Devoción
harekrsna
Jagadananda Das
sämänya-virudävalé-lakñaëam
çré-rüpa-gosvämi-prabhupäda-praëétam
Editor comments (0)
Additional notes from the editors' research and selected discussion forum contributions.
Gaudiya Vaishnava Abhidhan article · Posted by Jagat on August 18th 2003 - 00:13 -0400
I think Haridas Das was quite proud of discovering this manuscript in at the Radha Damodar library in 1939, as he saved it from being consigned to the Yamuna. He had been searching for a book of this type for some time, as it is mentioned by Kaviraj in the Chaitanya Charitamrita, [I]govinda-virudavali ara tahara laksana[/I] (Madhya 1.39). He subsequently wrote an article on the genre, which was reproduced in Gaudiya Vaishnava Abhidhan. The virudavali was rare in northern India, at least in Rupa Goswami's time, and it seems that Gaudiya Vaishnavas were the main group to have adopted it as a medium. I will try to reproduce Haridas Das' article on my website and will give a link here when I do. (www.granthamandira.com)
The text is taken from Haridas Das's 1941 edition (Nabadwip: Haribol Kutir).
namaù çré-kåñëäya
praëamya paramänandaà våndäraëya-purandaram |
likhyate virudävalyäù saìkñepäl lakñaëaà mayä ||1||
kalikä-çloka-virudair yutä vividha-lakñaëaiù |
kérti-pratäpa-çauöérya-saundaryonmeña-çäliné ||2||
kalikädy-anta-saàsargi-padyä doña-vivarjitä |
çabdäòambara-sambandhä kartavyä virudävalé ||3||
vyutpannaù susthiramatir gata-glänir gala-svanaù |
bhaktaù kåñëe bhaved yaù sa virudävali-päöhakaù ||4||
tatra kalikä-lakñaëam——
kalä näma bhavet täla-niyatä pada-santatiù |
kaläbhiù kalikä proktä tad-bhedäù ñaö saméritäù ||5||
kalikä caëòa-våttäkhyä dvigädi-gaëa-våttakä |
tathä tribhaìgé-våttäkhyä madhyä miçrä ca kevalä ||6||
tatra caëòa-våttavat——
caëòa-våttaà dvidhä tatra sämänyaà ca sa-lakñaëam |
atra saàyukta-varëänäà niyamo daçadhä ca te ||7||
madhura-çliñöa-viçliñöa-çithila-hrädinas tv amé |
bhidyante hrasva-dérghäbhyäà te darçyante yathä sphuöam ||8||
hrasvän madhura-saàyogäù çaìkaräékuça-kiìkaräù |
tasmät tu çliñöa-saàyuktäù darpa-karpara-sarpavat ||9||
tato viçliñöa-saàyuktäù bhalla-kalyäëa-cillayaù |
tathä çithila-saàyuktäù paçya kaçyapa-vaçyavat ||10||
garhädén hrädi-saàyukta-bhedän kecit samücire |
dérghät tu gäìgaà kärpäsaà bälyaà viçvaç ca bähyakam ||11||
tatra kalä-parimäëam——
adhikäç cec catuùñañöhir nyünä dvädaça täù kaläù |
etäbhyo nädhikä käryä nyünäç cäpi na paëòitaiù ||12||
daçasv api ca saàyukteñv älakñyo niyamo hi yaù |
ädyäyäà sa tu kartavya uttaräsu kaläsv api ||13||
tatra sämänyaà caëòa-våttam——
sämänya-caëòa-våttäkhya-kalikä-lakñaëaà yathä |
dalasyaikasya mädénäà1 gaëänäà bandhanaà punaù ||14||
eka-dvi-tri-catuù-païca-kramëätaù paraà nahi |
guror laghor dvayor vätha gaëäs teñv ekayä dhåtiù ||15||
gaëa-païcaka-sambaddhä kalä païca-daçärëakä |
laghunä ñoòaça-yutä dväbhyäà sapta-daçärëakäù ||16||
parä saptadaçärëebhyaç caëòa-våtta-kalä nahi |
nyünä varëa-trayäc ceti kaläyäà lakñaëaà tv idam ||17||
eko gaëas tu gurv-anto laghv-anto tad-dviyug yathä |
tatraiko gurv-antaù—
kaàsa-dhvaàsin puñpottaàsin ity ädi |
laghv-anto, yathä—
bhakti-préta vakti çréda ity ädi |
guru-laghv-anto, yathä—
viçvasya preñöha sarvasya çreñöha ity ädi |
guru-dvandvänto, yathä—
raìgälé-sindho ramyäìgé-bandho ity ädi |
laghu-dvandvänto, yathä—
véra-çrédhara dhéra-prétida ity ädi |
dvay trayaç cätha catväraù païcäpy evaà småtä matäù |
madhyau gaëau ca gurv-antau laghv-antau tad-dvayänvitau ||18||
tatra ma-yau kevalau, yathä—
nanda-preñöha viñëo kandarpeñöa jiñëo ity ädi |
tau gurv-antau, yathä—
kälindé-taöolläsin rolambé-kulodbhäsin ity ädi |
laghv-antau, yathä—
kälindé-kåtolläsa säraìgé-dhåtodbhäsa ity ädi |
guru-dvandväntau, yathä—
våndäraëya-mallé-nandin mandärambha-khalyä-nindin ity ädi |
guru-laghv-antau, yathä—
gauräìgé kalä-saìgéta säraìgé ghaöä-saàvéta ity ädi |
laghu-dvandväntau, yathä—
våndäraëya-vallé-priya kundärabdha-vallé-kriya ity ädi |
gaëa-trayädikäç caivaà budhair jïeyäù kramät kaläù |
sama-våttäni padyäni try-akñarädéni yäni tu ||19||
tathä meghäkñaräntäni suçraväëi nisargataù |
sämänya-caëòa-våttasya kalätvaà täni pürvavat |
saàyukta-varëa-niyamäd bhajantéti satäà matam ||20||
atha salakñaëaà caëòa-våttam——
dvidhä salakñaëaç caëòo nakhau viçikha ity api |
tatra nakhaù——
nakhäkhyaà caëòa-våttaà tu proktaà viàçatidhä budhaiù ||21||
ädau raëäbhidhas tadvad vérabhadro'paräjitam |
puruñottama-saàjïaà ca vardhitaà veñöanaà tathä ||22||
samagram acyutäkhyaà ca tathä mätaìga-khelitam |
utpalaà kandalaù kalpa-drumaç cäskhalitaà tathä ||23||
syät turaìgo guëaratis tathä pallavitaà param |
tarat-samantaà käçäkhyaà tilakaà yati-nartanam ||24||
tatra (1) raëaù——
ja-ra-tair bhena baddhäbhiù kaläbhiù pürva-saìkhyayä |
sarvatra çliñöa-yutakaà caëòa-våttaà raëäbhidham ||25||
yathä——
sa-darpa-sarpa-vispardhi-sphurad-bhuja
prasarpa-vibhrama-dhvasta-dviñad-dhvaja
sa-darpa-rakta-vipruò-vicitrita
praharña-cakra-valgaj-jana-stuta | ity ädi |
atha (2) vérabhadraù——
ma-bha-nair nena baddhäbhiç catuù çliñöa-yutädibhiù |
añöa-mäträc chidäbhis tu kaläbhir upakalpitam |
vérabhadratayäkhyätaà caëòa-våttaà pracakñate ||26||
yathä——
udyad-vidyut pratibhaöa nava-paöa
namra-brahma-stuta pada-sarasija
dåpyad-vatsa stavakita-rasa-bhara
rakñad-dakña priya-jana-parikara | ity ädi |
atha (3) aparäjitam——
bha-sa-ja-glair nibaddhais tair ädau madhura-yogataù |
ñañöäñöama-daça-sthäne dérgha-yoga pravolabhiù (?) |
aàçaiù kåtam idaà nämnä syäc caëòam aparäjitam ||27||
yathä—
daëòita-vaka-dänavoru-käya
khaëòita-khala-jäta-bhür-mäya
maëòita-vara-nägaré-vihära
caëòita-pada-däritähi-sära | ity ädi |
atha (4) puruñottamaù——
sa-sa-bhaiù kalpitair aàçair dérgha-çliñöa-manoharaiù |
kramät ñañöhe'ñöame türye dérgha-çliñöa-samanvitaiù |
nibaddhaà caëòa-våttaà tu puruñottama-nämakam ||28||
yathä—
puruñottama véra-vrata
yaumnädbhuta-téra-sthita
muralé-dhvani-püra-kriya
surabhé-vraja-näda-priya | ity ädi |
atha (5) vardhitaà——
bha-na-jair jena laghunä baddhair aàçaù samanvitam |
ekäñöaikädaça sthäne çliñöa-saàyoga-çälibhiù |
caëòa-våttam idaà nämnä vardhitaà kavayo viduù ||29||
yathä—
garvita-khala-gaëa-darpa-vimardana
carvita-danuja-nirargala-vardhana
vikrama-lava-parimardita-pannaga
vibhrama-samaya samuddhåta-sannaga | ity ädi |
atha (6) veñöanaà——
na-ya-lair lena sambaddhaiù païcame dérgha-çälibhiù |
yena dérghät çliñöa-yutaiù baddhaà bhavati veñöanam ||30||
yathä—
madhurima-pürädbhuta
yuvati-gaëopäçrita
ravi-tanayä-térthaga
sakhi-paöalé-veñöita | ity ädi |
atha (7) samagram——
ja-räbhyäà kalpitair aàçais turyän madhura-çälibhiù |
çliñöair antyäd dvitéyäc ca sarvänte laghu-çälibhiù |
baddhaù samagra-nämäyaà caëòo mädhava-vallabhaù ||31||
yathä—
samagra-raïjana sphurat-prabhaïjana
praçasta-dämbara pravalgad-ambara | ity ädi |
atha (8) acyutaù——
na-jäbhyäà kalpitair aàçaiü païcame dérgha-çälibhiù |
antyäc chliñöa-yutopetaiç caëòam acyutam ücire ||32||
yathä—
pulina-vihära sphurad-uru-hära
priya-parivära-stuta-gaëa-bhära | ity ädi |
atha (9) mätaìga-khelitam——
ra-ga-laiù kalpitair aàçaiù prathame ca tåtéyake |
dérgha-yuktaiç caturthät tu madhura-çliñöa-yogibhiù |
nibaddhaà caëòa-våttaà tu nämnä mätaìga-khelitam ||33||
tatra (ka) madhura-yogäd, yathä—
kaàsa-mätaìga bheditäraìga
véra säraìga çélitäsaìga | ity ädi |
tatra (kha) çliñöa-saàyogäd, yathä—
gopikä-juñöa rädhikä-tuñöa
devatä-varga bhävitänargha | ity ädi |
ekatra kecid icchanti nibaddham anayor dvayoù |
yathä—
bhänujä-kuïja-mädhuré-puïja-
lälasäkåñöa-rädhikä-dåñöa | ity ädi |
atha (10) utpalaà——
bhäbhyäà vinirmitair aàçaiù rädyät tu çliñöa-yogataù |
caturthäc ca tathä dhérä utpaläkhyaà pracakñate ||34||
yathä—
darpa-samuddhata-sarpa-vinirjaya
dakña vilakñaëa-pakña-håta-kñaëa | ity ädi |
atha (11) kandalaù——
ädau madhura-saàyogät kandalaà taà vidur budhäù ||35||
yathä—
khaëòita-durjana maëòita-sajjana
gaïjita-pannaga raïjita-sannaga | ity ädi |
atha (12) kalpa-drumaù——
ta-ja-yaiù kalpitair aàçair baddham ädya-dvitéyataù |
tathä väëebha nandebhyaù çliñöa-saàyoga-çälibhiù |
etaà kalpa-drumaà näma caëòa-våttaà pracakñate ||36||
yathä—
vidyun-nibha-kuömala-karëa
sphürjaj-jalada-prabha-varëa
krudhyat-khala-mardana-dakña
çruty-uccala-cikkaëa-pakña | ity ädi |
atha (13) askhalitaà——
ta-ra-bhaiù lena gaditair aàçair ädau tu dérghibhiù |
dvitéyäc ca caturthäc ca ñañöhät saptamatas tathä |
çliñöa-saàyoga-ghaöitaiç caëòo'skhalita-nämakaù ||37||
yathä—
käruëya-våtti-mac-citta-taöa
täruëya-cihna-bhåd-vaktra-puöa
cäturya-çikñita-brahma-hara-
mädhurya-raïjita-svaccha-nara | ity ädi |
atha (14) turaìgaù——
bha-na-jair lena sambaddhair äder añöamatas tathä |
sphuran madhura-saàyuktair aàçair baddhas turaìgakaù ||38||
yathä—
maïjula-vicakila-kuëòala
raïjita-varatanu-maëòala
saìgata-yuvati-kadambaka
laìgima-mukha-çaçi-cumbaka | ity ädi |
atha (15) guëaratiù——
sa-na-laiù kalpitair aàçais tåtéye dérgha-çälibhiù |
baddhaà guëa-ratià nämnä caëòa-våttaà pracakñate ||39||
yathä—
yamunä-taöa-cara nava-nägara-vara
danuja-balihara madhuräkåti-dhara | ity ädi |
atha (16) pallavitam——
bha-ta-naiù nena laghunä baddhair aàçair manoramaiù |
ädyäd viçliñöa-yutakaiç caturthe païcame tathä |
dérghodäraiù samäyuktaà caëòaà pallavitäbhidham ||40||
yathä—
vallava-lélä-samudaya-paricita
pallava-rägädhara-puöa-vilasita
vallabha-goñöhé-parivåta-muni-gaëa
durlabha-kelé-bhara-madhurima-kaëa | ity ädi |
atha (17) tarat-samantaà——
ta-ma-lair la-dvayenotthaiù païcame pada-bhaìgibhiù |
dvitéyäc chliñöa-yogädyaiç caturthän madhurojjvalaiù ||41||
paücamäc-chliñöa-yogädyaiù ñañöhe dérgha-manoharaiù |
navame ca tarat-pürvaà samantaà paricakñate ||42||
yathä—
vipakña-gandha-kñepaëa-kovida
vinamra-vånda-kréòana-çobhita
nisarga-raìga-bhräjita-bhüdhara
samagra-bimba-çré-rucirädhara | ity ädi |
atha (18) käçäkhyaà——
bha-bh-ra-lair ghaöitair aàçair äder madhura-yogibhiù |
caturthäc chliñöa-yutakaiù saptame navame tathä |
dérgha-saàyogibhir yuktaà käçäkhyaà caëòam ücire ||43||
yathä—
piïchala-sad-ghana-néla-keça
candana-carcita-cäru-veça
khaëòita-durjana-vära-mäya
maëòita-nirmala-néla-käya | ity ädi |
atha (19) tilakaà——
na-na-s-na-naiù kåtair aàçair navamän madhurojjvalaiù |
nibaddhaà caëòa-våttaà tu tilakäkhyam athocire ||44||
yathä—
vraja-vara-tanu-mukha-cumbana-paöutara
taraëi-duhitå-taöa-maëòana-parikara
tailaka-pada-vinita-kuìkuma-parimala
kaca-calad-avikala paìkaja-nava-dala | ity ädi |
atha (20) yati-nartanam——
säbhyäà reëa ca läbhyäà ca kÿptair aàçais tåtéyataù |
ñañöhäc ca çliñöa-saàyuktaiù saptamän madhuränvitaiù |
navamäc ca punaù çliñöa-yogibhir yati-nartanam ||45||
yathä—
kalita-prabala-spanda-vibhrama
yuvati-prakara-skandha-vartita
kara-kuömalaka-granthi-sajjita
nava-garbhaka-sukuntala-vraja | ity ädi |
atha viçikhäkhyaç caëòaù——
syät païcadhä sa viçikhaù padmaà kundaà ca campakam |
vaïjulaà bakulaà ceti kämasyäàé çarä matäù ||46||
tatra (1) padmam——
acyutas tu bhavet padmaà païcamäd yukta-saàyutaù ||47||
yathä—
jaya jaya nanda-vraja-jana-çanda
smara-mada-dhåñöa priya-jana-håñöa | ity ädi |
idam eva budhäù kecit padmaà dérghäntimaà jaguù |
ataù sarva-kalänte tu bhavel laghu-catuñöayam ||48||
yathä—
jaya jaya padmä-priyatama-padmä-
dbhuta-kara-sandépita-rasa-vandé-
kåta-sura... | ity ädi |
asyaiva kecid icchanti la-catuñöayam uttaram ||49||
yathä—
kuëöhékåta-khala-jhiëöi-ruci-paöa
sambhéñita khala-kumbhéçvara-gata | ity ädi |
idam eva bhavet padmaà gaditaà ñaòvidhaà budhaiù |
paìkeruhaà sitaà kaïjaà tathä päëòütpalaà matam |
indévaräruëämbhoje kahläraà ceti kértitam ||50||
tatra (a) paìkeruham——
syäc cet ka-vargya-madhuraà pürva-païcama-varëakam |
padmaà paìkeruhaà proktaà kaikä-vedibhir budhaiù ||51||
yathä—
jaya gata-çaìka praëayi-baìka
dviñad-uru-öaìka praëaya-viöaìka | ity ädi |
tad-bhedaù—
jaya jaya bhåìgé mudita-kuraìgé
dåçudita-bhaìgé ity ädi |
atha (b) sita-kuïjam——
ca-vargya-madhuropetaà tad bhavet sita-kuïjakam ||52||
yathä—
jaya kaca-caïcad-dyuti-samudaïcan-
madhurima-païca stavakita-piïcha | ity ädi |
tad-bhedaù—
jaya jaya muïjänala-hara guïjä-priya ity ädi |
evaà sarvatra jïeyam |
atha (c) päëòütpalam——
öa-vargya-madhuropetaà päëòütpalam udéryate ||53||
yathä—
jaya jaya daëòa-priya kaca-ñaëòa
grathita-çikhaëòa ity ädi |
atha (d) indévaram——
ta-vargya-madhuropetaà tad evendévaraà viduù ||54||
yathä—
jaya jaya hanta dviñad-ibha-hantar
madhurima-santarpita-jagad-antar ity ädi |
atha (e) aruëämbhojam——
ta-vargya-madhuropetam aruëämbhojam ucyate ||55||
yathä—
jaya rasa-sampad-viracita-jhampa
smara-kåta-kampa priya-jana-çampa ity ädi |
atha (f) kahläram——
viçliñöa-yutam etat tu kahläraà paricakñate ||56||
yathä—
jaya rasa-phulla smara-çara-tulya
prabha-nakha-bhara vraja-kula-malla ity ädi |
atha (2) kundam——
bha-jäbhyäà kalpitair aàçaiù präyaç chinnair dviço'kñaraiù |
ädya-païca-ma-yor yuktottaritaiù kundam ucyate ||57||
yathä—
nanda-kula-candra lupta-bhava-tandra
kunda-jayi-danta duñöa-kula-hantaù | ity ädi |
païcamaà ced dérgha-yutaà kunda-bhedas tadocyate |
yathä—
rukma-bhava-péta vastra-parivéta |
citta-hara çéta maïju-kala-géta | ity ädi |
atha (3) campakam——
bha-näbhyäà kalpitair aàçair yukta-pürvädi-varëakaiù |
sänupräsaiù pratiyugam ädäv ante'pi campakam ||58||
yathä—
saïcalad-aruëa caïcala karuëa
sundara-nayana kandara-çayana | ity ädi |
atha (4) vaïjulam——
na-ja-lair ghaöitair aàçair madhurottara-païcamaiù |
nibaddhaà vaïjulaà näma kalikä-vedinäà matam ||59||
yathä—
jaya jaya sundara vihasita-mandara
nija-giri-kandara rati-rasa-çaìkara | ity ädi |
bhaved vaïjula-bhedas tu tad eva çliñöa-saàyutaù |
yathä—
jaya maëi-darpaëa nakhara-mud-arpaëa
ruci-jita-darpaka vipad-apasarpaka | ity ädi |
atha (5) bakulam——
çåìkhaläbaddha-ghaöitaà bakulaà paricakñate |
bhäsuraà maìgalaà tuìgam iti syäd bakulaà tridhä ||60||
atha (a) bhäsuram—
mithaù çåìkhalitair baddhaà bhäsuraà pajjhaöé-padaiù ||61||
yathä—
jaya jaya vaàçé-vädya viçärada
çärada-saraséruha-paribhävaka
bhäva-kalita locana-saïcäraëa
cäraëa snigdha vadhü-dhåti-häraka | ity ädi |
atha (b) maìgalam——
dviçaù çåìkhalitair aàçair bhäbhyäà baddhais tu maìgalam ||62||
yathä—
tvaà jaya keçava keçavalastuta
vérya-vilakñaëa lakñaëa bodhita | ity ädi |
atha (c) tuìgaù——
aàçair mithaù çåìkhalitaiù saàyukta-niyamojjhitaiù |
nibaddhaà kundam evätra tuìgam ity abhidhéyate ||63||
yathä—
nätha jaya kåñëa kåñëa-däna-räji
räji-ruci-jäta jäta-rati-bandha
bandhurita netra | ity ädi |
evaà prakärair aparair madhura-çliñöa-yogataù |
viçliñöa-çithilädénäà yogataç ca paraù çatäù |
caëòa-våtta-prabandhäù syuù kas tän kärtsnyena vakñyati ||64||
atha dvigädi-gaëa-våtta-kalikä
dvigädi-gaëa-våttäkhyä kalikätha nigadyate |
eñä tu kalikäbhijïaiù kathyate maïjaréty api ||65||
païcadheyaà dvigädiç ca rädir mädiç ca kértitä |
caturthé syän na kalikä gänäkhyä païcamé matä ||66||
korako gucchakaç caiva samphullaà kusumaà tathä |
gandhaç ceti dvigädyädi-kalikäkhyäù småtäù kramät ||67||
caëòa-våtte tu yaù prokto niyamaù khalu saàyute |
dvigädi-gaëa-våtte tat naiva badhnanti paëòitäù ||68||
nätidérgheha kalikä nätihrasvä ca sammatä |
atha dvigädi-kalikä----
dvigädi-kalikäà dhéräù korakäkhyäà pracakñate ||69||
dviga-bhasnala-sandarbhair ananya-gaëa-pätibhiù |
svecchävasänaiù saìkÿptäà dvigädi-kalikäà viduù ||70||
atra gaëäù—çaure mädhava bhagavan murahara |
tad udäharaëam—
mänavaté mada-häri vilocana
dänava maëòala ghüka-virocana | ity ädi |
atha rädi-kalikä----
abhijïai rädi-kalikä gucchäkhyä vinigadyate |
ra-n-ga-bh-na-la-lair baddhair ananya-gaëa-saìgibhiù ||71||
tatra gaëäù—he hare mura-ripo keçihara baka-mathana |
tad-udäharaëam—
nava-jalada saïcaya-dyuti-nikara sundara |
çruti-calita-kuëòala prabha-madhura-candraka | ity ädi |
atha mädi-kalikä----
mädià tu kalikäà prähur dhéräù samphulla-saàjïakäm |
ma-s-ta-jair na-ma-nair jäbhyäà na-trayeëa ca kalpitaiù ||72||
tåtéyäyäà tu mäträyäm acchinnaiù sva-gaëäìkitaù |
sveñöävasänaiù sambaddhä syän mädi-kalikä dalaiù ||73||
atra gaëäù—kaàsäre vana-mälin keçiripo kamala-nayana |
tad-udäharaëam—
piïchälé-dala-pälé dhätu-ghaöä-kusuma-jaöä |
mäläkula racitätula veça-ghaöana pulina-naöana || ity ädi |
atha na-kalikä----
äcakñate na-kalikäà kusumäkhyäà vicakñaëäù |
nair eva svävadhi-cchinnaiù kÿiptä na-kalikä matä ||74||
yäthä—
kusuma-nikara-racita-cikura
kiraëa-vijita madhura-mudira
kamala-rucira nayana-yugala
vasana-dalita kanaka-paöala | ity ädi |
atha gäna-kalikä----
eñä tu gäna-kalikä gandhäkhyä kathitä budhaiù |
ädi-gena tu nenaiva sarvänte ca gaëa-spåçä |
baddhä syäd gäna-kalikä kalikä-vedinäà matä ||75||
yathä—
puñpa-çara-koöi-ruci-häri-pada-padma-nakha
gopa-kula-moda-para cärutara-veça-dhara || deva ||
atha tribhaìgé-våtta-kalikä
atha tribhaìgé-våttäkhyä kalikä procyate'dhunä |
våtteñu kalikänäà ca viçeñe sä sphuöébhavet ||76||
trayäëäm iha bhaìgänäà samähäras tribhaìgikä |
bhaìgo'nupräsa-rüpeëa varëävåttir iheñyate ||77||
saàyuktaç cätra dérghaç ca dvayam eva satäà matam |
mälä bälä ca çälä ca mallé vallé ca cillikä ||78||
ñaò-vidhä tu tribhaìgéyam ädau çikhariëé matä |
turagäkhyä daëòakäkhyä bhujaìgäkhyä caturthikä ||79||
tigmäkhyä ca vidagdhäkhyä ñaò atra kalikä matäù |
tatra çikhariëé—
çikhariëyäà trayo bhaìgaç catuùñañöha-trayodaçe ||80||
tatra padye våttir, yathä—
iyaà mallé-vallé hasati hari-halléçaka sakhé
gatä väöé näöé lalita-paripäöé maghabhida ity ädi |
kalikäyäà, yathä—
vraja-näré häré pulina vara-vihäré mädhava
vara-vaàçé-haàsé vilasita-bhava-çaàsé-nägara ity ädi |
atha turaga-tribhaìgé——
gäbhyäà ja-sa-ra-nais tena bha-la-gais turagaà viduù |
bhaìgas trayo'sya vikhyätä dvitéyäñöama-ñoòaçe |
añöädi-ñoòaçäntäsya kalikä padya-våttigä ||81||
yathä—
dhvastäravinda-ruci hastägra-piñöaka-samantäri-maëòala hare | ity ädi |
atha daëòaka-tribhaìgé——
daëòakeñu ca sarvatra daçame bhaìga éritaù |
tac-caturthät tac-caturthe tac-caturthe kramäd iha ||82||
yävat tad-gaëa-våddhiù syät tävad bhaìgäù prakértitäù |
etädåçeñu våtteñu tribhaìgéty upalakñaëam ||83||
caturbhaìgé païca-bhaìgé ñaò-bhaìgé caiva kértitä |
tatra caëòa-våñöi-prapätädi daëòake, yathä—
madhu-mathana hare muräre purärer apäre vihäre
surärer udäre ca däre prabho !
sphurasi ravi-sutä-taraìge saraìge sutuìgetigaìge
bhujaìgendra saìge sad-aìgena bhoù || ity ädi |
atha bhujaìga-tribhaìgé——
tåtéya-ñañöha-navame bhujaìge bhaìga éritaù |
tatra padye bhujaìga-våttir, yathä—
tribhaìgé suraìgé kuraìgékñaëäbhir
viläsena räse suväsena mugdha ity ädi |
añöädi-ñoòaçäs tä tu kalikä proktayor dvayoù ||84||
atha tigma-tribhaìgé——
gälä dvädaçadhä proktäç catväro gäs tataù paräù |
yatra våtte tu bhaìgaù syät ñaòviàçe tat tåtéyake ||85||
trayoviàçäkñarät prokto niyamas tatra saàyute |
prathamäc ca tåtéyäc ca madhura-çliñöa-yojanä ||86||
evaà ñaò-väram ävåttä saiñä tigma-tribhaìgikä |
evam añöa-padé proktä virudälyäà kvacid bhavet ||87||
yathä—
indu-çubhra-danta-paìktir ambujanma-våndärpa-nindi-
rakta-phulla-dåñöi-çälé-mälé |
saïcalat-kadamba-puñpa-saìgi-karëa-lambi-ramya-
kunda-guccha-bhaìgir iñöa-saìgé raìgé || ity ädi |
atha vidagdha-tribhaìgé——
dvitéyäñöamayoù sthäne bhaìgaç caiva caturdaçe |
bha-dvaye sädhv-anupräso yatraikä kalikedåéçé ||88||
na-laghvanta-guru-dvandva-try-ävåttir bha-dvayaà tathä |
evam añöakam ärabhya kalä yävat tu ñoòaça ||89||
yasyäm evaà vidhaà lakñma sä vidagdha-tribhaìgikä |
sameyaà virudävalyäà kalikä-padyayos tathä ||90||
yathä—
saìgétaka-nava bhaìgé-parimala
raìgétvam adhika phulla-samullasa
våndävana-bhava mandära-kusuma
våndärcita-pada-pallava vallava | ity ädi |
evam ädyä tribhaìgyäs tu stava-kävyeñu déptidäù |
våtte padye'py anantäù syuù kas täù kärtsnyena vakñyati ||91||
atha madhya-kalikä
ädäv ante ca gadyaà syät kalikä madhyataù sthitä |
täà madhya-kalikäà präha piìgalo bhujageçvaraù ||92||
yathä—
uddaëòa-savya-bähu-daëòa-caëòima-khaëòita-duñöa-turaìga-dänava muëòa |
daëòita-durjana maëòita-sajjana kuëòali-mardana kuëòala-nartana
sundara-gaëòa-sthala bhäëòéra-piëòikä-raìga-täëòava-paëòita ! ||véra|| ity ädi |
atha miçra-kalikä
tila-taëòulavad yatra kalikä-gadyayor yutiù |
sä miçra-kalikä näma ñaëmukhena prakértitä ||93||
yathä—
durdänta-daitya-kaëöaka-kula kula-kñaya-keli-püra
nandita-vallava-yauvata-maëòala
vandita-nanda-taraìgita-kuëòala
bandhura-manmatha-vibhrama-nadira
mandara-sundara-bhüdhara-kandara
nandita-maïjula-vikrama-òambara
ramya-kalinda-nandiné-kulälaìkära
gokula-karéñaìkaña-vähläsura-päna-bhogéndra |
kuìkuma-òambara visphurad-ambara
baddha-çikhaëòaka pannaga-daëòaka |
räma-çrédäma-varüthapädi-suhåd-varütha-
datta-mahotsava-maëòala ||véra|| ity ädi |
athavä miçra-kalikä nänä-vidha-kaläçritä |
vibhakti-saptakälambi-sambudhy-antä budhaiù småtä ||94||
yathä—
nandati häré kunda-vihäré
tad bhaja kåñëaà bhakti-satåñëaà
nägara-guruëä mardita-caraëä || ity ädi |
atha gadya-kalikä
kvacin nänä-vidhaà gadyaà kalikä-sthale iñyate |
tasyodäharaëaà spañöaà tenälaà likhana-çramaiù ||95||
etäbhis tu tathänyäbhiù kalikäbhir nirantarä |
virudävalir änandaà racayaty agha-vidviñaù ||96||
ädikñäntävaliù sarva-laghvé cätra vibadhyate |
tatra akñara-mayé—
a satäbhra-sundara äräma-ramya-sindhura
indra-makha-bhaïjana éti-bhava-gaïjana
uttama-puruña ürjita-pauruña
åkñojjvala-nakha ity ädi |
sarva-laghvé, yathä—
vraja-vara-tanu-gaëa rati-paricaya-caëa
tanu-dhåta-dadhi-kaëa nija-jana-paripaëa
pada-vilasitaraëa vidalita-phaëi-phaëa | ity ädi |
iti kalikä-lakñaëam
atha çlokaù——
kalikädy-antayoù çlokaù sa-guëotkarña éryate ||97||
yathä—
jhamaj-jhamiti varñati stanita-cakra-vikréòayä
vimuñöa-ravi-maëòale ghana-ghaöäbhir äkhaëòale |
rarakña dharaëé-dharoddhåti-paöuù kuöumbäni yaù
sa därayatu däruëaà vraja-purandaras te daram ||
atha virudaù——
väçikaù kalpitaç ceti virudo dvividho mataù |
saàyukta-niyamo hy atra varëitaù pürvavad budhaiù ||98||
dvi-catuù ñaò-daçaç cätra kaläs tu virude matäù |
daçabhyo nädhikäù käryäù kaläs tu virude budhaiù ||99||
kalikäbhyas tu virude bhidäsäv eva kértitä |
virudaà kavayaù prähur guëotkarñädi-varëanam ||100||
virudaù kalikä cänte dhéra-vérädi-çabda-bhäk |
na païca-trikato nyünä nädhikä triàçatas trikä ||101||
ramyayä virudävalyä prokta-lakñaëa-yuktayä |
stüyamänaù pramudito väsudevaù prasédati ||102||
yaù stauti virudävalyä sal-lakñaëa-vihénayä |
paöhantam api taà sädhu naiväìgékurute hariù ||103||
|| iti sämänya-virudävalé-lakñaëam ||
--o)0(o--
1 mas trigurus tri-laghuç ca na-käro bhädi-guruù punar ädi-laghur yaù |
jo guru-madhye ro laghu-madhyaù so'ntaù guruù kathito'nta-laghus taù ||
No hay comentarios:
Publicar un comentario