martes, 19 de enero de 2010

Hari Bhakti Vilasa 04 - Gopala Bhatta Gosvami

Fotos
Devoción
harekrsna











Jagadananda Das




Profile

Jan Brzezinski (Jagadananda Das) has a Ph.D. from the University of London School of Oriental Studies. He teaches Sanskrit at the Swami Rama Sadhaka Grama in Rishikesh, India. He is also editor of the Gaudiya Grantha Mandira (www.granthamandira.com), a repository of digitized Sanskrit texts related principally to Vaishnavism. He is currently working on an annotated translation of Dana-keli-kaumudi. http://jagadanandadas.blogspot.com/
Location - Rishikesh, India



Description

This chapter now includes Sanatan's Digdarsini commentary. Updated by Jagat (2004-06-06)

Chapter title: Vaisnavalankara.

Contents : Cleaning the temple, the altar, clothes. Picking flowers, bathing, different kinds of baths, putting on tilaka, mudras, neckbeads. Sandhyopasana and Guru Puja.


Hari Bhakti Vilasa 04

Gopala Bhatta Gosvami


Hari Bhakti Vilasa: Gopala Bhatta Gosvami: 01 | 02 | 04 | 05 | 06 | 07 | 08 | 09

caturtho viläsaù

çré-vaiñëavälaìkäraù



snätvä çré-kåñëa-caitanya-näma-térthottame sakåt |

nityäçuciù çucéndraù san sva-dharmaà vaktum arhati ||1||


etädåça-snänäd api çré-bhagavan-näma-sevanam eva parama-çodhanam ity abhipretya tena cänadhikäriëo’py ätmano bhagavad-dharma-likhane yogyatäà sambhävayan likhati—snätveti | çré-kåñëa-caitanyeti nämaiva térthottamaà, tasmin sakåd api snätvä kadäcit sevitvety arthaù | nityäçuciù jätyädinä parmäpavitro’pi janaù çuci-gaëa-çreñöhaù san vaktum arhati pravacana-yogyo bhavatéty arthaù ||1||


atha sva-gåham ägacched ädau natveñöa-devatäm |

gurün jyeñöhäàç ca puñpaidhaù-kuçämbhodhäraketarän ||2||


edhaù käñöham | puñpädénäà dhärakebhya itarän anyän | tathä ca båhan-näradéye sadäcära-prasaìge—

tathä snänaà prakurvantaà samit-puñpa-haraà tathä |

udapätra-dharaà caiva bhuïjantaà näbhivädayet || iti ||2||


tathä ca çré-nåsiàha-puräëe—


jale devaà namaskåtya tato gacched gåhaà pumän |

pauruñeëa tu süktena tato viñëuà samarcayet ||3||

atha çré-bhagavan-mandira-saàskäraù


mandiraà märjayed viñëor vidhäyäcamanädikam |

kåñëaà paçyan kértayaàç ca däsyenätmänam arpayet ||4||

çuddhaà gomayam ädäya tato måtsnäà jalaà tathä |

bhaktyä tat parito limped abhukñec ca tad-aìganam ||5||


tat viñëu-mandiraà tasyäìganam abhyukñec ca ||5||


tathä ca navama-skandhe [bhä.pu. 9.4.28] çrémad-ambaréñopäkhyäne—


sa vai manaù kåñëa-padäravindayor

vacäàsi vaikuëöha-guëänuvarëane

karau harer mandira-märjanädiñu

çrutià cakäräcyuta-sat-kathodaye ||6||


ädi-çabdena upalepanädéni | çrutià çrotraà acyutasya sat-kathänäm udaye çravaëe prädurbhäve vä cakära ||6||


ekädaça-skandhe [bhä.pu. 11.11.39] çré-bhagavad-uddhava-saàväde bhagavad-dharma-kathane—

sammärjanopalepäbhyäà seka-maëòala-vartanaiù |

gåha-çuçrüñaëaà mahyaà däsavad yad amäyayä ||7||


saàmärjanaà rajaso’päkaraëam | upalepaù gomayodakädibhir älepanam | sekaù tair eva prokñaëaà | maëòala-vartanaà sarvaotbhadrädi-racanam | mahyaà mama gåha-çuçrüñaëam älaya-saàskäraù ||7||

atha tatra saàmärjana-mähätmyam


çré-nåsiàha-puräëe

narasiàha-gåhe nityaà yaà sammärjanam äcaret |

samasta-päpa-nirmukto viñëu-loke sa modate ||8||


çré-viñëu-dharmottare—

saàmärjanaà tu yaù kuryät puruñaù keçavälaye |

rajas-tamobhyäà nirmuktaù sa bhaven nätra saàçayaù ||9||

päàçünäà yävatäà räjan kuryät saàmärjanaà naraù

tävanty abdäni sa sukhé näkam äsädya modate ||10||


çré-värähe—

yävatkäni prahäräëi bhümi-saàmärjane daduù |
tävad-varña-sahasräëi çäka-dvépe mahéyate ||11||


yävatkäni prahäräëi napuàsakatvam ärñam | yävataù sammärjanyä prahärän, bhümeù saàmärjane, he bhüméti påthak padaà vä ||11||


jäyate mama bhaktaç ca sarva-dharma-samanvitaù |

çucir bhägavataù çuddho hy aparädha-vivarjitaù ||12||

tato bhuktvä sarva-bhogän tértvä saàsära-sägaram |

çäka-dvépät paribhrañöaù svarga-lokaà sa gacchati ||13||

nandanaà vanam äçritya modate cäpsaraiù saha |

nandanäc ca paribhrañöo mama karma-vyavasthitaù |

sarva-saìgät parityajya mama lokaà tu gacchati ||14||


mama karma-vyavasthitaù mad-bhakti-niñöhaù sann ity arthaù ||14||

athopalepana-mähätmyam


tatraiva—

go-mayaà gåhya vai bhümià mama veçmopalepayet |

yävatas tu padäàs tatra samantäd upalepayet |

tävad-varña-sahasräëi mad-bhakto jäyate tathä ||15||


gåhya gåhétvä | yävataù padän iti puàstvam ärñam ||15||


samépe yadi vä düre yaç cälayati gomayam |

yävat tasya padägräëi tävat svarge mahéyate ||16||

çälmalau tat-paribhrañöo räjä bhavati dhärmikaù |

mad-bhaktaç caiva jäyate sarva-çästra-viçäradaù ||17||


tasmät svargät paribhrañöaù san ||17||


yaç cälepayate bhümià go-mayena dåòha-vrataù |

tasya dåñövänulepaà tu mama tuñöiù prajäyate ||18||

goç ca yasyäù puréñeëa kriyate bhümi-lepanam |

ekenaiva tu lepena go-yonyä vipramucyate ||19||


sä gaur viçeñeëa prakarñeëa ca mucyate golokaà yätéty arthaù ||19||


sthänopalepane bhüme salilaà yo dadäti me |

tasya puëyaà mahä-bhäge çåëu tattvena niñkalam ||20||


niñkalaà çuddham ||20||


yävanti jala-bindüni lipyamänasya sundari |

tävad-varña-sahasräëi svarga-loke mahéyate ||21||

yävanto bindavaù kecit pänéyasya vasundhare |

tävad varña-sahasräëi krauïca-dvépe mahéyate ||22||


yävanti jala-bindünéti napuàsakatvam ärñam | sthänasya lipyamänasya sataù | yatra yävanto jala-bindavo bhavantéty arthaù ||21-22||


krauïca-dvépät paribhrañöaù sarva-dharma-paräyaëaù |

sarva-saìgän parityajya mama lokaà ca gacchati ||23||


paçcäc ca svargät paribhrañöaù san krauïca-dvépe gato mahéyate tatratyaiù püjyata ity arthaù ||23||


çré-viñëu-dharmottare—

kåtvopalepanaà viñëor naras tv äyatane sadä |

go-mayena çubhän lokän ayatnäd eva gacchati ||24||

hasta-pramäëaà bhü-bhägam upalipya narädhipa |

deva-rämä-çataà näke labhate satataà naraù ||25||


närasiàhe—

go-mayena mådä toyair yaù kuryäd upalepanam |

cändräyaëa-phalaà präpya viñëu-loke mahéyate ||26||


tatraiva çré-dharma-räjasya dütänuçäsane—


saàmärjanaà yaù kurute gomayenopalepanam |

karoti bhavane viñëos tyäjyaà teñäà kula-trayam ||27||


upalepakasya päpa-kñayädikaà kià väcyam ? tasya sambandhinäm api tathaiva syäd iti likhati—sammärjanam iti | kula-trayaà pitå-kulaà mätå-kulaà bhäryä-kulaà ceti ||27||

athäbhukñaëa-mähätmyam


çré-viñëu-dharmottare (1.169.6, ?)


abhyukñaëaà tu yaù kuryät pänéyena surälaye |

sa çänta-täpo bhavati nätra käryä vicäraëä ||28||

abhyukñaëaà tu yaù kuryäd deva-deväjire naraù |

sarva-päpa-vinirmukto väruëaà lokam açnute ||29||


devadevasya ajire aìgane ||29||


sarvato-bhadra-padmädén abhijïaù svastikäni ca |

viracayya viciträëi maëòayed dhari-mandiram ||30||


tathä ca närasiàhe—


saàmärjanopalepäbhyäà raìga-padmädi-çobhanam |

kuryät sthänaà mahä-viñëoù sojjvaläìgaà mudänvitaù ||31||


raìgaà vividha-varëa-citraà padmädi ca | yad vä, raìgair vicitra-varëa-cürëair yat padmädi tena çobhitam | ädi-çabdena svastikädi | ujjvaläni çobhanäni aìgäni bhitti-präkärädéni tat-sahitaà ca kuryät | äìgäny api vibhüñayed ity arthaù | kriyä-viçeñaëaà vä, tathäpi sa evärthaù ||31||

atha maëòala-mähätmyam


skanda-puräëe kärttika-prasaìge—

agamya-gamane päpam abhakñyasya ca bhakñaëe |

sarvaà tan-näçam äpnoti maëòayitvä harer gåham ||32||

aëu-mätraà tu yaù kuryän maëòalaà keçavägrataù |

mådä dhätu-vikäraiç ca divi kalpa-çataà vaset ||33||

çälagräma-çilägre tu yaù kuryät svastikaà çubham |

kärttike tu viçeñeëa punäty äsaptamaà kulam ||34||

maëòalaà kurute nityaà yä näré keçavägrataù |

sapta-janmäni vaidhavyaà na präpnoti kadäcana ||35||


maëòalaà sarvatobhadrädi | keçavägrato maëòalaà karotéti çeñaù | kuruta iti pürveëaivänuñaìgaù ||33-35||


gåhétvä go-mayaà yä tu maëòalaà keçavägrataù |

bhartur viyogaà näpnoti santateç ca dhanasya ca ||36||

präìgaëaà varëakopetaà svastikaiç ca samanvitam |

devasya kurute yas tu kréòate bhuvana-traye ||37||


näradéye—

mådä dhätu-vikärair vä varëakair gomayena vä |

viñëu-loke’tha tatra rathaiù sa-spåhaà vékñyate sukhé ||38||


upalepanaà maëòalädikaà karotéti tathä saù ||38||


hari-bhakti-sudhodaye—

upalipyälayaà viñëoç citrayitvätha varëakaiù |

viñëu-loke’tha tatrasthaiù sa-spåhaà vékñyate sukhé ||39||


atha svastika-lakñaëam

ägame—

vidig-gata-catuñkäëi bhittvä ñoòaçadhä sudhéù |

märjayet svastikäkäraà çveta-pétäruëäsitaiù ||40||


tatra ca païcarätra-vacanam—

rajäàsi païca-varëäni maëòalärthaà hi kärayet |

çäli-taëòula-cürëena çuklaà vä yava-sambhavam ||41||

rakta-kuìkuma-sindüra-gairikädi-samudbhavam |

hari-tälodbhavaà pétaà rajané-sambhavaà kvacit |

kåñëaà dagdhair harid-yavair harit-pétair vimiçritam ||42||


çvetädi-varëaiç cürëaiù harid-yavaiù harid-varëa-yavair dagdhaiù kåñëa-varëaà syät, tac ca pétair vimiçritaà haridvarëaà syäd ity arthaù | evaà varëa-païcakam uktam ||40-42||

atha tatra dhvaja-patäkädy-äropaëam


tato dhvaja-patäkädi vinyasya hari-mandire |

vicitraà bhüñayet tac ca bhagavad-bhaktimän naraù ||43||


tat hari-mandiraà ca vicitraà yathä syät tathä bhüñayet ||43||

atha dhvaräropaëa-mähätmyam


dhvajam äropayed yas tu präsädopari bhaktitaù |

tasya brahma-pade väsaù kréòate brahmaëä saha ||44||


båhan-näradéye [1.19.2]—

yaù kuryäd viñëu-bhavane dhvajäropaëam uttamam |

saàpüjyate viriïcy-ädyaiù kim anyair bahu-bhäñitaiù ||45||


tatraivägre ca [nä.pu. 1.19.42-3, 45]—


paöo dhvajasya viprendra yävac calati väyunä |

tävanti päpa-jäläni naçyanty eva na saàçayaù ||46||

mahä-pätaka-yukto vä yukto vä sarva-pätakaiù |

dhvajaà viñëu-gåhe kåtvä mucyate sarva-pätakaiù ||47||

äropitaà dhvajaà dåñövä ye'bhinandanti dhärmikäù |

te'pi sarve pramucyante mahä-pätaka-koöibhiù ||48|| iti |



evaà båhan-näradéye khyätaà yac cänyad adbhutam |

dhvajäropaëa-mähätmyaà tad drañöavyam ihäkhilam ||49||


atha patädäropaëa-mähätmyam


dvärakä-mähätmye

kåñëälayaà yaù kurute patäkäbhiç ca çobhitam |

sadaiva tasya loke tu väsas tasya na cänyataù ||50||


viñëu-dharmottare

patäkäà ca çubhäà dattvä tathä keçava-veçmani |

väyu-lokam aväpnoti bahün abda-gaëän dvijaù ||51||

dodhüyate yathä sä tu väyunä keçavälaye |

tathä tasyäpi sakalaà dehät päpaà vidhüyate ||52||


atha vandana-mälä-kadalé-stambhäropaëa-mähätmyam

dvärakä-mähätmye tatraiva—

bhüpa vandana-mäläà tu kurute kåñëa-veçmani |

devakanyävåtair lakñaiù sevyate sura-näyakaiù ||53||

yaù kuryät kåñëa-bhavanaà kadalé-stambha-çobhitam |

nandate cäpsaro-yuktaù svägataà tasya deva-räö ||54||


dhvaja-patäkädi-vinyased ity ädi-çabdena gåhétasya vandana-mäläder api vinyäsa-mähätmyaà likhati—bhüpeti dväbhyäm | tasya svägataà yathä syät tathä nandate tam abhinandati håñöo bhavatéti vä | yad vä, tasya çubhägamanam abhinandati | vandata iti vä päöhaù ||53-54||

atha péöha-pätra-vasträdi-saàskäraù


tatra tämrädi-pätraà yat prabhor vasträdikaà ca yat |

péöhädikaà ca tat sarvaà yathoktaà ca viçodhayet ||55||


tatra péöhasya saàskäraù


närasiàhe

päda-péöhaà ca kåñëasya bilva-patreëa dharñayet |

uñëämbunä ca prakñälya sarva-päpaiù pramucyate ||56||


atha taijasädi-päträëäà saàskäraù


märkaëòeya-puräëe

uòumbaräëäm amlena kñäreëa trapu-sésayoù |

bhasmämbubhiç ca kämsyänäà çuddhiù plävo dravasya ca ||57||


ukta-vidhià likhati—uòumbaräëäm ity ädinä çucitämiyäd ity antena | uòumbaräëäà tämräëäà tan-maya-päträëäm ity arthaù | trapur aìgaà bhasma-yuktairambubhiù | dravasya gorasädeù plävaù plävanam | tathä coktaà vaçiñöhena—draväëäà plävanenaiva iti | tad-viçeño’gre vyakto bhävé ||57||


väyu-puräëe ca—

maëi-vajra-pravälänäà muktä-çaìkhopalasya ca |

siddhärthakänäà kalkena tila-kalkena vä punaù ||58||


muktäyäù çaìkhasya upalasya ca päñäëasya dvandvaikyam | siddhärthakänäà sarñapäëäm, çuddhir iti çeñaù prakaraëa-balät ||58||


brähme

suvarëa-rüpya-çaìkhäçma-çukti-ratna-mayäni ca |
käàsyäyas-tämra-raityäni trapu-sésa-mayäni ca ||59||

nirlepäni tu çudhyanti kevalenodakena tu |

çüdrocchiñöhäni çodhyäni tridhä kñärämla-väribhiù ||60|| iti |


ratnamayäni sphaöikädi-ghaöitäni päträëéiti çeñaù | raityäni pittala-racitäni | nirlepäëi annädi-lepa-rahitäni | çüdrocchiñöäni çüdrocchiñöänéty arthaù | yadyapi çré-bhagavat-pätreñu çüdrochiñöa-sparço’pi na sambhavet, tathäpi kathaïcid bhrama-pramädataù syäd iti tac-chuddhir uktä | evam agre’pi sarvatrohyam | tridhä vära-trayam ity arthaù | kñäro bhasma ||59-60||


atiduñöaà tu päträdi viçodhyätithya-karmaëe |

yuïjyät tat-parivartäya prabhu-karmäntaräya vä ||61||

etasya parivartena prabhave’nyat samarpayet |

ity ayaà sarvato loke sadäcäro viräjate ||62||


manuù [5.114]—

tämräyaù-käàsya-raityänäà trapuëaù sésakasya ca |

çaucaà yathärhaà kartavyaà kñärämlodaka-väribhiù ||63||


yathärhaà—maläpagamänusäreëety arthaù | amlodakaà jambérädi-rasaù | taträmlodakena tämrasya | kñäreëetareñäà väriëä tu tat-tat-samuditenobhayeñäm eveti jïeyam | yathärham ity ukteù ||63||


çaìkhaù

amlodakena tämrasya sésasya trapuëas tathä |

kñäreëa çuddhià käàsyasya lauhasya ca vinirdiçet ||64||


tad eväbhivyaïjayati—amlodakeneti ||64||


kià ca—

sütikocchiñöha-bhäëòasya surädy-upahatasya ca |

triù-sapta-märjanäc chuddhir na tu käàsyasya täpanam ||65||


etac ca sarvaà svalpopahati-viñayakam | atyantopahatau çuddhià likhati—sütiketi tribhiù | sütikä nava-prasütä ajäta-çaucä | yad vä, prasava-kärayitré, tad-ucchiñöasya tad-ucchiñöa-spåñöasya, tayä vä yatra bhuktaà tasya bhäëòasya taijasa-pätrasya, tat-prakaraëät | ädi-çabdät çoëitädi | triù-sapta ekavaiàçati-värän märjanäd ity arthaù | kecid ähuù—saptabhir yava-godhüma-kaläyä-mäñädi-cürëaiù pratyekaà trir märjanäc chuddhiù iti | käàsya-pätrasya tu na tathä çuddhiù | kintu tasya täpanaà dahanam eva | bhäjana iti päöhaù sugamaù ||65||


anyatra ca—

tämram amlena çudhyena na cedämiña-lepanam |

ämiñeëa tu yal liptaà punar dähena çudhyanti ||66||


brähme

sütikä-çava-vië-mütra-rajaùsvala-hatäni ca |

prakñeptavyäni täny agnau yac ca yävat sahed api ||67||


dähe viçeñaà likhati—sütiketi | rajaùsvalety äkäräbhäva ärñaù | sütikädibhir hatäni upahatäni | tatra sütikä-rajaùsvalopahatatvaà tat-tad-ucchiñöa-sparçät | tatra tad-bhojanäd vä | säveti dantyädi-päöhe äsavo madyam | yävad iti yävantam agnià kälaà vä yad dravyaà saheta, tävant agnau tävantaà vä kälaà tad dravyaà prakñeptavyam ity arthaù ||67||


ata eva devalaù

lohänäà dahanäc chuddhir bhasmanä gomayena vä |

dahanät khananäd väpi çailänäm ambhasäpi vä ||68||

käñöhänäà takñaëäc chuddhir måd-gomaya-jalair api |

måë-mayänäà tu päträëäà dahanäc chuddhir iñyate ||69||


nyünädhikatayä likhitaà tat tat sarvaà devaloktyä saàvädayati—lauhänäm iti | suvarëädénäà dhätünäà tanmaya-päträëäm ity arthaù | atyantopahatau dahanät | anyathä ca bhasmädinety arthaù | evam agre’pi jïeyam | khananaà bhümim khätvä doñänusäreëa saptähädi-kälaà tawsyäà nikñepaëaà tasmät | çailänäà çailädi-nirmitänäà, dahanät punaù päkät | tathä ca yäjïavalkyaù—punaù päkän mahé-mayam iti ||68||


manuù [5.123]—

madyair mütraiù puréñair vä ñöhévanaih püyaçoëitaiù |

saàspåñöaà naiva çuddhyeta punaùpäkena mån-mayam ||70||


tatra cälpopahatau atyantopahatau ca månmayaà tyäjyam eveti likhati—madyair iti | ñöhévanaiù lälä-prakñepaiù | päöhäntaraà spañöam ||70||


våddha-çätätapaù

saàhatänäà tu päträëäà yad ekam upahanyate |

tasyaivaà çodhanaà proktaà sämänya-dravya-çuddhi-kåt ||71||


saàhatänäm anyonyaà militvä saìghaçaù sthitänäà | tasyaiva tat likhitaà çodhanaà proktaà, na tu tena spåñöänäm anyeñäm ity arthaù | päöhäntare sämänyaà samänaika-dravya-viñayakaà çodhanaà dravyäëäà sarveñäm evänyeñäà çuddhi-kåd ity arthaù | ata evoktaà çätätapenaiva—

açuci saàspåçed yas tu eka eva sa duñyati |

taà spåñövänyo na duñyet tu sarva-dravyeñv ayaà vidhiù || iti ||71||


atha vasträdénäà saàskäraù


tatra çaìkhaù

täntavaà malinaà pürvam adbhiù kñäraiç ca çodhayet |

aàçubhiù çoñayitvä vä väyunä vä samäharet ||72||

ürëä-paööäàçuka-kñauma-dukülävika-carmaëäm |

alpäçauce bhavec chuddhiù çoñaëa-prokñaëädibhiù ||73||

täny evämedhya-liptäni nenijyäd gaura-sarñapaiù |

dhänya-kalkaiù parëa-kalkaiù rasaiç ca phala-balkalaiù ||74||

tulikädy-upadhänäni puñpa-ratnämbaräëi ca |

çodhayitvätape kiàcit karair unmärjayen muhuù ||75||

paçcäc ca väriëä prokñya çucéty evam udäharet |

täny apy atimaläktäni yathävat pariçodhayet ||76||


täntavaà—kärpäsika-sütra-nirmitaà vasträdi aàçubhiù sürya-raçmibhiù väyunä vä çoñayitvä çuñkaà kåtvä, ürëäàçukävikayoù paçu-roma-bhedena dravya-bhedena vä bhedaù | alpe’çauce açuddhau satyäà çoñaëaà süryäàçu-vätädinä nenijyät çodhayet | phala-valkalaiù tajjair ity arthaù | puñpa-ratnämbaräëi citra-puñpamayämbaräëi svarëa-ratna-khacitämbaräëi cety arthaù ||72-75||


çätätapaù

kusumbha-kuìkumäraktäs tathä läkñä-rasena ca |

prakñälanena çudhyanti caëòäla-sparçane tathä ||77||


kusumbhena kuìkumena vä äraktä raïjitä läkñä-rasena vä raktäù paöäù | caëòälenänyenäpy aspåçyä upalakñyäù tat-sparçe sati prakñälanena çudhyanti ||77||


yamaù

kåñëäjinänäà vätaiç ca bälänäà mådbhir ambhasä |

gomütreëästhi-dantänäà kñaumäëäà gaura-sarñapaiù ||78||


bälänäà cämaräëäà | asthi çaìkhädi | dantaù hastyädeù ||78||


çaìkhaù

siddhärthakänäà kalkena danta-çåìga-mayasya ca |

go-bälaiù phala-päträëäm asthnäà syäc chåìgavat tathä ||79||


phala-päträëäà närikelädi-päträëäà, asthnäà çaìkhädénäm | çåìgavad iti sarñapäëäà kalkenety arthaù ||79||


kià ca—

niryäsänäà guòänäà ca lavaëänäà tathaiva ca |

kusumbha-kusumänäà ca ürëäkärpäsayos tathä |

prokñaëät kathitä çuddhir ity äha bhagavän yamaù ||80||


niryäsänäà hiìgv-ädénäm ||80||


manuù [5.118-9, 122]

adbhis tu prokñaëaà çaucaà bahünäà dhänya-väsasäm |

prakñälanena tv alpänäm adbhiù çaucaà vidhéyate ||81||

cailavat-carmaëäà çuddhir vaidalänäà tathä-eva ca |

çäka-müla-phalänäà ca dhänyavat-çuddhir iñyate ||82||

prokñaëät tåëa-käñöhaà ca palälaà caiva çudhyati |

märjana-upäïjanair veçma punaùpäkena måt-mayam ||83||


vaidalänäà vidärita-veëu-vetra-dala-nirmitänäm | märjanaiù rajaù-çodhanaiù | upäïjanaiù lepanaiç ca ||81-82||


kià ca [manu 5.126]—

yävan näpaity amedhyäktäd gandho lepaç ca tat-kåtaù |

tävan måd-väri cädeyaà sarväsu dravyaçuddhiñu ||84||


båhaspatiù

vastra-vaidala-carmädeù çuddhiù prakñälanaà småtam |

atiduñöasya tan-mätraà tyajec chittvä tu çuddhaye ||85||


tan-mätram iti | yävad atyanta-duñöaà tävan-mätram eva | na tv anyad ity arthaù ||85||


viñëuù

måt-parëa-tåëa-käñöhänäà çvästhi-cäëòäla-väyasaiù |

sparçane vihitaà çaucaà soma-süryäàçu-märutaiù ||86||


baudhäyanaù

äsanaà çayanaà yänaà nävaù panthäs tåëäni ca |

märutärkeëa çudhyanti pakveñöa-racitäni ca ||87||


atha dhänyädénäà saàskäraù


tatra baudhäyanaù

vréhayaù prokñaëäd adbhiù çäka-müla-phaläni ca |

tan-mätrasyäpahäräd vä nistuñékaraëena ca ||88||


çaìkhaù

çrapaëaà ghåta-tailänäà plävanaà go-rasasya ca |

bhäëòäni plävayed adbhiù çäka-müla-phaläni ca ||89||


çrapaëaà plävanam | plävanam eva vivåëoti—adbhis tat-tad-bhäëòäni pacayet | apsu nimajjayed ity arthaù | ghåtädénäm api çrapaëäsambhave sajätéya-dravya-plävanena çuddhir boddhavyä ||89||


brähme

drava-dravyäëi bhüréëi pariplävyäni cämbhasä ||90||

çasyäni vréhayaç caiva çäka-müla-phaläni ca |

tyaktvä tu düñitaà bhägaà plävyäny atha jalena tu ||91||


düñitaà bhägaà tyaktveti atyantopahatau ||91||


båhaspatiù

täpanaà ghåta-tailänäà plävanaà gorasasya ca |
tan-mätram uddhåtaà çudhyet kaöhinaà tu payodadhi ||92||

avilénaà tathä sarpir vilénaà çrapaëena tu |

ädhära-doñe tu nayet päträt päträntaraà dravam ||93||


tan-mätraà—yävad upahataà tävan-mätram ity arthaù | etac cänäkara-viñayam ||92-93||


ghåtaà ca päyasaà kñéraà tathaikñava-raso guòaù |

çüdra-bhäëòa-sthitaà takraà tathä madhu na duñyati ||94||


äkara-bhäëòe ca viçeñaà likhati—ädhäreti | ädhäraù äkara-bhäëòaà tad-doñeëa | päyasaà payo-nirvåttaà dadhi çüdra-bhäëòa-sthitam api päträntaraà nétaà sat na düñyatéty arthaù | tathä ca yamaù—

ämamäàsaà ghåtaà kñaudraà snehäç ca phala-sambhaväù |

mleccha-bhäëòa-sthitä duñyä niñkräntäù çucayaù småtäù || iti |

anyatra ca—äkaräù çucayaù sarve iti ||94||


kià ca manuù [5.143]—

ucchiñöena tu saàspåñöo dravya-hastaù kathaà cana |

anidhäyaiva tad dravyam äcäntaù çucitäm iyät ||95|| iti |


anye’pi çuddhi-vidhayo dravyäëäà småti-çästrataù |

apekñyä vaiñëavair jïeyäs tat-tad-vistäraëair alam ||96||


çucitäm iyät dravyaà cäëòälänna-vyatiriktaà jïeyaà, sadäcärät | anna-viñaye coktam äpastambena—

kåtvä mütraà puréñäà ca dravya-hastaù kathaïcana |

bhümäv annaà pratiñöhäpya kåtvä snänaà yathä-vidhi ||

tat-saàyogät tu pakvännam upaspåçya tataù çuci || iti |

båhaspatinä ca—

çaucaà tu kuryät prathamaà pädau prakñälayet tataù |

upaspåçya tad abhyukñya gåhétaà çucitäm iyät || iti |

yadyapi bhagavad-dravyeñu tat-tad-upaghäto na ghaöate, tathäpi bhagavad-artha-tat-tad-dravyärpaëäpekñayä, kià vä bhrama-pramädädinä tat-tad-upaghäta-sambhävanayä tat-tac-chuddhir likhiteti dik | vaiñëavair apekñäç cet, tarhi småti-çästrebhyo jïeyäù—

térthe vivähe yäträyäà saìgräme deça-viplave |

nagara-gräma-dähe ca spåñöäspåñöir na duñyati ||

gokule kanduçäläyäà taila-yantrekñu-yantrayoù |

amémäàsyäni çaucäni stréñu bälätureñu ca || ity ädy ukteù |

tat tasmät teñäà vistäraëair vistareëa likhanair alam | tatra prayojanaà nästi, grantha-vistära-bhayäd ity arthaù ||95-96||


atha püjärtha-tulasé-puñpädy-äharaëam


praëamyätha mahä-viñëuà prärthyänujïäà tu vaiñëavaù |

samäharet çré-tulaséà puñpädi ca yathoditam ||97||


puñpam | ädi-çabdena paträìkurädi | yathoditaà tatra niñiddha-varjanädy-anusäreëety arthaù ||97||


yac ca häréta-vacanam—

snänaà kåtvä tu ye kecit puñpaà gåhëanti vai dvijäù |

devatäs tan na gåhëanti bhasmébhavati käñöhavat ||98|| iti |


tac ca madhyähna-snäna-viñayam, yata uktaà pädme [5.98.7] vaiçäkha-mähätmye—


asnätvä tulaséà chittvä devärthaà pitå-karmaëi |

tat sarvaà niñphalaà yäti païcagavyena çudhyati ||99||


atha gåha-snäna-vidhiù


sva-gåhe väcaran snänaà prakñälyäìghré karau tathä |

äcamyäyamya ca präëän kåta-nyäso harià smaret ||100||


präëän äyamya präëäyämaà kåtvä ||100||


tato gaìädikaà småtvä tulasé-miçritair jalaiù |

pürëe pätre samastäni térthäny ävähayet kåté ||101||


ävähana-mantraç cäyam—

gaìge ca yamune caiva godävari sarasvati |

narmade sindhu käveri jale’smin sannidhià kuru ||102|| iti ||


athavä jähnavém eva sarva-tértha-mayéà budhaù |

ävähayed dvädaçabhir nämabhir jala-bhäjane ||103||


dvädaça-nämäni—

naliné nandiné sétä mäliné ca mahäpagä |
viñëu-pädärghya-sambhütä gaìgä tripatha-gäminé |

bhägérathé bhogavaté jähnavé tridaçeçvaré ||104||

padma-puräëe [5.95.17-18] ca vaiçäkha-mähätmye—

nandinéty eva te näma vedeñu nalinéti ca |

dakñä påthvé ca vihagä viçva-gäthä çiva-priyä ||105||

vidyädharé mahä-devé tathä loka-prasädiné |

kñemaàkaré jähnavé ca çäntä çänti-pradäyiné ||106||


athäcamya guruà småtänujïäà prärthya ca pürvavat |

kåñëa-pädäbjato gaìgäà patantéà mürdhni cintayet ||107||


pürvavad iti—devadeva jagannätha ity anujïäà prärthyety arthaù ||107||


tathä coktaà çré-närada-païcarätre—

svasthitaà puëòarékäkñaà mantra-mürtià prabhuà smaret |

anantäditya-saìkäçaà väsudevaà caturbhujam ||108||

çaìkha-cakra-gadä-padmadharaà pétämbarävåtam |

çyämalaà çänta-vadanaà prasannaà varadekñaëam ||109||

divya-candana-liptäìgaà cärahäsa-mukhämbujam |

aneka-ratna-saàchanna-jvalan-makara-kuëòalam ||110||

vanamälä-parivåtaà näradädibhir arcitam |

keyüra-valayopetaà suvarëa-mukuöojjvalam |

sarväìga-sundaraà devaà sarväbharaëa-bhüñitam ||111||

tat-päda-paìkajäd dhäräà nipatantéà sva-mürdhani |

cintayed brahma-randhreëa praviçantéà svakäà tanum |

tayä saàkñälayet sarvam antar-deha-gataà malam ||112||

tat-kñaëäd virajä mantré jäyate sphaöikopamaù |

idaà snänäntaraà mänträt sahasram adhikaà småtam ||113|| iti |


sakån näräyaëety ädi vacanaà tatra kértayet |

snäna-käle tu tan-näma saàsmarec ca mahäprabhum ||114||


sakån näräyaëety ädy uktvä | ädi-çabdena dhyäyen näräyaëaà devam ity ädi lakñaëäd vacanäd dhetos tasya näräyaëasya näma kértayet ||114||


tathä ca kürma-puräëe

äpo näräyaëodbhütäs tä eväsyäyanaà yathaù |

tasmän näräyaëaà devaà snäna-käle smared budhaù ||115|| iti |


snäyäd uñëodakenäpi çakto’py ämalakais tathä |

tilais tailaiç ca saàvarjya pratiñiddha-dinäni tu ||116||


na kevalaà çétodakena, uñëodakenäpi | tathäpi na kevalam açaktaù | çakto rogädi-héno’péty arthaù | rogiëas tu sadaivoñëodakena snänam uktaà yamena—

äditya-kiraëais taptaà punaù pütaà ca vahninä |

asnätam ätura-snäne praçastaà tu çåtodakam || iti |

pratiñiddha-dinäny agre lekhyäni ||116||


athoñëodaka-snänam


ñaö-triàçan-mate

äpaù svabhävato medhyä viçeñäd agni-yogataù |

tena santaù praçaàsanti snänam uñëena väriëä ||117||


yamaç ca—

äpaù svayaà sadä pütä vahni-taptä viçeñataù |

tasmät sarveñu käleñu uñëämbhaù pävanaà småtam ||118||


yac coktaà çaìkhena

snätasya vahni-taptena tathaivätapa-väriëä |

çaréra-çuddhir vijïeyä na tu snäna-phalaà bhavet ||119|| iti |


tat tu kämya-naimittika-viñayam | ata evoktaà gargeëa


kuryän naimittikaà snänaà çétädbhiù kämyam eva ca |

nityaà yädåcchikaà caiva yathäruci samäcaret ||120||


nitya-snänaà ca yädåcchikam aniyatam | ato nija-rucy-anusäreëa çétäbhir uñëäbhir vädbhis tat kuryäd ity arthaù | yädåcchikaà sukhärtha-snänam iti vä ||120||

atha tatra niñiddha-dinäni


tatra yamaù

putra-janmani saìkräntau grahaëe candra-süryayoù |

aspåçya-sparçane caiva na snäyäd uñëa-väriëä ||121||


våddha-manuù

paurëamäsyäà tathä darçe yaù snäyäd uñëa-väriëä |

sa gohatyä-kåtaà päpaà präpnotéha na saàçayaù ||122||


athämalaka-snänam


tatra märkaëòeyaù

tuñyaty ämalakair viñëur ekädaçyäà viçeñataù |

çré-kämaù sarvadä snänaà kurvétämalakair naraù ||123||

saptamyäà na spåçet tailaà nélévastraà na dhärayet |

na cäpy ämalakaà snäyän na kuryät kalahaà naraù ||124||


bhåguù

amäà ñañöhéà saptaméà ca navaméà ca trayodaçém |

saìkräntau ravi-väre ca snäna-mälakais tyajet ||125||


yäjïavalkyaù

dhätré-phalair amävasyä-saptamé-navaméñu ca |

yaù snäyät tasya héyante tejaç cäyurdhanaà sutäù ||126||


atha tila-snänam


tatra båhaspatiù

sarva-kälaà tilaiù snänaà punar vyäso’bravén muniù ||127||


ñaötriàçan-mate

tathä saptamy-amävasyä-saìkränti-grahaëeñu ca |

dhana-putra-kalaträrthé tila-spåñöaà na saàspåçet ||128||


atha taila-snänam


tatraiva—

ñañöhyäà tailam anäyuñyaà caturthéñv api ca parvasu ||129||


yogé-yäjïavalkyaù

daçamyäà tailam apåñövä yaù snäyäd avicakñaëaù |

catväri tasya naçyanti äyuù prajïä yaçodhanam ||130||


daçamyäm aspåñöeti | tasyäà taila-snänasyävaçyakatoktä ||130||


mohät pratipadaà ñañöhéà kuhüà riktätithià tathä |

tailenäbhyaïjayed yas tu caturbhiù parihéyate ||131||


caturbhiù pürvoktair äyur-ädibhiù ||131||


païcadaçyäà caturdaçyäà saptamyäà ravi-saìkrame |

dvädaçyäà saptaméà ñañöhéà taila-sparçaà vivarjayet ||132||


anyac ca—

saptamyäà na spåçet tailaà navamyäà pratipady api |

añöamyäà ca caturdaçyäàm amävasyäà viçeñataù ||133||


viçeñata ity anena saptamy-ädau taila-tyägävaçyakatäbhipretä ||133||


kià ca—

snäne vä yadi väsnäne pakka-tailaà na duñyati ||134||


pakka-tailaà ca kadäcid api na doñävaham iti pürvokte’pavädaà likhati—snäne veti ||134||


kià ca atri-småtau

tailäbhyukto ghåtäbhyakto vië-mütre kurute dvijaù |

aho-rätroñito bhütvä païca-gavyena çudhyati ||135||


kåta-tailäbhyaìgas tu vië-mütrotsargaà na kuryäd iti prasaìgäl likhati—taileti | ahorätram uñita upoñito bhütvä païca-gavya-pänena çuddho bhavet | päöhäntare tu antyaja-sparçaà tadänéà yatnena varjayed iti bhävaù ||135||


athäìgam alam uttärya snätvä vidhivad äcaret |

näsälagnena culukodakenaivägha-marñaëam ||136||

tato gurv-ädi-pädodaiù prägvat kåtväbhiñecanam |

käryo’bhiñekaù çaìkhena tulasé-miçritair jalaiù ||137||


atha tulasé-jaläbhiñeka-mähatmyam


gäruòe

märjayaty abhiñeke tu tulasyä vaiñëavo naraù |

sarva-tértha-mayaà dehaà tat-kñaëät dvija jäyate ||138||

tulasé-dalaja-snäne ekädaçyäà viçeñataù |

mucyate sarva-päpebhyo yadyapi brahmahä bhavet ||139||

tan-müla-måttikäbhyaìgaà kåtvä snäti dine dine |

daçäçvamedhävabhåtaà labhate snäna-jaà phalam ||140||

tulasé-dala-saàmiçraà toyaà gaìgä-samaà viduù |

yo vahec chirasä nityaà dhåtä bhavati jähnavé ||141||

pädodakaà tämra-pätre kåtvä sa-tulasé-dalam |

çaìkhaà kåtväbhiñiïceta mülenaiva sva-mürdhani ||142||


tan-mähätmye coktaà pädme kärttika-mähätmye—


dvärakä-cakra-saàyukta-çälagräma-çilä-jalam |

çaìkhe kåtvä tu nikñiptaà snänärthaà tämra-bhäjane |

tulasé-dala-saàyuktaà brahma-hatyä-vinäçanam ||143|| iti |


snäna-çäöétareëaiva väsasämbhäàsi gätrataù |

saàmärjya väsasé dadhyät paridhänottaréyake ||144||


snäna-çäöhyä itareëa anyena ||144||

atha vastra-dhäraëa-vidhiù


taträtriù

adhautaà käru-dhautaà vä paredyu-dhautam eva vä |

käñäyaà malinaà vastraà kaupénaà ca parityajet ||145||

na cärdram eva vasanaà paridadhyät kadäcana ||146||

nagno malina-vastraù syät nagnaç cärdha-paöas tathä |

nagno dviguëa-vastraù syän nagno rakta-paöas tathä ||147||


nagno digambaraù jaina-bhedo vä ||147||


nagnaç ca syüta-vastraù syän nagnaù snigdha-paöas tathä |

dvikaccho’nuttaréyaç ca nagnaç cävastra eva ca ||148||

çrautaà smärtaà tathä karma na nagnaç cintayed api |

mohät kurvann adho gacchet tad bhaved äsuraà småtam ||149||

japa-homopaväseñu dhauta-vastra-dharo bhavet |

alaìkåtaù çucir mauné çräddhädau ca jitendriyaù ||150||


gobhilaù

eka-vastro na bhuïjéta na kuryäd devanärcanam ||151||


trailokya-sammohana-païcarätre

çukla-väso bhaven nityaà raktaà caiva vivarjayet ||152||


aìgiräù

çaucaà sahasra-romäëäà väyv-agny-arkendu-raçmibhiù |

retaù-spåñöaà çava-spåñöam ävikaà naiva duñyati ||153||


sahasräëi asaìkhyeyäni romäëi yeñu teñäm ürëädir nirmitänäà kambalänäm ity arthaù | ävikaà meña-roma-nirmitaà kambalädi ||153||


anyatra ca—

chinnaà vä sandhitaà dagdhm ävikaà na praduñyati |

ävikena tu vastreëa mänavaù çräddham äcaret |

gayä-çräddha-samaà proktaà pitåbhyo dattam akñayam ||154||

na kuryät sandhitaà vastraà deva-karmaëi bhümipa |

na dagdhaà na ca vai chinnaà pärakyaà na tu dhärayet ||155||

käka-viñöhä-samaà hy uktam avidhautaà ca yad bhavet |

rajakäd ähåtaà yac ca na tad vastraà bhavec chuci ||156||

kéöa-spåñöaà tu yad vastraà puréñaà yena käritam |

mütraà vä maithunaà väpi tad vastraà parivarjayet ||157||

ävikaà tu sadä vastraà pavitraà räja-sattama |

pitå-deva-manuñyäëäà kriyäyäà ca praçasyate ||158||

dhautädhautaà tathä dagdhaà sandhitaà rajakähåtam |

çukra-mütra-rakta-liptaà tathäpi paramaà çuci ||159||

agnir ävika-vastraà ca brahmaëäç ca tathä kuçäù |

caturëäà na kåto doño brahmaëä parameñöhinä ||160||


kià cänyatra—

dhärayed väsasé çuddhe paridhänottaréyake |

acchinna-sudaçe çukle äcämet péöha-saàsthitaù ||161||


acchinnä suçobhanä ca daçä yayos te ||161||


atha péöham


bahvåca-pariçiñöe

yaténäm äsanaà çuklaà kürmäkäraà tu kärayet |

anyeñäà tu catuñpädaà caturasraà tu kärayet ||162||


vastra-paridhänänantaraà péöhe saàsthitaù sann äcämed ity uktam | tat-péöham eva likhati—yaténäm ity ädinä ||162||


go-çakån-mayaà bhinnaà tathä paläça-paippalam |

loha-baddhaà sadaivärkaà varjayed äsanaà budhaù ||163||


athäsana-vidhiù

tatraiva—

dänam äcamanaà homaà bhojanaà devatärcanam |

prauòha-pädo na kurvéta svädhyäyaà caiva tarpaëam ||164||

äsanärüòha-pädas tu jänunor vätha jaìghayoù |

kåtävaskthiko yas tu prauòha-pädaù sa ucyate ||165|| iti |


tato bhümi-gatäìghriù san niviçyäcamya darbha-bhåt |

ürdhva-puëòrädikaà kuryät çré-gopé-candanädinä ||166||


darbha-bhåt kuça-päëiù san | yadyapy ürdhva-puëòra-nirmäëänantaraà eväcamanaà yuktam, tathäpy atra püjärtha-tilaka-viçeñädi-nirmitam ädäv äcamanaà sat-sampradäyänusäreëa likhitam | tilakänantaram äcamanaà ca pürvaà bahiù-snäne likhitam evästi ||166||


taträdäv anulepena bhagavac-caraëäbjayoù |

nirmälyena prasädena sarväëy aìgäni märjayet ||167||


prasäda-rüpeëa nirmälyena ||167||


tad uktaà brähme çré-bhagavatä—

çälagräma-çilä-lagnaà candanaà dhärayet sadä |

sarväìgeñu mahä-çuddhi-siddhaye kamaläsana ||168|| iti |


tato dvädaçabhiù kuryän nämabhiù keçavädibhiù |

dvädaçäìgeñu vidhivad ürdhva-puëòräëi vaiñëavaù ||169||


keçavädibhir mürti-païjara-nyäsoktair dvädaçabhir nämabhiù krameëa laläöädi-dvädaçäìgeñu ürdhva-puëòräëi dvädaça kuryät | vaiñëava iti viçeñato vaiñëavasya vidheyatvaà sücayati | vidhir yathä syäd ity aträyaà vidhiù mürti-païjara-nyäsänusäreëa praëava-pürvakaà sa-bindv-a-kärädi-dvädaça-varëair dvädaçädityaiç ca sahitän keçavädén dvädaça nyaset | tatra kecit keçavädi-nyäsoktaà kértyädi-dvädaça-çaktibhir api saha nyasyanti | dvädaçädityäç coktäù—

dhätäryamä ca mitraç ca varuëo’àçu-bhagas tathä |

vivasvän indraù püñä ca parjanya-tvañöå-viñëavaù || iti |

tataç cäyaà prayogaù—oà aà dhätå-sahitäya keçaväya namaù laläöe ity ädi | kià ca, laläöordhva-puëòra-mälikädikaà agre vyaktaà bhävi | anyäìgordhva-puëòräëäà ca kecid dépa-çikhäkäratayä, kecic ca vähnor vakñaù-sthale puëòram añöäìgulam udähåtam ity ädi padma-puräëottara-khaëòoktänusäreëa vähnor vakñaù-sthale puëòraà cäñöäìgula-pramäëam anyatra catur-aìgula-pramäëam ity evaà, taträpi kecin madhye chidratayecchantéti vividho vidhiù | tatra ca nija-sampradäya-vyavahära evänusartavyaù | ity ädy-abhipräyeëaivägre lekhyaà sampradäyänusärata iti ||169||

atha dvädaça-tilaka-vidhiù


padma-puräëe uttara-khaëòe [6.225.45-47]—


laläöe keçavaà dhyäyen näräyaëam athodare |

vakñaù-sthale mädhavaà tu govindaà kaëöha-küpake ||170||

viñëuà ca dakñiëe kukñau bähau ca madhusüdanam |

trivikramaà kandhare tu vämanaà väma-pärçvake ||171||

çrédharaà väma-bähau tu håñékeçaà tu kandhare |

påñöhe tu padmanäbhaà ca kaöyäà dämodaraà nyaset ||172||

tat-prakñälana-toyaà tu väsudeveti mürdhani ||173||


tat-tan-nämäni aìgäni ca vibhajya darçayati laläöe tribhiù | dhyäyet nyaset ||170|| trivikramaà dakñiëe kandhare | håñékeçaà väme kandhare ||171-172|| evaà keçavädyänäà dämodaräntänäà dvädaçänäà nyäsam uktvä mastake çré-väsudevasya nyäsam äha—tad iti väsudeveti väsudeväya namaù iti | etac ca samasta-svaraiù saha nyased iti jïeyam | kecic ca dvädaçäkñara-mantraà mürdhani vinyasyanti | aträpi sat-sampradäyäcära eva gatir iti dik ||173||


kià ca [6.225.54]—

ürdhva-puëòraà laläöe tu sarveñäà prathamaà småtam |

laläöädi-krameëaiva dhäraëaà tu vidhéyate ||174|| iti |


evaà nyäsaà samäcarya sampradäyänusärataù |

nyaset kiréöa-mantraà ca mürdhni sarvärtha-siddhaye ||175||


sampradäyänusärata iti sarvaträgre’py anuvartanéyam ||175||

atha kiréöa-mantraù


oà çré-kiréöa-keyüra-hära-makara-kuëòala-cakra-çaìkha-gadä-padma-hasta-pétämbara-dhara çrévatsäìkita-vakñaù-sthala çré-bhümi-sahita-svätma-jyotir dépti-karäya sahasräditya-tejase namo namaù ||176|| iti |


athordhva-puëòra-nityatä


pädme çré-bhagavad-uktau—

mat-priyärthaà çubhärthaà vä rakñärthe caturänana |

mat-püjä-homa-käle ca säyaà prätaù samähitaù |

mad-bhakto dhärayen nityam ürdhva-puëòraà bhayäpaham ||177||


nityaà dhärayed iti nityatä siddhä ||177||


tatraiva çré-näradoktau—

yajïo dänaà tapo homaù svädhyäyaù pitå-tarpaëam |

vyarthaà bhavati tat sarvam ürdhva-puëòraà vinä kåtam ||178||


tatraivottara-khaëòe—

ürdhva-puëòrair vihénas tu kiàcit karma karoti yaù |

iñöäpürtädikaà sarvaà niñphalaà syän na saàçayaù ||179||

ürdhva-puëòrair vihénas tu sandhyä-karmädikaà caret |

tat sarvaà räkñasaà nityaà narakaà cädhigacchati ||180||


adhunä akaraëe pratyaväya-puïjaà darçayati yajïa ityädinä | caret äcaret ||178-180||


anyac ca—

ürdhva-puëòre tri-puëòraà yaù kurute narädhamaù |

bhaìktvä viñëu-gåhaà puëòraà sa yäti narakaà dhruvam ||181||


viñëu-gåhaà hari-mandiram ||181||


ata eva pädme çré-näradoktau—

yac charéraà manuñyäëäm ürdhva-puëòraà vinä kåtam |

drañöavyaà naiva tat tävat çmaçäna-sadåçaà bhavet ||182||


padma-puräëe—

ürdhva-puëòraà mådä saumyaà laläöe yasya dåçyate |

sa cäëòälo’pi çuddhätmä püjya eva na saàçayaù ||183||


dharet dhärayet ||183||


skände

tiryak-puëòraà na kurvéta sampräpte maraëe’pi ca |
naivänyan näma ca brüyät pumän näräräyaëäd åte ||184||

dhärayed viñëu-nirmälyaà dhüpa-çeñaà vilepanam |

vaiñëavaà kärayet puëòraà gopé-candana-sambhavam ||185||


tatraiva kärttika-prasaìge—

yasyordhva-puëòraà dåçyeta laläöe no narasya hi |

tad-darçanaà na kartavyaà dåñövä süryaà nirékñayet ||186||


vaiñëavaà hari-mandira-lakñaëam ürdhva-puëòraà laläöa iti | ürdhva-puëòrasya tatraiva vihitatvät ||185-186||


anyaträpi—

vaiñëavänäà brähmaëänäm ürdhva-puëòraà vidhéyate |
anyeñäà tu tri-puëòraà syäd iti brahma-vido viduù ||187||


brähmaëänäà ca anyeñäm avaiñëava-çüdräëäm ||187||


tripuëòraà yasya viprasya ürdhva-puëòraà na dåçyate |

taà spåñöväpy athavä dåñövä sa-celaà snänam äcaret ||188||

ürdhva-puëòre na kurvéta vaiñëavänäà tripuëòrakam |

kåta-tri-puëòra-martyasya kriyä na prétaye hareù ||189||


ataevottara-khaëòe—

açvattha-patra-saìkäço veëu-paträkåtis tathä |

padma-kuömala-saìkäço mohanaà tritayaà småtam ||190||


evam atrordhva-puëòra-dhäraëasya vihitatväd agre ca vakño-bähu-mülädau khaòga-cakrädi-mudrä-dhäraëasya vihitatväd avaiñëava-smärta-sammatam açvattha-paträkärädikaà vakñaù-sthalädau na vidheyam iti likhati açvattheti | mohanam asuränusäri çukrädi-mäyä-vihitam ity arthaù ||190||

athordhva-puëòra-mähätmyam


skände kärttika-prasaìge—

ürdhva-puëòro mådä çubhro laläöe yasya dåçyate |

caëòälo’pi viçuddhätmä yäti braham sanätanam ||191||


ürdhva-puëòra iti puàstvam ärñam ||191||


ürdhva-puëòre sthitä lakñmér ürdhva-puëòre sthitaà yaçaù |

ürdhva-puëòre sthitä muktir ürdhva-puëòre sthito hariù ||192||


padma-puräëe

ürdhva-puëòraà mudä saumyaà laläöe yasya dåçyate |

sa cäëòälo’pi çuddhätmä püjya eva na saàçayaù ||193||


tatraivottara-khaëòe çivomä-saàväde [6.225.2-3,5,7-10]—

ürdhva-puëòrasya madhye tu viçäle sumanohare |

lakñmyä särdhaà samäséno deva-devo janärdanaù ||194||


samäséno’sti ||194||


tasmäd yasya çarére tu ürdhva-puëòraà dhåto bhavet |

tasya dehaà bhagavato vimalaà mandiraà çubham ||195||

ürdhva-puëòra-dharo vipraù sarva-lokeñu püjitaù |

vimäna-varam äruhya yäti viñëoù paraà padam ||196||

ürdhva-puëòra-dharaà dåñövä sarva-päpaiù pramucyate |

namaskåtväthavä bhaktyä sarva-däna-phalaà labhet ||197||

ürdhva-puëòra-dharaà vipraà yaù çräddhe bhojayiñyati |

äkalpa-koöi-pitaras tasya tåptä na saàçayaù ||198||

ürdhva-puëòra-dharo yas tu kuryäc chräddhaà çubhänane |

kalpa-koöi-sahasräëi gayä-çräddha-phalaà labhet ||199||

yajïa-däna-tapaç-caryä-japa-homädikaà ca yat |

ürdhva-puëòra-dharaù kuryät tasya puëyam anantakam ||200||


çré-brahmäëòa-puräëe

açucir väpya näcäro manasä päpam äcaran |

çucir eva bhaven nityam ürdhva-puëòräìkito naraù ||201||


tatraiva çré-bhagavad-vacanam—

ürdhva-püëòra-dharo martyo mriyate yatra kutracit |

çvapäko’pi vimänastho mama loke mahéyate ||202||

ürdhva-püëòra-dharo martyo gåhe yasyännam açnute |

tadä viàçat-kulaà tasya narakäd uddharämy ahaà ||203||


viàçat kulaà viàçati-kuläni ||203||

athordhva-püëòra-irmäëa-vidhiù


çré-brahmäëòa-puräëe

vékñyädarçe jale väpi yo vidadhyät prayatnataù |

ürdhva-püëòraà mahä-bhäga sa yäti paramäà gatim ||204||

daçäìgula-pramäëaà tu uttamottamam ucyate |

naväìgulaà madhyamaà syäd añöäìgulam ataù param ||205||

etair aìguli-bhedais tu kärayen na nakhaiù spåçet ||206||


ürdhva-puëòrasya laläöe mukhyatvät tatratyordhva-puëòra-nirmäëa-prakäraà likhati—vékñyety ädinä ||204|| ataù-paraà kaniñöham ity arthaù ||205||


padma-puräëe uttara-khaëòe tatraiva [6.253.21, 40-43] —

ekäntino mahä-bhägäù sarva-bhüta-hite ratäù |

säntarälaà prakurvéran puëòraà hari-padäkåtim ||207||


säntarälaà madhye chidränvitaà, tad eväha—haripadäkåténi ||207||


çyämaà çänti-karaà proktaà raktaà vaçya-karaà tathä |

çré-karaà pétam ity ähuù çvetaà mokña-karaà çubham ||208||

vartulaà tiryag achidraà hrasvaà dérghaà tataà tanum |

vakraà virüpaà baddhägraà chinna-mülaà pada-cyutam ||209||

açubhaà rükñam äsaktaà tathä näìguli-kalpitam |

vigandham avasahyaà ca puëòram ähur anarthakam ||210||


tatam iti päöhe viståtam | pada-cyutaà sthäna-bhrañöaà | açubhraà malinam | äsaktam anyonya-saàlagnaà | päöhäntaraà sugamam | vigandhaà durgandhi | apasavyaà väma-hasta-kalpitam ||208-210||


ärabhya näsikä-mülaà laläöäntaà likhen mådä |

näsikäyäs trayo bhägä näsä-mülaà pracakñyate ||211||


trayo bhägäs tröéyo vibhäga ity arthaù | tathä sadäcära-darçanät ||211||


samärabhya bhruvor madhyam antarälaà prakalpayet ||212||


tatraiva [6.253.26-7, 24]--

nirantarälaà yaù kuryäd ürdhva-puëòraà dvijädhamaù |

sa hi tatra sthitaà viñëuà çriyaà caiva vyapohati ||213||

acchidram ürdhva-puëòraà tu ye kurvanti dvijädhamäù |

teñäà laläöe satataà çunaù pädo na saàçayaù ||214||

tasmäc chidränvitaà puëòraà daëòäkäraà suçobhanam |

vipräëäà satataà käryaà stréëäà ca çubha-darçane ||215||


hari-mandira-lakñaëam


näsädi-keça-prayantam ürdhva-puëòraà suçobhanam |

madhye chidra-samäyuktaà tad vidyäd harimandiram ||216||


vyapoheti nirasyatéti mahä-doñoktyä nityatä bodhitä | evam agre’py ühyam ||216||


väma-pärçve sthito brahmä dakñiëe ca sadä-çivaù |

madhye viñëuà vijänéyät tasmän madhyaà na lepayet ||217||


väyu-puräëe seväparädhe—

adhåtvä cordhva-puëòraà ca hareù püjäà karoti yaù |

tiryak-puëòra-dharo yas tu yajed devaà janärdanam ||218||

accidreëordhva-puëòreëa bhasmanä tiryag-aìginä |

adhåtvä çaìkha-cakre ca cety ädinä doña uktaù ||219||


çrutiç ca, yajurvedasya hiraëya-keçaurya-çakhäyäm—


hareù padäkräntim ätmani dhärayati yaù |

sa parasya priyo bhavati sa puëyavän |

madhye chidram ürdhva-puëòraà

yo dhärayati sa muktibhäg bhavati ||220|| iti |


tilaka-racanäìguli-niyamaù


småtiù

anämikä kämadoktä madhyam äyuskaré bhavet |

aìguñöhaù puñöidaù proktas tarjané mokña-däyiné ||221||


athordhva-puëòra-måttikäù


padma-puräëe [6.225.35-38] tatraiva—

parvatägre nadé-tére bilva-müle jaläçaye |

sindhu-tére ca valméke hari-kñetre viçeñataù ||222||

viñëoù snänodakaà yatra pravähayati nityaçaù |

puëòräëäà dhäraëärthäya gåhëéyät tatra måttikäm ||223||

çré-raìge veìkaöädrau ca çré-kürme dvärake çubhe |

prayäge närasiàhädrau värähe tulasé-vane ||224||


dvärake dvärakäyäà, värähe çükara-kñetre ||224||


gåhétvä måttikäà bhaktyä viñëu-päda-jalaiù saha |

dhåtvä puëòräëi cäìgeñu viñëu-säyujyam äpnuyät ||225||


tatraiva—

yat tu divyaà hari-kñetre tasyaiva mådam äharet ||226||


uktaà ca pädme çré-näradena—

brahmaghno vätha go-ghno vä haitukaù sarva-päpa-kåt |

gopé-candana-samparkät püto bhavati tat-kñaëät ||227||

gopé-candana-khaëòaà tu yo dadätii hi vaiñëave |

kulam ekottaraà tena sambhavet täritaà çatam ||228||


skanda-puräëe—

çaìkha-cakräìkita-tanuù çirasä maïjaré-dharaù |

gopé-candana-liptäìgo dåñöaç cet tad aghaà kåtaù ||229||

gopé-måt-tulasé çaìkhaù çälagrämaù sacakrakaù |

gåhe’pi yasya païcaite tasya päpa-bhayaà kutaù ||230||


çälagrämaù çälagräma-çilä sa-cakrakaù dvärakä-cakräìka-sahitaù ||230||


käçé-khaëòe ca çré-yamena—

çrékhaëòe kva sa ämodaù svarovarëaù kva tädåçaù |

tat pävitryaà kva vai térthe çré-gopé-candane yathä ||231||


atha gopécandanordhva-puëòra-mähätmyam


uktaà ca garuòa-puräëe näradena—


yo måttikäà dväravaté-samudbhaväà

kare samädäya laläöa-paööake |

karoti nityaà tv atha cordhva-puëòraà

kriyä-phalaà koöi-guëaà sadä bhavet ||232||


kriyä-vihénaà yadi mantra-hénaà

çraddhä-vihénaà yadi käla-varjitam |

kåtvä laläöe yadi gopé-candanaà

präpnoti tat karma-phalaà sadä kñayam ||233||


gopé-candanam iti hrasvatvam ärñam | yadéty asya pürvärdhenaiva sambandhaù | yadyapi kriyädi-hénaà karma syät tathäpi gopécandanaà laläöe kåtvä tenordhva-puëòraà nirmäya tat-kalam akñayaà präpnotéty arthaù ||233||


gopé-candana-sambhavaà suruciraà puëòraà laläöe dvijo

nityaà dhärayate yadi dvija-pate rätrau divä sarvadä |

yat puëyaà kuru-jäìgale ravi-grahe mädhyäà prayäge tathä

tat präpnoti khagendra viñëu-sadane santiñöhate devavat ||234||


dvija-pate he garuòa ||234||


yasmin gåhe tiñöhati gopécandanaà

bhaktyä laläöe manujo bibharti |

tasmin gåhe tiñöhati sarvadä hariù

çraddhänvitaù kaàsahä vihaìgama ||235||


yo dhärayet kåñëa-puré-samudbhaväà

sadä paviträà kali-kilbiñäpahäm |

nityaà laläöe hari-mantra-saàyutäà

yamaà na paçyed yadi päpa-saàvåtaù ||236||


kåñëa-puré çré-dvärakä | tat-samudbhavaà mådam iti çeñaù ||236||


yasyänta-käle khaga gopé-candanaà

bähvor laläöE hådi mastake ca |

prayäti lokaà kamalälayaà prabhor

go-bäla-ghäté yadi brahma-hä bhavet ||237||


grahä na péòanti na rakñasäà gaëäù

yakñäù piçäcoraga-bhüta-dänaväù |

laläöa-paööe khaga gopé-candanaà

santiñöhate yasya hareù prasädataù ||238||


na péòanti na péòayanti ||238||


padma-puräëe çré-gotamena—

ambaréña mahäghasya kñayärthe kuru vékñaëam |

laläöe yaiù kåtaà nityaà gopé-candana-puëòrakam ||239||


käçé-khaëòe ca çré-yamena—

dütäù çåëuta yad-bhälaà gopé-candana-läïchitam |

jvalad-indhanavat so’pi tyäjyo düre prayatnataù ||240|| iti |


indhanam aìgäraù ||240||


atha tasyopari çrémat-tulasé-müla-måtsnayä |

tatraiva vaiñëavaiù käryam ürdhva-puëòraà manoharam ||241||


atha çré-tulasé-müla-måttikä-puëòra-mähätmyam


tan-mådaà gåhya yaiù puëòraà laläöe dhäritaà naraiù |

pramäëakaà kåtaà tais tu mokñäya gamanaà prati ||242||


tan-mådaà çré-tulasé-müla-måttikäà, tat-prasaìgät | gåhya gåhétvä ||242||


tatraiva ca kärttika-mähätmye brahma-närada-saàväde—

tulasé-måttikä-puëòraà laläöe yasya dåçyate |

dehaà na spåçati päpaà kriyamäëas tu närada ||243||


apy arthe tu-çabdaù | kriyamäëam api päpaà kartå-deham api na spåçati, kuto mana-ädéty arthaù ||243||


garuòa-puräëe

tulasé-måttikä-puëòraà yaù karoti dine dine |

tasyävalokanät päpaà yäti varña-kåtaà nåëäm ||244|| iti |


tasyopariñöhäd bhagavan-nirmälyam anulepanam |

tathaiva dhäryam evaà hi trividhaà tilakaà småtam ||245||

tato näräyaëéà mudräà dhärayet prétaye hareù |

matsya-kürmädi-cihnäni cakrädény äyudhäni ca ||246||


atha mudrä-dhäraëa-nityatä


småtau

aìkitaù çaìkha-cakräbhyäm ubhayor bähu-mülayoù |

samarcayed dharià nityaà nänyathä püjanaà bhavet ||247||


äditya-puräëe—

çaìkha-cakrordhva-puëòrädi-rahitaà brähmaëädhamam |

gardabhaà tu samäropya räjä räñörät praväsayet ||248||


gäruòe çré-bhagavad-uktau—

sarva-karmädhikäraç ca çucénäm eva coditaù |

çucitvaà ca vijänéyän madéyäyudha-dhäraëät ||249||


pädme cottara-khaëòe—

çaìkha-cakrädibhiç cihnair vipraù priyatamair hareù |

rahitaù sarva-dharmebhyaù pracyuto narakaà vrajet ||250||


çrutau ca yajuù-kaöha-çäkhäyäm—


dhåtordhva-puëòraù kuta-cakra-dhäré

viñëuà paraà dhyäyati yo mahätmä |

svareëa mantreëa sadä hådi sthitaà

parätparaà yan mahato mahäntam ||251||


atharvaëi ca—

ebhir vayam urukramasya cihnair

aìkitä loke subhagä bhavema |

tad viñëoù paramaà padaà

ye gacchanti läìchitäù ||252|| ity ädi |


ataeva brahma-puräëe--

kåñëäyudhäìkitaà dåñövä sammänaà na karoti yaù |

dvädaçäbdärjitaà puëyaà cäphalayopagacchati ||253||


kåtaà gopécandanädinä nirmitam aìkitaà cakram dhartuà çélam asyeti tathä saù | kià vaktavyaà mudrä-dhäraëasya nityatvaà | tad-dhäraka-sammänasyäpi nityatä brähma-vacanena gamyate iti likhati kåñëeti ||251-253||

atha mudrä-dhäraëa-mähätmyam


skände çré-sanat-kumära-märkaëòeya-saàväde—

yo viñëu-bhakto viprendra çaìkha-cakrädi-cihnitaù |

sa yäti viñëu-lokaà vai däha-pralaya-varjitam ||254||


tatra väntyatra ca—

näräyaëäyudhair nityaà cihnitaà yasya vigraham |

päpa-koöi-yuktasya tasya kià kurute yamaù ||255||

çaìkhoddhäre tu yat proktaà vasatäà varña-koöibhiù |

tat phalaà likhite çaìkhe pratyahaà dakñiëe bhuje ||256||

yat phalaà puñkare nityaà puëòarékäkña-darçane |

çaìkhopari kåte padme tat phalaà samaväpnuyät ||257||

väme bhuje gadä yasya likhitä dåçyate kalau |

gadädharo gayä-puëyaà pratyahaà tasya yacchati ||258||

yac cänanda-pure proktaà cakra-svämé-samépataù |

gadädhollikhite cakre tat phalaà kåñëa-darçane ||259||


çré-bhagavad-uktau—

yaù punaù kali-käle tu mat-puré-sambhaväà mådam |

matsya-kürmädikäà cihnaà gåhétvä kurute naraù ||260||


mådaà gåhétvä cihnaà kurute ||260||


dehe tasya praviñöo’haà jänantu tridaçottamäù |

tasya me näntaraà kiàcit kartavyaà çreya icchatä ||261||


me mayä saha antaraà bhedaù na kartavyam ||261||


mamävatära-cihnäni dåçyante yasya vigrahe |

martyair martyo na vijïeyaù sa nünaà mämaké tanüù ||262||


mämaké tanuù madavatära ity arthaù ||262|


päpaà sukåta-rüpaà tu jäyate tasya dehinaù |

mamäyudhäni tasyäìge likhitäni kalau yuge ||263||

ubhäbhyäm api cihnäbhyäà yo’ìkito matsya-mudrayä |

kürmayäpi svakaà tejo nikñiptaà tasya vigrahe ||264||


çaìkhaà ca padmaà ca gadäà rathäìgaà

matsyaà ca kürmaà racitaà sva-dehe |

karoti nityaà sukåtasya våddhià

päpa-kñayaà janma-çatärjitasya ||265||


nikñiptaà mayä | yaù sva-dehe racitaà karoti, sa sukåta-våddhy-ädi karotéty arthaù | samäsasthasyäpi päpa-çabdasya janma-çatärjitasyeti viçeñaëam ärñam ||264-265||


tatraiva çré-brahma-närada-saàväde—

kåñëa-çasträìka-kavacaà durbhedyaà deva-dänavaiù |

adåçyaà sarva-bhütänäà çatrüëäà rakñasäm api ||266||

lakñméù sarasvaté durgä sävitré hari-vallabhä |

nityaà tasya vased dehe yasya çaìkhäìkitä tanuù ||267||

gaìgä gayä kurukñetraà prayägaà puñkarädi ca |

nityaà tasya sadä tiñöhed yasya padäìkitaà vapuù ||268||

yasya kaumodaké-cihnaà bhuje väme kali-priya |

pratyahaà tatra drañöavyo gaìgä-sägara-saìgamaù ||269||

savye kare gadädhastad rathäìgaà tiñöhate yadi |

kåñëena sahitaà tatra trailokyaà sa-caräcaram ||270||

trayo’gnayas trayo devä viñëos tréëi padäni ca |

nivasanti sadä yasya yasya dehe sudarçanam ||271||


kià ca—

kåñëäyudhäìkitä mudrä yasya näräyaëé kare |

ürdhva-lokädhikäré ca sa jïeyas tridaçäà patiù ||272||

kåñëa-mudrä-prayuktas tu daivaà pitryaà karoti yaù |

nityaà naimittikaà kämyaà pratyahaà cäkñayaà bhavet ||273||

péòayanti na tatraiva grahä åkñäëi räçayaù |

añöäkñaräìkitä mudrä yasya dhätumayé kare ||274||


värähe çré-sanat-kumäroktau—

kåñëäyudhäìkitaà dehaà gopé-candana-måtsnayä |

prayägädiñu tértheñu sa gatvä kià kariñyati ||275||

yadä yasya prapaçyeta dehaà çaìkhädi-cihnitam |

tadä tasya jagat-svämé tuñöo harati pätakam ||276||

bhavate yasya dehe tu aho-rätraà dine dine |

çaìkha-cakra-gadä-padmaà likhitaà so’cyutaù svayam ||277||


tridaçäà tridaçanäm ity arthaù | prapaçyetety ärñam ätmanepadam | bhavate iti ca ||272-277||


näräyaëäyudhair yuktaà kåtvätmänaà kalau yuge |

kurute puëya-karmäëi meru-tulyäni täni vai ||278||


ätmänaà deham ||278||


çaìkhädinäìkito bhaktyä çräddhaà yaù kurute dvija |

vidhi-hénaà tu sampürëaà pitèëäà tu gayä-samam ||279||

yathägnir dahate käñöhaà väyunä prerito bhåçam |

tathä dahyanti päpäni dåñövä kåñëäyudhäni vai ||280||


dahyanti dahanti | päpäni svasyänyeñäà vä dahyante svayam eva naçyantéty arthaù ||280||


brähmye çré-brahma-närada-saàväde—


viñëu-nämäìkitäà mudräm añöäkñara-samanvitäm |

çaìkhädikäyudhädikair yuktäà svarëa-rüpya-mayém api ||281||

dhatte bhägavato yas tu kalikäle viçeñataù |

prahlädasya samo kñeyo nänyathä kala-vallabha ||282||


kià ca—

çaìkhäìkita-tanur vipro bhuìkte yasya ca veçmani |

tad-annaà svayam açnäti pitåbhiù saha keçavaù ||283||

kåñëäyudhäìkito yas tu çmaçäne mriyate yadi |

prayäge yä gatiù proktä sä gatis tasya närada ||284||


yadéti—na çmaçäne miryata eva, yadi kadäcin miryata ity arthaù ||284||


kåñëäyudhaiù kalau nityaà maëòitaà yasya vigraham |

taträçrayaà prakurvanti vivadhä väsavädayaù ||285||


vigraham iti napuàsakatvam ärñam ||285||


yaù karoti hareù püjäà kåñëa-çasträìkito naraù |

aparädha-sahasräëi nityaà harati keçavaù ||286||

kåtvä käñöha-mayaà bimbaà kåñëa-çastrais tu cihnitam |

yo hy aìkayati cätmänaà tat-samo nästi vaiñëavaù ||287||

päñaëòa-patita-vrätyair nästikäläpa-pätakaiù |

na lipyate kali-kåtaiù kåñëa-çasträìkito naraù ||288||


kià ca—

añöäkñaräìkitä mudrä yasya dhätumayé bhavet |

çaìkha-padmädibhir yuktä püjyate’sau suräsuraiù ||289||


käñöham ayam iti—käñöhety upalakñaëaà, tämrädi-dhätumayam ity api jïeyam | svarëa-rüpyamayém apéty ädinä mudräyä api tädåçatvokteù | anena vacanena caiñä mudrä pratibimbanéyeti keñäàcin mataà nirastam ||287-289||


dhåtä näräyaëé mudrä prahlädena purä kåte |

vibhéñaëena balinä dhruveëa ca çukena ca ||290||


kåte satya-yuge näräyaëäìkitä mudrä prahlädena ghåtä pureti kvacit päöhaù ||290||


mändhätåëämbaréñeëa märkaëòa-pramukhair dvijaiù |

çaìkhädi-cihnitaiù çastrair dehe kåtvä kalipriya |

ärädhya keçavät präptaà saméhita-phalaà mahat ||291||


mändätåëeti märkaëòeti cärñaà chando’nurodhena çastraiù saha dehe kåtvä mudräm iti çeñaù | ärädhya tenaiva keçavaà santoñya ||291||


kià ca—

gopé-candana-måtsnäyä likhitaà yasya vigrahe |

çaìkha-padmädi-cakraà vä tasya dehe vased dhariù ||292||


tatraiva çré-sanat-kumäroktau—

yasya näräyaëé mudrä dehaà çaìkhädi-cihnitam |

dhätré-phala-kåtä mälä tulasé-käñöha-sambhavä ||293||

dvädaçäkñara-mantrais tu niyuktäni kalevare |

äyudhäni ca viprasya mat-samaù sa ca vaiñëavaù ||294||


kià ca—

yasya näräyaëé mudrä dehe çaìkhädi cihnitä |

sarväìgaà cihnitaà yasya sastrair näräyaëodbhavaiù |

praveço nästi päpasya kavacaà tasya vaiñëavam ||295||


anyatra ca—

ebhir bhägavataiç cihnaiù kali-käle dvijätayaù |

bhavanti martya-loke te çäpänugraha-kärakäù ||296||


atha mudrä-dhäraëa-vidhiù


gautaméye

cakraà ca dakñiëe bähau çaìkhaà väme’pi dakñiëe |

gadäà väme gadädhastät punaç cakraà ca dhärayet ||297||

çaìkhopari tathä padmaà punaù padmaà ca dakñiëe |

khaògaà vakñasi cäpaà ca sa-çaraà çérñëi dhärayet ||298||


dakñiëe’pi çaìkhaà dhärayet, yadyapi dakñiëe tu bhuje vipro vibhåyäd vai sudarçanam ity ädi vacanena väme çaìkhasya dhäraëam uktaà, tathäpi çaìkhoddhäre tu yat proktam ity ädi-likhita-vacanänusäreëa dakñiëe’pi punaù çaìkha-dhäraëädhikaà likhitam |

khaògasya vakñasi saçara-cäpasya mürdhni dhäraëam |

laläöe ca gadä dhäryä mürdhni cäpa-çaraà tathä |

nandakaç caiva hån-madhye çaìkha-cakre bhuja-dvaye |

iti sapta-mudrä-dhäraëaà väräha-vacanänusäreëa likhitam | kintu nija-rucy-anusäreëa sarväëi sarvatraiva dhärayed ity agre svayaà lekhyam eveti dik ||297-298||


iti païcäyudhäny ädau dhärayed vaiñëavo janaù |

matsyaà ca dakñiëe haste kürmaà väma-kare tathä ||299||


çaìkha-cakre gadä khaògaç cäpaç cety etäni païcäyudhäni ||299||


tathä coktaà—

dakñiëe tu bhuje vipro vibhåñäd vai sudarçanam |

matsyaà padmaà cäpare’tha çaìkhaà padmaà gadäs tathä ||300|| iti |


matsyaà padmaà ca dakñiëe athänantaram apare väme päëau çaìkhädikaà vibhåyät ||300||


sämpradäyika-çiñöänäm äcäräc ca yathäruci |

çaìkha-cakrädi-cihnäni sarveñv aìgeñu dhärayet ||301||


lakñaëäni veëu-prabhåténi, yac ca païcäyudhetara-bhagavac-cihnänäà dhäraëaà niñiddhaà tathä ca pädmottara-khaëòe—

anyair na dähayed gätraà brähmaëo hari-läïchanät |

çaìkha-cakra-gadä-padma-çärìgäd anyair harer api || iti |

tat tu taptamudrädi-viñayam ||301||


bhaktyä nijeñöa-devasya dhärayel lakñaëäny api ||302||

cakra-çaìkhau ca dhäryate saàmiçräv eva kaiçcana ||303||


yadyapi nitya-pärñadasya bhägavata-pravarasya çré-çaìkhasya mudrä-dhäraëe kathaïcid api doño na ghaöeta, tathäpi tan-näda-srasta-patné-garbhasya kasyacid brähmaëasya çäpa-satyatärtham asura-yonau päycajanya-saàjïayävatérëasya çaìkhasya tasyäsuratvam udbhävya kaiçcid vaiñëavais tac-cihnaà kevalaà påthaì na dhäryata iti tan-mataà likhati cakra-çaìkhau ceti ||303||


çré-gopé-candanenaivaà cakrädéni budho’nvaham |

dhärayec chayanädau tu taptäni kila täni hi ||304||


täni cakrädéni tu taptäni vahnau vidhivat santapya çayana-dvädaçyäà ädi-çabdäd utthänädi-dvädaçéñu ca dhärayet | ato’tra nitya-karma-likhane tad-vidhy-ädikaà na likhitam iti bhävaù | kileti tatra çruti-småti-väkya-prämäëyaà bodhayati ||304||


atha cakrädénäà lakñaëäni


dvädaçäraà tu ñaö-koëaà valayatraya-saàyutam |

cakraà syäd dakñiëävartaà çaìkhaà ca çré-hareù småtaù ||305||

gadä-padmädikaà loka-siddham eva mataà budhaiù |

mudrä vä bhagavan-nämäìkitä väñöäkñarädibhiù ||306||


+++loka-siddham eva | yathä loke dåçyate tadäkäram evety arthaù | bhagavan-nämnä kåñëa-rämety ädinä añöäkñara-manträdibhir väìkitä | ädi-çabdena païcäkñarädi ||306||

atha mälädi-dhäraëam


tataù kåñëärpitä mälä dhärayet tulasé-dalaiù |

padmäkñais tulasé-käñöhaiù phalair dhätryäç ca nirmitäù ||307||


tulasé-dalädibhir nirmitä mäläù kåñëärpitäù satér dhärayet ||307||


dhärayet tulasé-käñöha-bhüñaëäni ca vaiñëavaù |

mastake karëayor bähvoù karayoç ca yathä-ruci ||308||


atha mälä-dhäraëa-vidhiù


skände

sannivedyaiva haraye tulasé-käñöha-sambhaväm |

mäläà paçcät svayaà dhatte sa vai bhägavatottamaù ||309||

haraye närpayed yas tu tulasé-käñöha-sambhaväm |

mäläà dhatte svayaà müòhaù sa yäti narakaà dhruvam ||310||

kñälitäà païca-gavyena müla-mantreëa mantritäm |

gäyatryä cäñta kåtvä vai mantritäà dhüpayec ca täm |

vidhivat parayä bhaktyä sadyo-jätena püjayet ||311||

tulasé-käñöha-sambhüte mäle kåñëa-jana-priye |

bibharmi tväm ahaà kaëöhe kuru mäà kåñëa-vallabham ||312||

yathä tvaà vallabhä viñëor nityaà viñëu-jana-priyä |

tathä mäà kuru deveçi nityaà viñëu-jana-priyam ||313||

däne lä-dhätur uddiñöo läsi mäà hari-vallabhe |

bhaktebhyaç ca samastebhyas tena mälä nigadyase ||314||

evaà samprärthya vidhivan mäläà kåñëa-gale’rpitäm |

dhärayed vaiñëavo yo vai sa gacched vaiñëavaà padam ||315||


tatraiva kärttika-prasaìge—

dhätré-phala-kåtäà mäläà kaëöhasthäà yo vahen na hi |

vaiñëavo na sa vijïeyo viñëu-püjä-rato yadi ||316||


yadi yadyapi ||316||


gäruòe

dhärayanti na ye mäläà haitukäù päpa-buddhayaù |

narakän na nivartante dagdhäù kopägninä hareù ||317||


haitukä hetu-väda-niñöhäù ||317||


ata eva skände

na jahyät tulasé-mäläà dhätré-mäläà viçeñataù |

mahä-pätaka-saàhantréà dharma-kämärtha-däyiném ||318||


na jahyät, nityatvät dhätré-mäläà ca | nityatve’pi phalaà darçayati | viçeñataù samyaktayety artaù | yad vä, viçeñato dhätré-mäläà na jahyäd iti tan-nityatvaà nitaräm abhipretam ||318||

atha mälä-dhäraëa-mähätmyam


agastya-saàhitäyäm

nirmälya-tulasé-mälä-yukto yaç cärcayed dharim |

yad yat karoti tat sarvam ananta-phaladaà bhavet ||319||


nirmälyaà bhagavac-cheñaù, tad-rüpä yä tulasé-mälä tayä yuktaù san ||319||


näradéye

ye kaëöha-lagna-tulasé-nalinäkña-mälä

ye vä laläöa-phalke lasad ürdhva-puëòräù |

ye bähu-müla-paricihnita-çaìkha-cakräs

te vaiñëavä bhuvanam äçu pavitrayanti ||320||


lasat çré-hari-mandiratayä çobhamänam ürdhva-puëòraà yeñäà te ||320||


kià ca—

bhuja-yugam api cihnair aìkitaà yasya viñëoù

parama-puruña-nämnäà kértanaà yasya väci |

åjutaram api puëòraà mastake yasya kaëöhe

sarasija-maëi-mälä yasya tasyäsmi däsaù ||321||


viñëoç cihnaiù yasya väci nämnäà kértanam ity atra dåñöäntatvena jïeyam | evam anyaträpy ühyam ||321||


viñëu-dharmottare çré-bhagavad-uktau—

tulasé-käñöha-mäläà ca kaëöha-sthäà vahate tu yaù |

apy açauco’py anäcäro mäm evaiti na saàçayaù ||322||


skände—

dhätré-phala-kåtä mälä tulasé-käñöha-sambhavä |

dåçyate yasya dehe tu sa vai bhägavatottamaù ||323||


tulasé-käñöha-sambhavä ca ||323||


tulasé-dalajäà mäläà kaëöhasthäà vahate tu yaù |

viñëüttérëä viçeñeëa sa namasyo divaukasäm ||324||

tulasé-dalajä mälä dhätré-phala-kåtäpi ca |

dadäti päpinäà muktià kià punar viñëu-sevinäm ||325||


tatraiva kärttika-prasaìge—

yaù punas tulasé-mäläà kåtvä kaëöhe janärdanam |

püjayet puëyam äpnoti pratipuñpaà gaväyutam ||326||


gaväyudham | ayuta-saìkhya-godäna-phalam ity arthaù ||326||


yäval luöhati kaëöha-sthä dhätré-mälä narasya hi |

tävat tasya çarére tu prétyä luöhati keçavaù ||327||

spåçec ca yäni lomäni dhätré-mälä kalau nåëäm |

tävad varña-sahasräëi vasate keçavälaye ||328||

yävad dinäni vahate dhätré-mäläà kalau naraù |

tävad-yuga-sahasräëi vaikuëöhe vasatir bhavet ||329||

mälä-yugmaà vahed yas tu dhätré-tulasi-saàbhavam |

vahate kaëöha-deçe tu kalpa-koöi-à divaà vaset ||330||


tulasé-sambhavam iti hrasvatvam ärñam ||330||


gäruòe ca märkaëòeyoktau—


tulasé-dalajäà mäläà kåñëottérëä vahet tu yaù |

patre patre’çvamedhänäà daçänäà labhate phalam ||331||

tulasé-käñöha-sambhütäà yo mäläà vahate naraù |

phalaà yacchati daitäriù pratyahaà dvärakodbhavam ||332||


dvärakodbhavaà dvärakä-niväsajaà phalaà tasmai prayacchati ||332||


nivedya viñëave mäläà tulasé-käñöha-sambhavam |

vahate yo naro bhaktyä tasya vai nästi pätakam ||333||

sadä prétamanäs tasya kåñëa devaké-nandanaù |

tulasé-käñöha-sambhütäà yo mäläà vahate naraù |

präyaçcittaà na tasyästi näçaucaà tasya vigrahe ||334||

tulasé-käñöha-sambhütäà çiraso yasya bhüñaëam |

bähvoù kare ca martyasya dehe tasya sadä hariù ||335||

tulasé-käñöha-mäläbhir bhüñitaù puëyam äcaret |

pitèëäà devatänäà ca kåtaà koöi-guëaà kalau ||336||


puëyaà puëya-karma | pitèëäà devatänäà ca tat-sambandhi karma kåtaà koöi-guëaà bhavet viçeñataù kalau ||336||


tulasé-käñöha-mäläà tu preta-räjasya dütakäù |

dåñövä naçyanti düreëa vätoddhütaà yathä dalam ||337||


naçyanti adåçyä bhavanti | paläyanta ity arthaù ||337||

tulasé-käñöha-mäläbhir bhüñito bhramate yadi |

duùsvapnaà durnimittaà ca na bhayaà çastrajaà kvacit ||338||


atha gåhe sandhyopäsana-vidhiù


sandhyopästy-ädikaà karma tataù kuryät yathä-vidhi |

kåñëa-pädodakenaiva tatra devädi-tarpaëam ||339||


pürvaà bahis tértha-snäne sandhyopäsanädikaà likhitam | idänéà gåha-viñayakaà tal likhati—sandhyeti | tatra tasmin karmaëi ||339||


çirasä viñëu-nirmälyaà pädodenäpi tarpaëam |

pitèëäà devatänäà ca vaiñëavais tu samaà matam ||340||


viñëu-nirmälyaà tad-vahanam ity arthaù | tad dvayaà samaà tulyaà matam ||340||


sandhyopästau ca vaçiñöha-vacanam—


gåhe tv eka-guëä sandhyä goñöhe daça-guëä småtä |

çata-sähasrikä nadyäm anantä viñëu-sannidhau ||341||


atha çré-guru-püjä


püjayiñyaàs tataù kåñëam ädau sannihitaà gurum |

praëamya püjayed bhaktyä dattvä kiàcid upäayanam ||342||


småti-mahärëave


rikta-päëir na paçyeta räjänaà bhiñajaà gurum |

nopäyana-karaù putraà çiñyaà bhåtyaà nirékñayet ||343||


paçyeta paçyet | nirékñayet svärthe in nirékñayet ||343||


kià ca, çré-bhagavad-uktau—


prathamaà tu guruà püjya tataç caiva mamärcanam |

kurvan siddhim aväpnoti hy anyathä niñphalaà bhavet ||344||


evaà kiïcid upäyanaà dattvety atra pramäëa-vacanaà saìgåhyädhunä sannihitaà santaà gurum ädau püjayed iti çré-bhagavad-vacanädinä pramäëayati—prathamam iti dväbhyäm | püjya püjayitvä ||344||


çré-näradena ca—

gurau sannihite yas tu püjayed anyam agrataù |

sa durgatim aväpnoti püjanaà tasya niñphalam ||345||


çrutiñu [çvet.u. 6.23]

yasya deve parä bhaktiù yathä deve tathä gurau |

tasyaite kathitä hy arthäù prakäçante mahätmanaù ||346||


arthäù puruñärthäù ||346||


ekädaça-skandhe [11.17.27] çré-bhagavad-uktau—


äcäryaà mäà vijänéyän nävamanyeta karhicit |

na martya-buddhyäsüyeta sarva-deva-mayo guruù ||347||


näsüyeta mä doña-dåñöià kuryät ||347||


daçama-skandhe [bhä.pu. 10.80.34] ca—

näham ijyä-prajätibhyäà tapasopaçamena ca |

tuñyeyaà sarva-bhütätmä guru-çuçrüñayä yathä ||348||


ijyä yajïo gärhasthya-dharmaù | prajätiù prakåñöa-janma upanayanam, tena brahmacäri-dharma upalakñyate, täbhyäm | tathä tapasä väëaprastha-dharmeëa | upaçamena yati-dharmeëa vä | ahaà parameçvaras tathä na tuñyeyaà, yathä sarva-bhütätmäpi guru-çuçrüñayä ||348||


saptama-skandhe [bhä.pu. 7.15.26]—

yasya säkñäd bhagavati jïäna-dépa-prade gurau |

martyäsad-dhéù çrutaà tasya sarvaà kuïjara-çaucavat ||349||


gurv-abhaktyä paramänarthoktyä guru-bhaktim eva draòhayati—yasyeti | säkñäd bhüte martyäsad-dhéù martya iti asad-buddhiù | çrutaà çästräbhyäsaù | kuïjara-çaucavat vyartham evety arthaù ||349||


anyaträpi—

sädhakasya gurau bhaktià mandékurvanti devatäù |

yan no’tétya vrajed viñëuà çiñyo bhaktyä gurau dhruvan ||350||


manu-småtau [2.153]—

ajïo bhavati vai bälaù pitä bhavati mantradaù |

ajïaà hi bälam ity ähuù pitety eva tu mantradam ||351||


kià ca—

gurur brahmä gurur viñëur gurur devo maheçvaraù |

gurur eva paraà brahma tasmät sampüjayet sadä ||352||


sampüjayet gurum eva ||352||


vämana-kalpe

yo mantraù sa guruù säkñät yo guruù sa hariù småtaù |

gurur yasya bhavet tuñöas tasya tuñöo hariù svayam |
guroù samäsane naiva na caivoccäsane vaset ||353||


viñëu-rahasye

tasmät sarva-prayatnena yathä-vidhi tathä gurum |

abhedenärcayet yas tu sa mukti-phalam äpnuyät ||354||


viñëu-dharme çré-bhägavate ca hariçcandrasya—


guru-suçrüñaëaà näma sarva-dharmottamottamam |

tasmäd dharmät paro dharmaù pavitraà naiva vidyate ||355||

käma-krodhädikaà yad yad ätmano’niñöa-käraëam |

etat sarvaà gurau bhaktyä puruño hy aïjasä jayet ||356||


pädme


pitur ädhikya-bhävena ye’rcayanti guruà sadä |

bhavanty atithayo loke brahmaëas te viçäà vara ||357||


tatraiva devahüti-stutau—


bhaktir yathä harau me’sti tadvan niñöhä gurau yadi |

mamästi tena satyena svaà darçayatu me hariù ||358||


aditya-puräëe

avidyo vä sa-vidyo vä gurur eva janärdanaù |

märgastho väpy amärga-stho gurur eva sadä gatiù ||359||


anyatra ca—

harau ruñöe gurus trätä gurau ruñöe na kaçcana |

tasmät sarva-prayatnena gurum eva prasädayet ||360||


brahma-vaivarte

api ghnantaù çapanto vä viruddhä api ye krudhäù |

guravaù püjanéyäs te gåhaà natvä nayeta tän ||361||


gurava iti bahu-vacanaà gauraveëa | yad vä, prasaìgäd anyeñäm api gurüëäà saìgrahärtham | te coktäù kaurme—

upädhyäyaù pitä jyeñöha-bhrätä caiva mahépatiù |

mätulaù çvaçuraù süto mätämaha-pitämahau |

varëa-jyeñöhaù pitåvyaç ca sarve te guravaù småtäù |

gurüëäm api sarveñäà püjyäù païca viçeñataù |

teñäm ädyäs trayaù çreñöhäs teñäà mätä supüjitä ||

kià ca—

yo bhävayati yä süte yena vidyopadiçyate |

jyeñöho bhrätä ca bhartä ca païcaite guravaù småtäù ||

ätmanaù sarva-yatnena präëa-tyägena vä punaù |

püjanéyä viçeñeëa païcaite bhütim icchatä || iti ||361||

tat çläghyaà janma dhanyaà tat dinaà puëyätha näòikä |

yasyäà guruà praëamate samupäsya tu bhaktitaù ||362||

upadeñöäram ämnäyägataà pariharanti ye |

tän måtän api kravyädäù kåtaghnän nopabhuïjate ||363||


guru-tyägena paramänarthaà darçayan guru-mähätmyam eva draòhayati—upadeñöäram iti tribhiù | ämnäyägataà kula-kramägataà veda-vihitaà vä ||363||


bodhaù kaluñitas tena daurätmyaà prakaöékåtam |

gurur yena parityaktas tena tyaktaù purä hariù ||364||


bodhaù jïänaà vidyä vä ||364||


anyatra ca—

pratipadya guruà yas tu mohäd vipratipadyate |

sa kalpa-koöià narake pacyate puruñädhamaù ||365||


guruà pratipadya, gurutvena svékåtya ||365||


païcarätre

avaiñëavopadiñöena mantreëa nirayaà vrajet |

punaç ca vidhinä samyag grähayed vaiñëaväd guroù ||366||


märgastho väpy amärgastha ity anena upadeñöäram ity ädinä ca kathaïcid api gurur na tyäjyaù iti likhitam | adhunä tatra mohäd avaiñëavo guruù kåtaç cet tarhi sa parityäjya iti prasaìgät pürvaträpavädaà likhati—avaiñëaveti | grähayed iti svärthe in mantraà gåhëéyäd ity arthaù | yad vä, sädhu-janas tädåçaà janaà kåpayä mantraà grähayed ity arthaù | vaiñëavät präyo brähmaëäd eveti jïeyaà, pürvaà guru-lakñaëe tathä likhanät ||366||


atha çré-guru-bhakti-phalam


agastya-saàhitäyäà—


ye gurv-äjïäà na kurvanti päpiñöhäù puruñädhamäù |

na teñäà naraka-kleça-nistäro muni-sattama ||367||

yaiù çiñyaiù çaçvad ärädhyä guravo hy avamänitäù |

putra-mitra-kalaträdi-sampadbhyaù pracyutä hi te ||368||

adhikñipya guruà mohät paruñaà pravadanti ye |

çükaratvaà bhavaty eva teñäà janma-çateñv api ||369||

ye guru-drohiëo müòhäù satataà päpa-käriëaù |

teñäà ca yävat sukåtaà duñkåtaà syän na saàçayaù ||370||


çré-guru-bhakter däròhyäyaiva tad-abhaktänäà durgati-doñän likhati—ye gurv-äjïäm ity ädinä | ata eva satataà päpa-käriëo bhavanti ||367-370||


ataù präg gurum abhyarcya kåñëa-bhävena buddhimän |

try-avarän asamän kuryät praëämän daëòa-pätavat ||371||


ata eva kaurme çré-vyäsa-gétäyäm—

vyatyasta päëinä käryam upasaìgrahaëaà guroù |

savyena savyaù sprañöavyo dakñiëena tu dakñiëaù ||372|| iti |


trayo’varä antyä yeñu tän tribhyo’nyünän ity arthaù | asamän ayugmnän | upasaàgrahaëaà çré-pada-dvaya-dhäraëam | tat-prakäram eväha—savyeneti | nija-savya-päëinä guroù savya-päda ity arthaù | evam agre’pi ||371-372||


atha çré-guru-pädänäà präpyänujïäà ca sädhakaù |

präk saàskåtaà harer gehaà pravekñyan päduke tyajet ||373||


çré-guru-pädänäm iti gauraveëa bahutvam | sädhakaù çré-bhagavad-ärädhakaù | pravekñyan praveçaà kariñyan praveçät pürvam evety arthaù | parivarjayet agny-ägärädibhyo düratas tyajed ity arthaù ||373||


tathä cäpastamba


agny-ägäre gaväà goñöhe deva-brähmaëa-sannidhau |

jape bhojana-käle ca päduke parivarjayet ||374|| iti |


tataù çré-bhagavat-püjä-mandirasyäìganaà gataù |

prakñälya hastau pädau ca dvi-räcamanam äcaret ||375||


tathä ca märkaëòeye


devärcanädi-käryäëi tathä gurv-abhivädanam |

kurvéta samyag äcamya tadvad eva bhuji-kriyäm ||376|| iti ||


samyag äcamyeti dvir äcamanaà bodhayati | tathaiva samyaktvät ||376||


iti çré-gopäla-bhaööa-vilikhite çré-bhagavad-bhakti-viläse

çré-vaiñëavälaìkäro näma

caturtho viläsaù

||4||





Página PRINCIPAL
OBRAS y AUTORES CLÁSICOS
Agradecimientos
Cuadro General

Disculpen las Molestias





HINDUISMO (3270)SC | 1º Sri Garga-Samhita





No hay comentarios:

Correo Vaishnava

Mi foto
Spain
Correo Devocional

Archivo del blog