa-dhüpädén ||128||

sämpradäyika-mudrädi-bhüñitaà taà kåtäïjalim |

païcäìga-pramukhair nyäsaiù kuryät çré-kåñëa-säc-chiçum ||129||

sämpradäyikaà guru-paramparä-siddham | mudrä tilaka-mälädi svarëäìguléyakädi ca tena bhüñitam | çiçuà nija-çiçutvena vartamänam iti sneha-viñayatä sücitä | taà çiñyam | çré-kåñëa-sät çré-kåñëäya samarpayet ||129||

nyasya päëi-talaà mürdhni tasya karëe ca dakñiëe |

åñy-ädi-yuktaà vidhivan mantraà vära-trayaà vadet ||130||

dérgha-mantraà ca çiñyasya yävad ägrahaëaà paöhet |

guru-daivata-mantraikyaà çiñyas taà bhävayan paöhet ||131||

tasya çiñyasya mürdhni sva-kara-talaà nidhäya | vidhivad ity aträyaà vidhir drañöavyaù | nimélita-nayanaà çiñyaà paöäntarita upaviñöo gurur idaà vadet—divya-dåñöyä bhagavantam avalokaya iti | tataù suvarëa-çaläkayä taà vakñasi spåçet | atha çiñyo mahä-phalam ekaà dattvä vaded idaà—mayi praséda locanäbhyäà vilokaya iti | ajïäna-timirändhasya ity ädi paöhec ca | athonmélita-nayanasya çiñyasya tanau bhagavantam ävirbhütaà bhävayan gandhädibhir alaìkåtya païcopacäraiç ca sampüjya sumuhürte géta-vädyädi-maìgala-ghoñeëa çiñyasya çirasi kara-talaà nyasya åñi-cchedo devatädikam upadiçya müla-mantraà vära-trayaà dakñiëa-karëe brüyäd iti | ä samyak grahaëaà yävat çiñyeëa mantro yävatä dhåto bhavet tävad väraà paöhed ity arthaù | guruç ca devatä ca mantraç ca teñäm aikyaà cintayan taà mantram uccärayet ||131||

säkñataà gurur ädäya väri çiñyasya dakñiëe |

kare’rpayed vadan mantro’yaà samo’stv ävayor iti ||132||

itaù-param ayaà mantro mama tava ca samo’stu tulya-phalado bhavatv ity etad vadan ||132||

svasmäj jyotirmayéà vidyäà gacchantéà bhävayed guruù |

ägatäà bhävayec chiñyo dhanyo’sméti viçeñataù ||133||

svasmäd gacchantéà manträtmikäà vidyäm | dhanyo’sméti ca viçeñato bhävayet ||133||

mahä-prasädaà çiñyäya dattvä tat-päyasaà guruù |

nidadhyäd akñatän mürdhni tasya yacchan çubhäçiñam ||134||

guruëä kåpayä dattaà çiñyaç cäväpya taà manum |

añöottara-çataà japtvä samayän çåëuyät tataù ||135||

tad bhagavan-niveditaà puruñähära-parimitaà mahä-prasäda-rüpaà päyasaà dattvä | çubhäçiñaù—äyur ärogyam aiçvaryam avinäçaù svayaà jayaù | saubhägyaà ca—punaç cäyur yuñmäkaà cästu sarvadety ädy uktäù | japtvä ävartya, tatas tasmäd guroù sakäçät samayän äcärän nyäsa-dhyänädén anyän api vaiñëava-dharmän çåëuyät ||134-135||

atha samayäù

çré-närada-païcarätre—

sva-mantro nopadeñöavyo vaktavyaç ca na saàsadi |

gopanéyaà tathä çästraà rakñaëéyaà çaréravat ||136||

vaiñëavänäà parä bhaktir äcäryäëäà viçeñataù |

püjanaà ca yathä-çakti tän äpannäàç ca pälayet ||137||

çästraà çré-bhägavatädi püjädi-sambandhi vä, äpannän äpad-gatän sataù ||136-137||

präptam äyatanäd viñëoù çirasäà praëato vahet |

nikñiped ambhasi tato na pated avanau yathä ||138||

präptaà nirmälyädi | ata evoktaà tatraiva präyaçcitta-prakaraëe—

viñëor niveditaà präpya nikñipet yatra kutracit |

ayogyasyäthavä dadyät so’yam añöa-çataà japet || iti ||138||

soma-süryäntara-sthaà ca gaväçvatthägni-madhyagam |

bhävayed daivataà viñëuà guru-vipra-çaréragam ||139||

yatra yatra parivädo mätsaryäc chrüyate guroù |

tatra tatra na vastavyaà niryäyät saàsmaran harim ||140||

yaiù kåtä ca guror nindä vibhoù çästrasya närada |

näpi taiù saha vastavyaà vaktavyaà vä kathaïcana ||141||

vibhoù bhagavataù ||141||

pradakñiëe prayäëe ca pradäne ca viçeñataù |

prabhäte ca praväse ca sva-mantraà bahuçaù smaret ||142||

svapne väkñi-samakñaà vä äçcaryam atiharñadam |

akasmäd yadi jäyeta na khyätavyaà guror vinä ||143||

païcaräträntare—

samayäàç ca pravakñyämi saàkñepät païcarätrakät |

na bhakñayen matsya-mäàsaà kürma-çükarakäàs tathä ||144||

matsya-mäàse niñiddhe’pi punaù kürmädi-niñedhaù kadäcid rogädinä mäàsäçino’py avaçyaà tad-varjanäya ||144||

käàsya-pätre na bhuïjéta na plakña-baöa-patrayoù |

devägäre na niñöhévet kñutaà cätra vivarjayet |

na sopänatka-caraëaù praviçed antaraà kvacit ||145||

devägära ity agre’py anuvartata eva | tataç ca antaraà devägäräbhyantaram ity arthaù | kvacit kadäcid api | yad vä, kasmiàçcid api devägäre ||145||

ekädaçyäà na cäçnéyät pakñayor ubhayor api |

jägaraà niçi kurvéta viçeñäc cärcayed vibhum ||146||

viçeñäd iti anya-tithibhyo viçeñeëa ekädaçyäà taträpi viçeñato jägaraëenärcayed ity arthaù ||146||

sammohana-tantre ca—

gopayed devatäm iñöäà gopayed gurum ätmanaù |

gopayec ca nijaà mantraà gopayen nija-mälikäm ||147|| iti |

catur-yuk-çata-saìkhyeñu präg guroù samayeñu ca |

çiñyeëäìgékåteñv eva dékñä kaiçcana manyate ||148||

samaya-çravaëe matäntaraà likhati—caturyug iti | präk prathamaà guroù sakäçäd aìgékåteñv eva ||148||

tathä ca viñëu-yämale—

guruù parékñayec chiñyaà saàvatsaram atandritaù |

niyamän vihitän varjyän çrävayec ca catuùçatam ||149||

vihitän vidheyän ity arthaù | caturyuktaçatam ||149||

brähme muhürta utthänaà mahä-viñëoù prabodhanam |

néräjanaà ca vädyena prätaù-snänaà vidhänataù ||150||

viçuddhähata-yug-vastra-dhäraëaà devatärcanam |

gopé-candana-måtsnäyäù sarvadä corddhva-puëòrakam ||151||

viçuddhaà ca pavitram | ähataà ca nütanam | päöhäntare viçuddhena janenähåtam änétaà yat yug-vastraà vastra-yugmaà tasya dhäraëam | devatäyä nijeñöa-daivatasya arcanaà tarpaëädinä jale püjanam | päöhäntare’pi sa evärthaù ||151||

païcäyudhänäà vidhåtiç caraëämåta-sevanam |

tulasé-maëi-mälädi-bhüñä-dhäraëam anvaham ||152||

çälagräma-çilä-püjä pratimäsu ca bhaktitaù |

nirmälya-tulasé-bhakñas tulasya-vacayo vidheù ||153||

çälagräma-çiläyäà püjä pratimäsu ca püjayety eña eko niyamaù | nirmälya-tulasyä bhakñaù bhakñaëaà | bhüñeti vä päöhaù | bhüñaëatvena mastakädau dhäraëam ity arthaù | vidher yathävidhéty arthaù ||153||

vidhinä täntriké sandhyä çikhä-bandho hi karmaëi |

viñëu-pädodakenaiva pitèëäà tarpaëa-kriyä |

mahäräjopacäraiç ca çaktyäà sampüjanaà hareù ||154||

çaktyäà çaktau satyäm | çaktyeti päöhe’pi sa evärthaù | evam agre’pi ||154||

viñëu-bhakty-avirodhena nitya-naimittiké kriyä |

bhüta-çuddhy-ädi-karaëaà nyäsäù sarve yathä-vidhi ||155||

yä viñëu-bhaktyä saha viruddhä na bhavatéty arthaù | päöhäntaraà spañöam ||155||

navéna-phala-puñpäder bhaktitaù saànivedanam |

tulasé-püjanaà nityaà çré-bhägavata-püjanam ||156||

tri-kälaà viñëu-püjä ca puräëa-çrutir anvaham |

viñëor niveditänäà vai vasträdénäà ca dhäraëam ||157||

puräëänäà çré-bhägavatädénäà çrutiù çravaëam ||156-157||

sarveñäà puëya-käryäëäà svämi-dåñöyä pravartanam |

gurv-äjïä-grahaëaà tatra viçväso guruëodite ||158||

svämi-dåñöyä bhagavad-äjïä-buddhyä | yathä niyukto’smi tathä karométi buddhyä vä | yad vä, sväméti-buddhyä däsa-bhävenety arthaù ||158||

yathä-sva-mudrä-racanaà géta-nåtyädi bhaktitaù |

çaìkhädi-dhvani-mäìgalya-lélädy-abhinayo hareù |

nitya-homa-vidhänaà ca bali-dänaà yathä-vidhi ||159||

yathäsvaà nija-mantra-devatänusäreëa mudräëäà racanaà bandhanam | tathä sveti päöhe’pi sa evärthaù ||159||

sädhünäà svägataà püjä çeña-naivedya-bhojanam |

tämbüla-çeña-grahaëaà vaiñëavaiù saha saìgamaù ||160||

viçiñöa-dharma-jijïäsä daçamyädi-dina-traye |

vrate niyamataù svästhyaà santoño yena kena vai ||161||

parvayäträdi-karaëaà väsaräñöaka-sad-vidhiù |

viñëoù sarvartu-caryä ca mahäräjopacärataù ||162||

svägataà püjä cety eka eva niyamaù | viçeñato dharmasya vaiñëava-kåtyasya | yad vä, viçiñöa-dharmasya bhagavad-dharmasya jijïäsä | daçamyädi-dina-trayeñu daçamy-ekädaçé-dvädaçéñu yad-vrataà ca bhakñaëädi-niyamas tasmin niyamena niçcayena svästhyaà çraddhayä sthairyam ity arthaù | parva janmäñöamyädi-mahotsavaù | yäträ devälayädi-gamanaà, ädi-çabdena tulasé-puñpa-väöikädi-tat-tad-vidhänaà | väsaräñöakaàañöa mahä-dvädaçyaù | tasya sad-vidhiù satkäraù | yathä-vidhi pratipälanam ity arthaù | sarveñu åtuñu vasantädiñu caryä tat-tat-käléna-puñpädibhiù paricaryä doländolanädi-kriyä vä | sä ca mahäräjopacärataù çaktau satyäm iti jïeyam ||160-162||

sarveñäà vaiñëavänäà ca vratänäà paripälanam |

guräv éçvara-bhävaç ca tulasé-saìgrahaù sadä ||163||

çayanädy-upacäraç ca rämädénäà ca cintanam ||164||

çayanaà çayyä | ädi-çabdät päda-saàvähanädiù | tat-tad-rüpo vä upacärah | rämädénäà cintanaà—

rämaà skandaà hanümantaà vainateyaà våkodaram |

çayane yaù smaren nityaà duùsvapnaù tasya naçyati || ity ädy ukteù ||164||

sandhyayoù çayanaà naiva na çaucaà måttikäà vinä |

tiñöhatäcamanaà naiva tathä gurväsanäsanam ||165||

adhunä varjyän dvipaïcäçan niyamän äha—sandhyayor ity ädinä sadety antena | tathä-çabdena naiveti sarvaträgre’py anuvarëyate ||165||

gurv-agre päda-vistära-cchäyäyä laìghanaà guroù |

çaktau snäna-kriyä-hänir devatärcana-lopanam ||166||

devatänäà gurüëäà ca pratyutthänädya-bhävanam |

guroù purastät päëòityaà prauòha-päda-kriyä tathä ||167||

pratyutthänädnäm abhävanam akaraëam ity arthaù | prauòha-päda-lakñaëam uktam—

äsanärüòha-pädas tu jänunor vätha jaìghayoù |

kåtävasakthiko yas tu prauòha-pädaù sa ucyate ||167||

amantra-tilakäcämo nélé-vastra-vidhäraëam |

abhaktaiù saha maitry-ädi asac-chästra-parigrahaù |

tuccha-saìga-sukhäsaktir madya-mäàsa-niñevaëam ||168||

mantraà vinä tilakaà äcämaç cäcamanam iti | dväbhyäm eka eva niyamaù ||168||

mädakauñadha-sevä ca masurädy-anna-bhojanam |

çäkaà tumbé kalaïjädi tathäbhaktänna-saìgrahaù |

avaiñëava-vratärambhas tathä japyam avaiñëavam ||169||

ädi-çabdena dagdhännädi | ädi-çabdät våntäkädi | abhaktän avaiñëavät annasya saìgrahaù parigrahaù | saìgraha-çabdena kñut-péòayodara-bharaëa-mätränna-grahaëam anujïätam ||169||

abhicärädi-karaëaà çaktyä gauëopacärakam |

çokädi-päravaçyaà ca dig-viddhaikädaçé-vratam ||170||

çuklä-kåñëävibhedaç cäsad-vyäpäro vrate tathä |

çaktau phalädi-bhuktiç ca çräddhaà caikädaçé-dine ||171||

dig daçamé-vrate asad-vyäpäraù dyüta-kréòädi ||170-171||

dvädaçyäà ca divä-sväpas tulasyävacayas tathä |

tatra viñëor divä-snänaà çräddhaà hary-aniveditaiù ||172||

tatra dvädaçyäm ||172||

våddhäv atulasé-çräddhaà tathä çräddham avaiñëavam |

caraëämåta-päne’pi çuddhy-arthäcamana-kriyä ||173||

våddhau våddhi-çräddhe | tulaséà vinä çräddham | avaiñëavaà vaiñëava-jana-rahitaà bhagavad-aniveditännädi-vihitaà vä caraëämåta-päne saty api çuddhy-artham itara-jala-päna-vihitäcamanaà yathä kathaïcit pürvajäta-çuddheù pävitryäyäcamanam ity arthaù ||173||

käñöhäsanopaviñöena väsudevasya püjanam |

püjä-käle’sad-äläpaù kara-vérädi-püjanam ||174||

kara-véra-çabdena gåha-kara-véram | ädi-çabdäc cärkädi jïeyam | tena yad bhagavataù püjanaà tat ||174||

äyasaà dhüpa-päträdi tiryak-puëòraà pramädataù |

püjä cäsaàskåtair dravyais tathä caïcala-cittataù ||175||

pramädato’pi ||175||

eka-hasta-praëämädi akäle svämi-darçanam |

paryuñitädi-duñöänäm annädénäà nivedanam ||176||

ädi-çabdena eka-pradakñiëädi | yadyapi etat sarvam agre lekhya-tat-tat-prakaraëe viçeñato’bhivyaktaà bhävi | tathäpi sukha-bodhäyätra kiïcid vivåtam ||176||

saìkhyäà vinä mantra-japas tathä mantra-prakäçanam |

sadä çaktyäà mukhya-lopo gauëa-käla-parigrahaù ||177||

çaktyäà çaktau satyam api | kadäsaktyeti-päöhe kutsita-karmädy-abhiniveçena mukhya-kälasya lopaù | ata eva gauëa-kälasya parigraha ity eka eva niyamaù ||177||

prasädägrahaëaà viñëor varjayed vaiñëavaù sadä |

catuù-çataà vidhén etän niñedhän çrävayed guruù ||178||

aìgékäre kåte bäòhaà tan-néräjana-pürvakam |

deva-püjäà kärayitvä dakña-karëe mantraà japet ||179|| iti |

bäòham aìgékäre çiñyeëa teñäà svékäre kåte sati, tasya çiñyasya néräjana-pürvakam ||179||

tataç cotthäya pürëätmä daëòavat praëamed gurum |

tat-päda-paìkajaà çiñyaù pratiñöhäpya sva-mürdhani ||180||

tasya guroù päda-paìkajaà svéya-mürdhani pratiñöhäpya ciraà bhaktyä nidhäya ||180||

atha nyäsän guruù svasmin kåtväntar-yajanaà tathä |

säñöaà sahasraà tan-mantraà sva-çakty-akñataye japet ||181||

çiñyaù kumbhädi tat sarvaà dravam anyac ca çaktitaù |

dattväbhyarcya guruà natvä viprän saàpüjya bhojayet ||182||

tam upadiñöaà mantram añöottara-sahasra-värän japet | sva-çakteù akñataye ahänaye sva-sämarthya-rakñaëärtham ity arthaù | tat dékñärthänétaà maëòapa-sthitaà kumbhädikaà sarvam eva dravyam | anyac ca mantra-dakñiëädi-rüpam | tad uktaà—

prakäräntaram älambya guruà yatnena toñayet |

guru-putra-kalaträdéàs toñayet kanakädibhiù || iti |

viprän åtvijo’nyän sad-brähmaëän çaktyä samyak püjayitvä ||181-182||

çré-guror brähmaëänäà ca çubhäçérbhiù samedhitaù |

tän anujïäpya gurvädén bhuïjéta saha bandhubhiù ||183||

iti dékñä-vidhänena yo mantraà labhate guroù |

sa bhägyavän ciraïjévé kåta-kåtyaç ca jäyate ||184||

samedhitaù samyag vardhitaù | iti anenoktena | guroù sakäçät ||183-184||

tathä ca saàmohana-tantre çré-çivomä-saàväde—

evaà yaù kurute martyaù kare tasya vibhütayaù |

ataù paraà mahä-bhäge nänyat karmästi bhütale |

yasyäcaraëa-mätreëa säkñät kåñëaù prasédati ||185||

evam ukta-prakäreëa, he mahäbhäge devi ||185||

präyaù prapaïca-särädäv ukto’yaà täntriko vidhiù |

dékñäyä likhyate divyo vidhiù pauräëiko’dhunä ||186||

ayaà likhito yo dékñä-vidhiù sa präyas täntrikaù | yataù prapaïcasärädau tantroktänusäriëi granthe uktaù | tathä ca krama-dépikäyäm—prapaïcasärädau-prathitätra dékñety ädi | divya iti puräëänäà mähätmya-viçeñät | tathä ca pädme çré-çiva-pärvaté-saàväde—vedärthäd adhikaà mänyaà puräëärthaà ca bhämini iti | yad vä, nija-priyatamäà çré-dharaëéà prati påthvé-samuddhärakeëa çré-bhagavatä säkñäd-uktatvät ||186||

atha varäha-puräëokta-dékñä-vidhiù

idänéà çåëu me devi païca-pätaka-näçanam |

yajanaà deva-devasya viñëoù putra-vasu-pradam ||187||

iha janmani däridrya-vyädhi-kuñöhädi-péòitaù |

alakñmévän aputras tu yo bhavet puruño bhuvi |

tasya sadyo bhavel lakñmér äyur vittaà sutäù sukham ||188||

he devi dharaëi yajanaà püjä-vidhim | yad yadi svayam eväyaà bhagavän viñëus tathäpi parama-vinayädinä ätmänaà säkñäd anirdiçan viñëor ity uktavän | evam agre’pi boddhavyam ||187-188||

dåñövä tu maëòale devi devaà devyä samanvitam |

näräyaëaà paraà devaà yaù paçyati vidhänataù ||189||

kuto lakñmy-ädikaà bhavati ? tadäha—dåñöveti dväbhyäm | maëòale sarvatobhadrädau darçana-prakäram eväha—näräyaëam iti | navanäbhe cakre ñoòaçäre’ñöa-patraà vety arthaù | etac cägre vyaktaà bhävi | äcäryopadiñöaà mantra-mürtià devaà yaù paçyati mantraà samyak jänäti | tasya laksàyädikaà sadya eva bhavatéty arthaù ||189-190||

püjitaà nava-näbhe tu ñoòaçäbja-dale tathä |

äcärya-darçitaà devaà mantra-mürtim ayonijam ||190||

kärttike mäsi çuddhäyäà dvädaçyäà tu viçeñataù |

sarväsu ca yajed devaà dvädaçéñu vidhänataù ||191||

saìkräntau ca mahäbhäge candra-sürya-grahe’pi vä |

yaù paçyati harià devaà püjitaà guruëä çubhe |

tasya sadyo bhavet tuñöiù päpa-dhvaàso’py açeñataù ||192||

dékñä-kälam äha—kärttika iti särdhena | çuddhäyäà çukläyäm | sarväsv iti märgaçérñ-mäghädi-catuñöaya çrävaëäçvinänäà çuklä-dvädaçéñu ceti granthäntaränusärato jïeyam | tathä saìkräntäv iti | tat-tan-mäsa-saìkåäntiñv apéty arthaù | evam agre’pi boddhavyam ||191-192||

sa sämänyo hi devänäà bhavatéti na saàçayaù ||193||

devänäà brahmädénäà sämänyaù sadåça ity arthaù ||193||

brähmaëa-kñatriya-viçäà çüdräëäà ca parékñaëam |

saàvatsaraà guruù kuryäj jäti-çauca-kriyädibhiù ||194||

dékñädhikäriëa äha—brähmaëeti särdha-dvayena | bhaktänäm iti päöhe’pi sevakänäà çüdräëäm ity arthaù ||194||

upasannäàs tato jïätvä hådayenävadhärayet |

te’pi bhaktimato jïätvä ätmanaù parameçvaram |

saàvatsaraà guror bhaktià kuryur viñëäv iväcaläm ||195||

upasannän nikaöägatän prati, tataù saàvatsaränantaram eva, jätyädi jïätvä dékñäyä yogyä ayogyä veti manasä vicärayet | yad vä, sahaväsädinä nikaöa-vartinaù satas tän jïätvä vyavahärädinä parékñya hådayena parékñya hådayena buddhyä avadhärayet, dékñäyogyatvena niçcinuyät | yad vä, upasannän kåtopasattikän dékñädhikäriëa iti dåòhaà jänéyäd ity arthaù | upapannän iti päöhe’pi tathaivärthaù | bhaktimato bhakti-yuktän ätmanaù svän prati parameçvaraà guruà jïätvä | yad vä, ñañöhy-antam eva pada-dvayaà | tataç ca bhaktimata ity ätmano viçeñaëaà | yad vä, bhaktmantaù préti-yuktäù santaù | gurum ätmanaù parameçvaraà jïätvä | tataç ca bhaktimata ity ärñam ||195||

saàvatsaraà tataù pürëe guruà caiva prasädayet ||196||

teñu yaù parékñitaù çiñyaù sa prasädayet ||196||

bhagavaàs tvat-prasädena saàsärärëava-täraëam |

icchämas tv aihikéà lakñméà viçeñeëa tapodhana ||197||

tat-prakäram eväha—bhagavann iti | icchäma iti bahutvaà nija-puträdy-apekñayä ||197||

evam abhyarthya medhävé guruà viñëum ivägrataù |

abhyarcya tad-anujïäto daçamyäà kärttikasya tu ||198||

kñéra-våkña-samudbhütaà mantritaà parameñöhinä |

bhakñayitvä çayétorvyäà devadevasya sannidhau ||199||

abhyarthya prärthya abhyarcya dhanädinä saàmänya tena guruëänujïätaù san, kärtikasya daçamyäà kñéra-yukta-våkñodbhütäà danta-käñöhaà parameñöhinä müla-mantreëa mantritaà säyaà sandhyänantaraà bhakñayitvä devälaye bhümai çayéta ||198-199||

svapnän dåñövä guror agre çrävayeta vicakñaëaù |

tataù çubhäçubhaà tadvad älapet paramo guruù |

ekädaçyäm upoñyätha snätvä devälayaà vrajet ||200||

tadvad iti | svapnänusäreëety arthaù | tad uktam—

krüra-svapne’dhamä dékñäduñta-svapne tu madhyamä |

uttama-svapna-pürvä tu dékñä sarvottamä matä || iti ||200||

guruç ca maëòalaà bhümau kalptäyäà tu vartayet |

lakñaëair vividhair bhümià lakñayitvä vidhänataù ||201||

ñoòaçäraà likhec cakraà nava-näbham athäpi vä |

añöa-patram atho väpi likhitvä darçayed budhaù ||202||

kalpitäyäà saàskåtäyäà, vartayet viracayet, vidhänata iti | puëyähaà svasty-ädikaà väcayitvety ädikaà boddhavyam | evam agre’py asya padasyänuvartanäd vijïeyam iti dik | païca-varëena rajasä yathä-çobhanaà likhet ||201-202||

netra-bandhaà prakurvéta sita-vastreëa yatnataù |

varëänukramataù çiñyän purñpa-hastän praveçayet ||203||

çukla-vastreëa netra-bandhaà çiñyäëäà kuryät | çiñyäëäà praveçanaà ca maëòaläntaù-sthäpita-kalaseñu bhagavataindrädénäà ca püjänantaram eva jïeyam ||203||

nava-näbhaà yadä kuryän maëòalaà varëakair budhaù |

tadänéà pürvato devam indram aindryäà tu püjayet ||204||

varëakaiù païca-varëaiç cürëädibhiù | indram aindryäà püjayed ity atra diì-maëòale ca vinyasyety ädi-vakñyamäëa-vacanato granthänusärataç caivaà vidhänaà jïeyam | nava-näbha-maëòale prägädi-krameëäñöañu dikñv añöa-kalasän | madhye caikam ity evaà nava-kalasän ekäkäränavraëänudadhy-akñata-vastra-yugma-puñpa-mälä-gandhälaìkåtän antaù-prakñipta-païca-pallava-sapta-måttikä-térthodaka-paripüritän upari-sthäpita-yava-çäly-anyatara-pürëa-sa-dépa-çaräva-mukhän yavänäà bréhéëäà copari vinyasyädau madhya-kalase müla-mantreëa bhagavantam ävähanädi-gandha-puñpäntair upacäraiù sampüjya paçcäd indraà pürvasyäà diçi agny-ädéàç ca sva-sva-diçi krameëa püjayed iti ||204||

loka-pälam athägneyyäm agnià sampüjayed dvijaù |

yamaà tad anu yämyäyäà nairåtyäà niråtià nyaset |

väruëyäà varuëaà caiva väyavyäà pavanaà yajet ||205||

dvijo guruù | nyased iti | tatra sthäpita-kalase ävähya püjayed ity arthaù ||205||

dhanadaà cottare nyasya rudram aiçäna-gocare |

sampüjyaivaà vidhänena dik-patreñu viçeñataù |

adhaù-patre tathä viñëum arcayet parameçvaram ||206||

sampüjya püjayitvä, vidhänenety ukter evaà jïeyam—vyähåtibhiù çukläkñataiù indrägacchety ädi-prayogenävähya praëavädinä caturthé-namo’ntena tat-tan-näma-mantreëa sa-çaktikän sa-parivärän säyudhän savähanän sa-gandha-puñpädyair upacäraiù sampüjyeti vidhäneneti padam agre’py anuvartanéyam ||206||

pürva-patre balaà püjya pradyumnaà dakñiëe tathä |

aniruddhaà tathä püjya paçcime cottare tathä |

püjayed väsudevaà tu sarva-pätaka-çäntidam ||207||

tato madhyama-kalasasyaiva paritaù pürva-dakñiëa-paçcimottara-patreñu çré-saìkarñaëa-pradyumnäniruddha-väsudevän krameëa tathaiva püjayed ity äha—pürveti särdhena ||207||

aiçänyäà vinyasec chaìkham ägneyyäà cakram eva ca |

saumyäyäà tu gadä püjyä väyavyäà padmam eva ca ||208||

nairåtyäà muñalaà püjyaà dakñiëe garuòaà tathä |

vämato vinyasel lakñméà devadevasya buddhimän ||209||

dhanuç caiva ca khaògaà ca devasya purato nyaset |

çrévatsaà kaustubhaà caiva devasya purato’rcayet ||210||

evaà püjya yathä-nyäyaà devadevaà janärdanam |

diì-maëòale ca vinyasya cäñöau kumbhän vidhänataù |

vaiñëavaà kalasaà caiva navamaà tatra kalpayet ||211||

yathä-nyäyaà yathocitaà püjya sampüjya | tac ca krama-dépikädy-anusäreëa drañöavyam ||211||

snäpayen mukti-kämäàs tu vaiñëavena ghaöena tu |

çré-kämän snäpayet tadvad aindreëätha ghaöena tu ||212||

jaya-pratäpa-kämäàs tu ägneyenäbhiñecayet |

måtyuïjaya-vidhänena yämyena snäpanaà tathä ||213||

duñöa-pradhvaàsnäyälaà nairåtena vidhéyate |

çäntaye väruëyenätha päpa-näçäya väyavam ||214||

dravya-sampatti-kämasya kauvareëa vidhéyate |

raudreëa jïäna-hetus tu loka-päla-ghaöäs tv ime ||215||

tato dhüpa-dépädyair açeñair upacärair bhagavantam indrädéàç ca püjayitvä çiñyäya maëòalaà darçayitvä puñpäïjali-pürvakaà praëämaà kärayitvä vaiñëavädibhir navabhir eva kalasaiù çiñyaà snäpayed iti jïeyam | tatra ca kalasa-bhedena phala-bhedam äha—snäpayed iti caturbhiù ||212-215||

ekaikena naraù snätaù sarva-päpa-varjitaù |

bhaved avyähata-jïänaù çrémäàç ca puruñaù sadä ||216||

kià punar navabhiù snäto naraù pätaka-varjitaù |

jäyate viñëu-sadåçaù sadyo räjäthavä punaù ||217||

punaç caikaikena snänasya phala-viçeñaà samucitaiç ca tair mahä-phalam äha—ekaikeneti dväbhyäm ||216-217||

athavä dikñu sarväsu yathä-saìkhyena lokapän |

püjayet sva-sva-nämnä tu ñaò-bhinnena vidhänataù ||218||

püjäyäà pakñäntaram äha—athaveti | sva-sva-nämnä sva-sva-näma-mantreëa hådayädi-krameëa ñaòbhinnena indrädénäà ñaò-aìga-püjä käryety arthaù ||218||

evaà sampüjya deväàs tu loka-pälän prasanna-dhéù |

paçcät parékñitän çiñyän baddha-neträn praveçayet ||219||

ägneya-dhäraëä-dagdhän väyunä vidhütäàs tataù |

somenäpy äyitän paçcäc chrävayen niyamän budhaù ||220||

atha parihita-çukla-nava-vastraà tädåg-uttaréyam äcäntam alaìkåtaà çukla-vastra-bandha-netraà çiñyaà maëòalaà pradakñiëena praveçya präì-mukham upaviñöaà taà väyv-agni-varuëa-béjaiù kåta-bhüta-çuddhià praëataà prahvé-bhütaà samayän çrävayed ity äha—evam iti dväbhyäm | ägneyyä dhäraëayä dagdhän iti tad-dagdhatvaà dhyänenaiveti jïeyam | evam agre’pi ||219-220||

na ninded abrähmaëän devän viñëuà brähmaëam eva ca |

rudram ädiyam agnià ca loka-pälän grahäàs tathä |

vandeta vaiñëavaà cäpi puruñaà pürva-dékñitam ||221||

samayän eväha—na ninded iti särdhena | pürva-dékñitaà dékñä-krameëa svasmät jyeñöham ity arthaù | brähmaëädénäm eteñäà vandanädinä sammänanaiva käryä, na tu kadäcid api ninded ity arthaù ||221||

evaà tu samayän çrävya paçcäd dhomaà tu kärayet |

tattväni çiñya-deheñu vinyasya ca viçodhayet ||222||

oà namo bhagavate viñëave sarva-rüpiëe huà svähä ||223||

ñoòaçäkñara-mantreëa homayej jvalitänalaù |

garbhädhänädikäç caiva kriyäù sarväç ca kärayet ||224||

tribhis tribhir ähutibhir devadevasya sannidhau |

tato’panéya dåg-bandhaà puraù çiñyaà niveçya ca |

präyaù pürvokta-vidhinä mantraà tasmai gurur diçet ||225||

çrävya çrävayitvä çiñyeëa saharñaà tad-aìgékäre kåte paçcäd dhomaà kuryät | tattväni vinyasya krama-dépikäd yukta-tattva-nyäsädikaà kåtvä tad-dehät viçodhayet | homa-vidhim äha—ñoòaçeti särdhena homayet homaà kuryät | tat-prakäram eva çiñyaà viçiñya darçayati—garbheti | ädi-çabdena puàsavana-sémantonnayana-jätakarma-nämakaraëänna-präçana-cauòopanayana-snäna-vivähäkhyäù saàskäräù | atra cäyaà prakäro granthäntaränusäreëa drañöavyaù | ñoòaçära-cakre’ñöadala-kamale vä péöha-püjäà kåtvävähanädibhir upacärair bhagavantam abhyarcya sva-gåhyokta-vidhinägni-sthäpanädi-karma pürva-likhitavad-vidhäyätroktena ñoòaçäkñara-mantreëägner garbhädhänädi-saàskärän kuryät | tatra ca pratyeka-saàskäram ähuti-trayaà juhuyäd iti | kià ca, anantaram äjya-bhägänte mülamantreëägnau devam ävähya gandhädibhir upacärair abhyarcya ñoòaçäkñara-mantreëäñöottaraà sahasraà çataà vä saàskåtyäjyena juhuyät | tataù sviñöa-kåtädi-homa-çeñaà samäpya pürëähutià dattvä vaiçvänaraà praëavädi-namo’nta-mantreëa gandhädibhir upacärair abhyarcya çiñyaà praëamayya maëòalasyaiçäna-diçi puñpädi-bhüñitäyäà bhuvi racitaà bhadrapéöham änéyästra-manträbhimantritaiù puñpaiù sambhävya päça-niräkaraëa-buddhyä netra-bandhana-vastram apanéya jïäna-rüpa-haima-çaläkayä nayane unmélya puñpäïjalià grähayitvä—

ajïäna-timirändhasya jïänäïjana-çaläkayä |

cäkñur unmélitaà yena tasmai çré-gurave namaù || iti |

guru-pädayor datta-puñpäïjalià bhadra-péöhe purata upaviñöo guruù svanyastäsane tam upaveçya çakty-uccalana-märgeëa nija-madhyama-näòéà tan-madhyama-näòyäà samäviçantéà vicintya çaktià ca tan näàçikatayä tad-dhådaye samullasantéàparibhävya sva-hådayäc ca para-vidyäà varëa-rüpeëa cid-änanda-sphuliìga-mäläm iva tad-vadanaà praviçantéà dhyäyet | tataç ca müla-mantraà triù çiñya-karëe çrävayet | paçcäd arghya-pätra-jalena amuka-rñim amuka-chandaskam amuka-devatäkam mauka-nämne mad-aàçäya tubhyam ahaà sampradade | ayaà cävayoù samäna-phala-prado bhavatv iti tad-dhaste nikñipet | tathaiva çiñyo’pi guru-devatä-mantraikyaà bhävayan yathä-çakti japed iti ||222-225||

homänte dékñitaù paçcäd däpayed guru-dakñiëäm |

hasty-açva-ratna-kaöakaà hema-grämädikaà nåpaù ||226||
däpayed gurave präjïo madhyamo madhyamäà tathä |

däpayed itaro yugmaà sahiraëyaà yathä-vidhi ||227||

tataç ca puëyähaà väcayitvä gurave dakñiëäà dadyäd ity äha—homänta iti | dékñitaù gåhéta-dékñäkaù san, nåpa iti räja-tulya-çaktiç ced ity arthaù | yugmaà vastra-dvayam, tat-paçcäc caivam atra vidhänaà jïeyam | adya-prabhåti yävaj-jévaà çré-viñëu-préti-kämaù pratyahaà bhagavantaà çré-kåñëaà püjayiñya iti saìkalpya devaà gurüpadiñöa-märgeëa püjayitvä sarva-devatä udväsya brähmaëän bhojayitvä dékñopakaraëa-jätaà gurave nivedya svajanän api sammänayed iti ||226-227||

evaà kåte tu yat puëyaà mähätmyaà jäyate dhare |

tad açakyaà tu gaditum api varña-çatair api ||228||

dékñä-phalam äha—evam ity ädinä çrutir ity antena ||228||

dékñitätmä guror bhütvä värähaà çåëuyäd yadi |

tena vedäù puräëäni sarve manträù susaìgrahäù ||229||

japtäù syuù puñkare térthe prayäge sindhu-sägare |

devahüte kurukñetre väräëasyäà viçeñataù ||230||

graheëa viñuve caiva yat phalaà japatäà bhavet |

tat phalaà dviguëaà tasya dékñito yaù çåëoti ca ||231||

devä api tapaù kåtvä dhyäyanti ca vadanti ca |

kadä me bhärate varñe janma syäd bhüta-dhäriëi ||232||

dékñitäç ca bhaviñyämo värähaà çåëumaù kadä |

värähaà ñoòaçätmänaà yuktä dehe kadäcana |

paçyämaù paramaà sthänaà yad gatvä na punar bhavet ||233||

jaya-mädhava-çabdäòhya-mänasolläsa-pustakät |

dékñä-paddhatim älocya öékeyaà likhitä mayä ||

värähaà varäha-puräëaà, ñoòaçänäà çré-bhägavata-vyatirikta-padma-puräëädénäm, ätmänam äçrayaà pravartakaà vä prathamaà çré-vyäsatas tasyaivävirbhäva-prasiddheù | dehe yuktvä çravaëädinä saàyujya | yad vä, ñoòaçänäà tattvänäm ätmänam adhiñöhätäraà ñoòaça-yajïa-mürtià vä çré-varäha-rüpaà bhagavantaà dehe manaù-pradhäne indriyädyätmake vä dhyänädinä säkñäd iva sphorayitvä ||229-233||

evaà jalpanti vibudhä manasä cintayanti ca |

väräha-yägaà kärttikyäà kadä drakñyämahe dhare ||234||

kià cintayanti ? tad äha—väräha-yägam iti | he dhare iti tac-cintanaà kathayan çré-varäha-bhagavän dharaëéà sambodhayati ||234||

eña te vidhir uddiñöo mayä te bhüta-dhäriëi |

deva-gandharva-yakñäëäà sarvathä durlabho hy asau ||235||

uddiñöaù saìkñepeëa kathitaù ||235||

evaà yo vetti tattvena yaç ca paçyati maëòalam |

yaç cemaà çåëuyäd devi sarve muktä iti çrutiù ||236||

atha saìkñipta-dékñä

saìkñiptaç cätha dékñäyä vidhir eña vilikhyate |

mukhya-kalpe hy açaktasya janasya syäd dhitäya ca ||237||

açaktasya hitäya yaù syät ||237||

su-muhürte’tha sampräpte sarvatobhadra-maëòale |

nütanaà gandha-puñpädi-maëòitaà kalasaà nyaset ||238||

vasträvåtaà payaù pürëaà païca-pallava-saàyutam |

sarvauñadhi-païca-ratna-måtsnä-saptaka-garbhitam ||239||

måttikäç ca saptoktäù—

açva-sthänäd gaja-sthänäd valmékäc ca catuñpathät |

räja-dväräc ca goñöhäc ca nadyäù külän mådaù småtäù ||240|| iti |

kåñëam abhyarcya taà kumbhaà kuça-kürcena deçikaù |

deya-mantreëa säñöaà tu sahasram abhimantrayet ||241||

säñöäm añöottaraà sahasram ||241||

tad-adbhiù pürvavac chiñyam abhiñicya diçen manum |

çiñyo’rcayed guruà bhaktyä yathä-çakti dvijän api ||242||

diçet kathayet ||242||

athopadeças tattva-sägare—

aträpy açaktaù kaçcic ced abjam abhyarcya säkñatam |

tad-ambhasäbhiñicyäñöa värän mülena ke karam ||243||

nidhäyämuà japet karëe upadeçeñv ayaà vidhiù |

candra-sürya-grahe térthe siddha-kñetre çivälaye |

mantra-mätra-prakathanam upadeçaù sa ucyate ||244||

ke mastake | karaà nidhäya | amuà müla-mantram ||243-244||

tatra tatraiva viçeñaù çré-närada-païcarätre—

vitta-lobhäd vimuktasya svalpa-vittasya dehinaù |
saàsära-bhaya-bhétasya viñëu-bhaktasya tattvataù ||245||

agnäv äjyänvite béjaiù salilaiù kevalaiç ca vä |

dravya-hénasya kurvéta vacasänugrahaà guruù ||246||

pürva-likhita-vistérëe saìkñipte ca vidhäv apavädaà likhati—vitteti särdhaiù païcabhiù | béjair yavädibhiù | vacasaiva vä ||245-246||

yaù samaù sarva-bhüteñu virägo véta-matsaraù |

jitendriyaù çucir dakñaù sarväìgävayavänvitaù ||247||

karmaëä manasä väcä bhéte cäbhayadaù sadä |

sama-buddhi-padaà präptas taträpi bhagavan-mayaù ||248||

païca-käla-paraç caiva païcaräträrthavit tathä |

viñëu-tattvaà parijïäya ekaà cäneka-bhedagam |

vékñayen medinéà sarväà kià punaç copasannatän ||249||

nanu tathä dékñä-vidhiù kathaà sampürëo’stv ity äçaìkyäha—ya iti särdha-tribhiù | sarvair aìgasya dehäsyäda-yavair anvitaù sama-buddhénäà jïäninäà padam | païcasu käleñu yat kåtyaà tat-para ity arthaù | ekam apy aneka-bheda-präptam iti bhedäbheda-siddhäntäpekñayä, upasannatän bhaktyä prapannän ity arthaù ||247-249||

atha mantra-däna-mähätmyam

skände brahma-närada-saàväde—

iha kértià vadänyatvaà prajä-våddhià dhanaà sukham |

vidyä-dänena labhate sättviko nätra saàçayaù ||250||

vidyä mantra evätra sarva-puruñärthopäyatvät | ata eva krama-dépikäyäà—vidyäà na yaù saàvivitsuù iti | kértià pratiñöhäà vadänyatvaà ca däna-çélatäm | yad vä, vadänyatva-rüpäà kértià kåta-mahä-dänatvät | sättvikaù niñkapaöaù çraddhävän vä ||250||

yathä suräëäà sarveñäà paramaù parameçvaraù |

tathaiva sarva-dänänäà vidyä-dänaà paraà småtam ||251||

yävac ca pätakaà tena kåtaà janma-çatair api |

tat sarvaà näçam äpnoti vidyä-dänena dehinäm ||252||

vidyä-dänät paraà dänaà na bhütaà na bhaviñyati |

yena dattena cäpnoti çivaà parama-käraëam ||253||

dehinäà dehinaù prati | çivaà maìgala-rüpaà parama-sukhätmakaà vä | parama-käraëaà çré-brahma çré-kåñëaà vä ||252-253||

iti çré-gopäla-bhaööa-vilikhite çré-bhagavad-bhakti-viläse

daikñiko näma dvitéyo viläsaù |

||2||