lunes, 18 de enero de 2010

Dana Keli Cintamani - Raghunatha dasa Goswami

Fotos

Devoción

harekrsna

Jagadananda Das

Dana Keli Cintamani

Raghunatha dasa Goswami

Description

175 verses in various metres on the dana-lila theme.

The text is based on Haridas Das's 1937 edition (Nabadwip : Haribol Kutir). I actually used Advaita Das's 1996 edition, which seems accurate. Advaita Dasji has also given some of Haridas Das's notes, which are useful and have been included. (Jagat 2006-03-20)

däna-keli-cintämaëi

kurväëaiù çatam äçiñaà nija-nija-preyo-jayäyotsukaiù
svéya-svéya-gaëaiù sphuöaà kuöilayä väcätituìgé-kåtaù |
gavyänäà nava-däna-kalpanä-kåte prauòhaà mithaù spardhinor
gändharvä-giridhäriëor giri-taöe keli-kaliù pätu vaù ||1||

keli-kalir ity anena vastu-nirdeçaù pätv iti karëa-cañakeëa päyayitvä tad-rasäviñöaà karotv ity äçérvädaç ca vyaïjitaù ||1||

uddäma-narma-rasa-raìga-taraìga-känta-
rädhä-sarid-giridharärëava-saìgamottham |
çré-rüpa-cäru-caraëäbja-rajaù-prabhäväd
andho’pi däna-nava-keli-maëià cinomi ||2||

cayanaà kåtvä kuëòalaà karomi yena çrotra-parisara-maëòanaà suñöhu sampatsyatetaräà iti bhävaù | atra .candräbja-rajaù ity anena sundara-sugandhi-rasa-maya-bhakti-janakatvaà parägasya jïäpatye, tathä citta-rüpa-darpaëasya maläpasaraëa-käritvaà sundara-nayanämåtäïjanam iväjïäna-timira-näça-pürvaka-çré-rädhä-govinda-raho-lélä-prakäçatvaà ca vyajyate ||2||

sähäräkhyaà jayati sadanaà gokule gokuleça-
bhrätä mantré vasati sumatis tatra nämnopanandaù |
tasya çréman-nikhila-guëavän sünur adya subhadro
bhäryä tasyätula-kulavaté kunda-pürva-latäste ||3||

puñpair bhåìgair vividha-vihagair bhräja-ürvé-ruhäëäà
ñaëòaiù samyag-vilasitatame niñkuöe saurabhäòhye |
khelantyoru-praëayam anayä hanta kuträdhunä tau
kurväte kià kim iti sumukhé tatra påñöä vayasyä ||4||

tasyäù çrémad-vadana-kamaläj jalpa-mädhvéka-dhärä-
syandaà rädhä-giri-vara-dhara-praçna-karpüra-kamram |
pétvänandocchalita-pulakojjåmbha-sambhävuka-çréù
sa tad-värtäà prathayitum athärambham utkä cakära ||5||

çastasyärthe sva-suta-halino mitra-puträgha-çatror
apy äsaktyä pratinidhitayä çauriëä sanniyuktaù |
satraà kartuà rahasi bhagavän bhägurir dékñito’bhüt
sneholläsaiù saha-muni-gaëas tatra govinda-kuëòe ||6||

tasmin satre ruciram aciraà navya-gavyaà svayaà yä
dhåtvä nétaà çirasi çucayo dadyur abhéra-vämäù |
täbhyaù kämän atha maëi-gaëälaìkåtéù saubhagaà ca
prétyä satyaà sadasi munayo hanta yacchanti sadyaù ||7||

nänä-våkñair madhukara-ruta-syandi-puñpäbhiramyaiù
kuïja-stomair api ca paritas tädåçair bhräjitasya |
saurabhyäòhyaiù kumuda-kamalaiù sädhu-phullair viräjat-
pänéyasya sva-kåta-sarasas téra-kuïje vasanté ||8||

çrutvaivaitan nibhåta-vivåtià sükñmadhé-särikäsyäd
utkaëöhäbhis taralita-manäù sa-priyäli-gaëä sä |
snätvä samyag vividha-vasanair bhüñaëair bhüñitä dräk
käçmérais tat-praëaya-paöalair apy alaà rüñitä ca ||9||

kåtvä püjäm atha dinapateù çuddha-bhävena çuddhä
baddhäkäìkñaà hådaya-gagane goñöha-candraà smaranté |
haimaà kumbhaà nihita-vikasad-gandha-haiyäìgavénaà
dhåtvä prétyä çirasi calitä rädhikä svéya-kuëòät ||10||

pürvähna eva däna-lélä-prasaìgaù syäd ity atraiñä mahä-janänumodita-prathänusartavyä | kadäcid ravi-väsare aruëodaye brähmaëa-mukhäc chruta-yajïa-våttäntä jaraté pürvähna-vyäpinyäà çukla-saptamyäm eva sürya-püjäm avaçya-kartavyatvena nirëéya yajïa-bhavane ghåta-dänam api sva-maìgala-nimittikam iti ca buddhä çré-rädhäyä nandälaya-gamanaà varjayitvädiñöavaté—he kalyäëi ! adya pürvähna-madhya eva sürya-kuëòaà gatvä snätänuliptä bhäskaram arcayitvä jhaöiti yajïa-bhavanaà gaccha iti | tena ca çré-rädhäyä nandälaya-goñöha-gamanädi-prasaìge çré-çyämasundarasya darçanäbhäve jäte mahotkaëöhitä sä çré-rädhä-kuëòaà gatvaiva sthitä, tadaiva çärikä-mukhät çruta-kåñëa-våttäntä äçvastä saté snäna-püjädikaà drutaà samäcarya govinda-kuëòäbhimukhaà caliteti sarvaà samaïjasam ||10||

smitvä smitvä pathi pathi mithaù kurvaté kåñëa-värtäm
ärtä tasyänavakalanataù snigdhatä çäla-bhaïjé |
prema-stomollalita-lalitäà narma-phullad-viçäkhäà
dåñövä dåñövä sudati mumude narma-bhaìgyä nikämam ||11||

gandhair bhräjat-kusuma-paöalé-måñöa-mädhvéka-mädyad-
bhrämyad-bhåìga-prakara-vilasac-chäkha-çäkhi-prapaïcaù |
çañpaiù sändraiù suvalita-bhuvaù svädu-sat-kanda-mülä
nyaïcad-dhväna-dvija-måga-gaëäç cäru-nänä-phaläni ||12||

sthäne sthäne vividha-viöapi-kroòa-ratnoru-vedyaù
sthäne sthäne parimala-valad-ratna-siàhäsanaughaù |
sthäne sthäne vara-jhara-daré-sänavo bhänti yasmin
çailendraà sa giridhara-kara-präptamänaà dadarça ||13||

labdhvä govardhana-girim atha präpya saurabhya-säraà
çaçvat prétyä muni-vara-gaëair datta-gavyä huténäm |
äkåñöodyat-sukha-bhara-rasenäçu gantuà samutkä
sthüla-çroëé-kuca-yuga-bharän mantharä tän nininda ||14||

jïätvä täsäà gamanam aciraà kéra-varyasya vakträt
smitvä narma-priya-sakha-gaëair ävåtaù sävadhänaù |
çailendrasyopari parilasann udbhaöa-çyäma-vedyäà
ghaööé-paööaà vidadhad atulaà vallabhädhéça-sünuù ||15||

gopa-räja-nandanaù, etena tasya dhéra-lalita-näyakocita-niçcintatvaà dhvanitam |
smeräà surakta-paööa-bhüñaëa-bhüñitäìgéà
mürdhnéà sphurat-sa-ghåta-hema-ghäöém vahantém |
särdhaà tathä-vidha-sakhé-nivahena rädhäà
yäntéà maräla-gati-cäru laläpa paçyan ||16||

agre pürëa-vidhuà tad-antara-lasad-bandhüka-puñpa-dvayaà
madhye nistala-däòimé-phala-yugaà bhaìgyä prakäçya kñaëam |
man-netrasya cakora-bhåìga-çukatäm äsädayanty adbhutä
keyaà mäm api padminé kåtavaté raktaà marälaà drutam ||17||

atra padminyäà vidhu-bandhüka-däòimänaà sarvathaiväsad-bhäve’pi tad-avasthäna-pradarçanät tasyäù prathamam adbhutatvaà jïeyam | tathä maräla-netrasyäpi yugapac cakora-bhåìga-çukatva-präpaëe’sambhavatvaà pradarçyäpi dvitéyam adbhutatvaà jïäpitam | evaà cäsya çloka-ratnasya bahava eva dhvanayo niñkäçitäù syur iti bodhyam |

padminé lakñaëaà, yathä rati-maïjaryäà (5)—

bhavati kamala-neträ näsikä kñudra-randhrä
avirala-kuca-yugmä dérgha-keçé kåçäìgé |
mådu-vacana-suçélä nåtya-gétänuraktä
sakala-tanu-suveçä padminé padma-gandhä ||16-17||

tato nirékñya samyak täà prema-vihvala-mänasaù
säçaìkaà paìkajäkño’yaà sotkaëöho’varëayat punaù ||18||

phulla-campaka-vallikävalir iyaà kià no na sä jaìgamä
kià vidyul-latikä-tatir na hi ghane sä khe kñaëa-dyotiné |
kià jyotir-laharé sarin nahi na sä mürtià vahet tad dhruvaà
jïätaà jïätam asau sakhé-kula-våtä rädhä sphuöaà präïcati ||19||

iyaà tu pratyaìgaà lävaëyämåta-laharé-vistäriëy api vigrahavatéty aho suvismaya-karam ||19||

iyam iha na ca rädhä sä sakhébhiù parétä
viditam idam idänéà vastu-tattvaà vicärya |
mama sa-vidham upaiti sphära-çåìgära-lakñméù
saha-kalita-suvarñmäliìganädi-kriyäbhiù ||20||

gauré çré-våñabhänu-vaàça-vilasat-kérti-dhvajä kértidä-
garbhäntaù-khani-ratna-känti-laharé çrédäma-puëyänujä |
präëa-preñöha-sakhé-nikäya-kumudolläsollasac-candrikä
mat-präëoru-çikhaëòi-väsa-vaòabhé seyaà svayaà rädhikä ||21||

tato govindam älokya govardhana-çiromaëim |
smitvä cäru caläpäìgé tuìgavidyedam abravét ||22||

yaù kalkanair dadhi-ghaöaà prakaöaà viluëöhya
nétvä pragäòha-tamasä milito’titåñëaù |
so’yaà giréndra-çikharaà sphuöam äruroha
rädhe tava priya-sakho mahilaika-cauraù ||23||

tathävidhaà tvat-käntaà mahä-taskaram atirasa-pipäsuà jhaöiti tvat-savidham ägamiñyantaà paçyeti tasyä uddépanäya äçväsanäya ca pürva-våttäà rati-léläà smärayati ||23||

mürtià nirjita-nütna-nérada-valad-garvonnatià kaiçavéà
sphürjad-gopa-vadhü-dhvanad-dhåti-camü-dhvaàse smarodyad-gadäm |
vibhräjad-giri-varya-sundara-çiraù-paööe sphurantéà manäg
bhaìgyäliìgya dåçä priyäli-valitä rädhäpy adhéräbravét ||24||

kià navyämbuda eña bhavya-vadanäù kià néla-ratnäìkuraù
kià nélotpala-navya-mürtir api kià kastürikä-vibhramaù |
äs teñv eña na ko’pi hanta yad ayaà nas täpayen nirbharaà
tasmäd gokula-candra eva bhavitä çyämo’dbhuta-kñmä-dhare ||25

çyämala-varëa-sämye’pi sarva-vastu-vilakñaëa-täpa-däyakatväd adbhutatvam iti vyaïjitam ||25||

vijita-bha-gaëa-dévyat-pürëa-çubhräàçu-çobhaù
sakhi-nikara-våta-çrér näpi kåñëendur eñaù |
ayi pika-madhu-bhåìga-smera-mäkanda-yuktaù
smara-nåpatir upetaù svena vaù sandhi-hetoù ||26||

so’yaà goñöha-mahendra-paööa-mahiñé-vätsalya-léläkåtiù
so’yaà gopa-mahendra-puëya-viöapé-prauòhämåtodyat-phalam |
so’yaà präëa-vayasya-jévita-ghaöä-rakñaika-dakñauñadhaà
so’yaà dhenuka-mardi-jévita-jhaña-sphärämbudhir mädhavaù ||27||

nirüpyaivaà çaçvad giridharam uru-prema-nivahaiù
tadä säsra-sveda-snapita-çubha-varñma-smara-vaçä |
muhuù kampäghäta-skhalad-acala-dévyad-ghåta-ghaöéà
dadhärärtyä çaktyä sakhi kara-sarojena sudati ||28||

nepathyäléà lalita-lalitäà däni-varyocitäà täà
dhåtvä santaà dhvanita-muralé-patra-çåìgädi-juñöam |
ghaööé-pälaiù kalita-lakuöair veñöitaà mitra-våndaiù
paçyantyas täù smita-valitayä helayä cäru celuù ||29||

grévä-recaka-saàyukto bhrü-neträdi-vikäça-kåt
bhäväd éñat-prakäço yaù sa häva iti kathyate || [u.né. 11.9]
mattäs tä madhurair bhävair madhurä madhumaìgalaù |
dåñövä smitvätha sa-krodham uväca madhumardanam ||30||

garveëa phullam adhunä madhunätimattä
mattälibhiù samam amanda-baläbaläpi |
gacchaty asau sphuöam adatta-karä hi rädhä
bädhäù kathaà na hi vayasya balät karoñi ||31||

madhu-puñpa-rasaà mardayatéti madhu-mardana-çabdasya vyutpattyä çré-rädhikä-mukha-padma-madhu-matta-rasika-bhramaratvena tasyopanyäsaù, tena ca mardana-çabda-sähacaryät tad-adhara-päne balätkäro’pi dhvanitaù ||31||

harià jetuà çaktäà madana-nåpateù çaktim atuläà
bhramad-ghaëöé dhvänaà gati-vilasitais täà sa kalayan |
udaïcan märodyad-bhrama-vikåtim äguëöhya kapaöän
måñä roñäd eve sphuöam idam avädét sahacarän ||32||

satyaà bravéti madhumaìgala eña dhürtä
dänaà nipätya mama yänti madoru-garväù |
paçyädya darpam adhunä mama mitra-varga
gåhëämi dänam aciräd aham eka eva ||33||

çåìgäni vädayata bho muralés tathäléù
saàrakñata sphuöam itas tata eva yäntéù |
rädhäm ahaà kuöila-yauvata-varya-näthäà
ruddhäà karomi sahasä bhujayor yugena ||34||

ghaööé-päla-sahasra-varya subala tvaà täà viçäkhäà haöhäd
ghaööé-kuööima-paööa-rakñaka sakhe citräà tvam atrojjvala |
sabhya-çreñöha vasanta campakalatäà tvaà tuìgavidyäà tathä
vartma-prekñaka-lakña-dakña lalitäà tvam kokiläveñöaya ||35||

smerair etaiù sapadi parito veñöyamänäbhir äbhir
väg-äöopaiù priya-sakha-kuleñv äçu saàstambhiteñu |
raìgair bhaìgyä kuöila-vacasäà rädhayä saàstuto’sau
kåñëaù kopäd iva sakhi tadä garvitaà täm avädét ||36||

nityaà garviëi vanya-vartmani miñät saìgopya gavyädikaà
vikréëäsi çaöhe tvam atra patitä bhägyena haste’dya me |
tväà baddhvoru-manoja-räja-purato neñyämy avaçyaà tathä
prétyä yacchati mahyam eva sa yathä täruëya-ratnäni vaù ||37||

äs tvad-vidhän apy abalä-gaëän
kià neñyämi tasyoru-nåpasya pärçve |
däsyämi çikñäm aham eva säkñät
tad-advitéyo vraja-pattane’smin ||38||

badhnämi türëam anayä vana-mälayä tväà
mathnämi hanta daçana-cchadam atra dantaiù |
sandärayämi kucayor yugalaà nakhästrair
dänaà na cej jhaöiti yacchasi caurike tvam ||39||

itthaà prajalpa-rabhasät tarasä tadéya-
raktämbaräïcalam analpaka-caïcale’smin |
dhartuà samicchati ruñä paruñäkñaraà taà
caïcad-dåg-aïcala-kalä sukalä laläpa ||40||

düreñu tiñöha na hi mäà spåça dhåñöa dhürta
yäntéà suyäga-bhavanaà vratinéà paviträm |
spåñöäà tavädya marutäpi madéya-gavyaà
çyämébhavan na bhavitä çubha-yajïa-yogyam ||41||

kämärëavocchalita-gharma-jaläbheñekaiù
çuddho’smi kià na kila paçyasi dérgha-netre |
tasmät tvayä saha mahojjvala-näma-satraà
kartuà lasämi samayä çubha-dharma-patnyä ||42||

tava netrasya dérghatvät darçanaucityam asti, tathäpi na paçyaséty aho äçcaryam ||42||

etäà vayasya mådu-hådya-vacaù-prabandha-
raìgaiù suraïjitataräà nitaräà vidhäya |
dänaà gåhäëa nijam äçv iti kokiloktam
äçrutya sa-smitam ananta-vicitra-lélaù ||43||

yad vä, hådi kåtvä mådu yathä syät tathä avacaù-prabandha-raìgaiù väg-vihénäçleña-kautukaiù ||43||

savyaà kareëa subhaga-savya-kaöau nidhäyä-
savyena kåñöa-paöa-såñöa-mukhärdha-guëöhäm
çérñëi sphuran-nava-ghåtojjvala-hema-kumbhäà
bhaìgyä bhramat-smita-dåçaà sa jagäda rädhäm ||44||

ghaööé-kuööima-såñöa-paööa-nikaöe rädhe ghaöéà sthäpaya
prodyat-saurabha-sadma-padma-pavanaiù çräntià kñaëaà väraya |
dévyan-navya-sugavya-däna-vilasal-lekhaà muhuù käraya
krürasyäli-kulasya dänam aciräd ärät svayaà däpaya ||45||

ägaccha he lipi-pate madhumaìgaleha
païjià paöhan dåòha-matiù kuru satya-lekham |
utkoca-lobha-bharato yadi näçayes tvaà
dravyäëi me kila tadä bhavitäsi daëòyaù ||46||

ägaccha kaccham avadhehi vidhehi lekhaà
dänaà nu dehi na hi dehi kalià hi rädhe |
véöéà ca bhuìkñva sarasaà kuru vaktra-bimbaà
puëyäham äcara puraù samayaù çubho’yam ||47||

yasya yan niyata-dänam amuñya
vastunaù sudåòham ucyate mayä |
tat tad eva kila likhyatäà tvayä
yatnato likhana-çüra vayasya ||48||

gavyasya bhavya-vadane prati pätram atra
dänaà kila prati janaà vraja-sundaréëäm |
våndäni païca vilasan-nava-hérakäëäà
yat saubhagädikam alabhyam anena labhyam ||49||

lélä-vistäriëéà vande sakhéà çré-lalitähvayäm | yat-kåpayä pravåtto’yaà müko’pi raho-varëane || saubhagädikaà samåddhi-gauravädikam ||49||

sémanta-känti vilasan-nava-räga-valgu-
sindürayos tapana-känta-maëéndra-lakñam |
veëé-varälaka-kulojjvala-kajjalänäà
gärutmatendra-maëi-maïjula-lakña-yugmam ||50||

atra pürvärdhe sémanta-känti-sindürayor anupamayor nyak-kåta-lakña-sürya-käntayor dänatvena rasika-mukuöa-maëir utkaöa-lälasaù çyämasundaraù kaöäkña-bhaìgyä tat-tad-bhoga-viçeñam eva prärthayati | parärdhe’pi marakatendra-néla-maïjula-maëi-vinindi-veëy-alaka-kajjalänäà viçeña-bhoga eva bhaìgyä prärthitaù |

atredaà boddhavyaà—däna-çlokeñu präyaçaù upameyopamäyä dåñöatvät tasyäç ca upameya-bhütasya vastu-jätasya upamäna-vijayi-vyatireka-mukhena varëanaucityät sarvatraivopameyasya mähätmyätiçayas tathä rasa-camatkärävahatvaà ca sücyatetaräm iti | yad uktam alaìkära-kaustubhe—

upamänasya nindäyäm ayogyatve niñedhataù | upameyasya praçaàsä sopameyopamäparä || [a.kau. 235]

svarëärdha-candra-nibha-bhäla-talasya subhru
çubhräàçu-känta-maëi-lakñam atuccha-çobham |
kastürikä-racita-bhäla-viçeñakasya
gärutmatair ghaöita-candramaso’rbudäni ||51||

atra pürvärdhe atyujjvala-lakña-candra-känta-tiraskäri-laläöärdha-candrasya svasya laläöa-stha-candana-candreëa saha sammilana-rüpa-bhoga-viçeña eva sväbhiläñaù | parärdhe çrématyäù kapola-deça-stha-mågamada-racita-patra-bhaìgaiù saha nägara-varasyäséma-lälasä-bharasyendranéla-nibha-kapola-stha-candana-bindubhir milanam eva sväbhépsitam iti bodhyam ||51||

bhrü-yugmakasya kuöilasya çaräsanäni
san-néla-ratna-racitäny ayutäni païca |
karëa-dvayasya rucirasya manojïa-navya-
vaidürya-maurva-dåòha-sad-guëa-puïja-puïjäù ||52||

çrutir na ca jagaj-jaye manasijasya maurvé-latä iti jagannätha-vallabhe | vaidürya-maëi-vinindi-karëa-yugalasya mahä-viläsa-kälénäù çétkära-bhüñaëa-çiïjita-kala-bhäñaëädaya eva bhaìgé-viçeñeëa prärthitä ||52||

kämaà kaöäkña-viçikhasya suparëa-ratna-
san-nirmitä daça-lakñäëi çaräù sutékñëäù |
akñëor yugasya subhagasya masära-sära-
nélotpaläni niyutäni yutäni gandhaiù ||53||

atra pürvärdhe dhikkåta-marakaöa-nirmita-sutévra-çaräëäà dänatvena viçeña-surata-bhoga-sädhakäni aìgäni bhaìgyä’bhilakñyante | yad uktam alaìkära-kaustubhe—

ehéti påñöaga-sakhékñaëa-kaitavena
vyävåtya yo mayi tayä nihitaù kaöäkñaù |
pratyastravan mama kaöäkñam aväpya çänto’py
antar bibheda sa nikåtta-çarärdhavan me || [a.kau. 5.18] iti |

parärdhe ca indranéla-maëi-jaöita-nélotpala-mardé nayanayor dänatvena sva-nayana-milanädi-bhoga-jätaà nayana-bhaìgyaiva prärthitam ||53||

kärtasvarair ghaöita-kéra-kiçora-caïcü-
puïjaù prakåñöa-tila-puñpa-sunäsikäyäù |
sad-gaëòayor madhura-käïcana-darpaëänäà
våndaà nava-sphaöikato’py ati-cikkanänäm ||54||

pürvärdhe dhikkåta-svarëa-jaöita-çuka-caïcü-rüpäyäù, tila-puñpa-vijayinyäù kandarpädbhuta-tüëa-yuga-yuta-näsikäyäù suratottha-parimaläsvädanädikaà näsikä bhaìgyä sücitam ||54||

sarvopamä-mahima-mardi-mukhasya pürëa-
çubhräàçu-lakñam atha phulla-saroja-lakñam |
uddäma-dhäma-maëi-darpaëa-lakñam atra
sauvarëam eva cibukasya ca ratna-puïjaù ||55||

asaìkhyäta-pürëa-candra-praphulla-kamala-maëi-darpaëädi-vijayinaù atulanéyasya mukhasya dänatvena cumbanädi-mahotsava-rüpaà paramänanda-jätaà mukha-bhaìgyä samprärthitam | yad uktam alaìkära-kaustubhe—

aìkäìki süvalanaà karäkari manaù-saàväda-saàvedanaà karëäkarëi våthä-kathäsu yugapac cumbäù çataà gaëòayoù | [a.kau.5.22] ity-ädi |

tathä ratna-puïja-tiraskäri cibukasya ca bhaìgé-krameëa täruëya-ratnäsvädo vä sparça-sukha eva väbhipretaù ||55||

bimbädharasya madhurasya suräga-padma-
rägaika-padmam iha padma-vara-prabhäyäù |
sampakva-däòima-phalojjvala-béja-nindi-
dantävaleù çikhara-lakñam adåñöa-kakñam ||56||

pürvärdhe lakña-padma-räga-vinindi bimbädharasyätulanéya-sudhäsvädanam eva sva-rasanä- bhaìgyä prärthitam | parärdhe çikhara-mäëikya-vijayi-dantävaler dänaà tu vaiparétyena svädhara-daàçanas tathä sväbhiyoga-prakäçanäya çré-rädhayä kåta-svädhara-daàça-rüpäpürväsväda viçeña eva vä bhaìgyäbhilakñitaù ||56||

so’yaà tvad-vadanäravinda-cibuke kastürikä-kalpitaù
samyak sundara-bindur indu-vadane niùsaìga-bhåìgo mataù |
sa smeräà mama dåì-milan-madhukarém äliìgatu premataù
satyaà dänam idaà priye nahi paraà kiïcin mayä yäcyate ||57||

mågamada-bindoù nirantara-sva-dåg-gocaré karaëam eva mahä-surata-läsyoddépakam iti spañöoktyäbhiyäcitam ||57||

gänämåtäbdhi-pariveñaëa-dakña-darvé-
divyätirakta-rasanä-ramaëéyatäyäù |
karpüra-sära-pariväsita-navya-hådya-
mädhvéka-pürëa-cañakävalir adya sadyaù ||58||

saìgéta-sudhä-pariveñaka-rasanäyäù dänaà tu vaiparétyena çré-rädhä-mukhäravindasya param äsvädya sédhunä sva-mukha-cañakasya pürëékaraëädikam iti mukha-bhaìgyä jïäpitam ||58||

phullébhavat-smita-lavasya sutära-maïju-
muktä-phalair vihita-kairava-koöir addhä |
péyüña-sära-paripürita-çätakumbha-
kumbhäyutaà masåëa-maïjula-jalpitasya ||59||

pürvärdhe ananta-viläsa-sampädaka-sämagrébhiù saha vartamänäyäù çré-rädhäyäù sakäçaà svasya maugdhyäviñkäreëa vä sva-sanmukhaà samupasthäpitasya nikhila-bhogya-vastu-jätasya yathätyatham äsvädane nägara-çekharasyäpy anaipuëya-darçanäd vä çrématyäù parama-madhura-smita-lavasyodreka eva bhaìgyä prärthitaù |

parärdhe tad-avasthäyäà mithaù kala-bhäñitaà vä çrama-vijaòitam ardha-sphuöa-väkya-jätaà vä parama-madhurätvenäsvädanéyam iti bhaìgyä sväbhilañitaà jïäpitam iti dik ||59||

çabda-grahoccalita-sundara-çätakumbha-
täöaìkayor masåëa-cumbaka-ratnam ekam |
näsägra-lagna-nava-käïcana-tantu-baddha-
muktä-phalasya ruci-visphuritärka-mäläù ||60||

çabda-grahau karëau | pürvärdha ayaskänta-maëi-vijayinoù cäïcalyamänayoù karëa-täöaìkayor dänaà tu viläsa-viçeñävasthäyäà gaëòa-deçe mådu-cumbanädikaà sväbhipretaà mukha-bhaìgyä jïäpitam |

parärdha atyujjvala-sphaöika-vijayino näsägra-bilan-muktä-phalasya dänaà tu vaiparétyena muktä-phalasya sundara-nartana-darçanam eva bhaìgyäbhikäìkñitam ||60||

surabhi-vadana-raìge mugdha-gandhaà yadä te
sphurita-mådula-cälaà cäru tämbülam utkam |
naöati lalita-raìgais tasya dänaà tadänéà
naöana-bhuvi mad-äsye’py äçu sannartayeti ||61||

atra präëeçvary-änana-candraga-sudhä-digdha-saïcarvita-tämbülänäà muhur äsvädana-viçeña eva prakaöaà parimågyate ||61||

kambu-çriyä kalita-kaëöha-varasya hema-
çaìkhävalir valita-valgu-bhuja-dvayasya |
svarëollasan-masåëa-maïju-måëäla-pälir
vaidürya-paìkaja-tatiù karayor dvayoç ca ||62||

atra hema-çaìkhävali-vinindi-kaëöhasya viläsa-viçeñävasthäyäà sva-bhuja-dvandvena veñöanam eva bähu-bhaìgyä dyotitam | tathä suvartulasya bala-çälino vä bähu-dvayasya vaiparétyena parirambhaëädikaà sambhoga-jätaà samprärthitaà tathä karäbhyäm puruñäyita-bhävena tayä sva-vakñoja-manthanaà vä tasyäù kuca-mardane anipuëasya svasya hastopari tad-dhasta-yugalaà nidadhatyäù priyatamäyäù upary-adho-bhävenaiväìga-dvayasyäsväda-viçeño vä bhaìgyä samprärthitaù ||62||

hastäìgulé samudayasya manoharasya
gandhonnataù kanaka-bandhura-gandhaphalyaù |
påñöha-sthalé-puraöa-sundara-paööikäyäù
kuïje prasüna-çayane svapanädi-keliù ||63||

gandhaphalyaù campaka-kalikäù | pürvärdhe sugandha-kanaka-campaka-vinindi-hastäìgulébhiù puruñäyitena nakhäìka-dänädi-sambhoga-nicayaù bhaìgyä prärthitaù |

parärdhe påñöhäpåñöhé çayänayor mänavatyoù çväsa-praçväsädi-prasaìgaiù sparça-sukha-viçeña eva vä viläsa-viçeñävasara-smära-påñöha-stha-nakhäìka-kajjalädi-cihna-yukta-bhoga-viçeño vätra sväbhiläñaù ||63||

matta-dvipendra-mada-gandhita-kumbha-yugma-
garva-prahäri-kuca-kumba-yugasya tasya |
haimäni maïju-mukhi däòima-bilva-täla-
sad-dhäma-nistala-laläma-phaläni lakñam ||64||

etad bhogas tu bahudhä sampadyatetaräm iti kati khalu lekhyä | matta-kari-räja-mädaka-däna-väri-gandhi-kumbha-yugätiçäyinoù suvåtta-kucayor api mågamada-kuìkumädi-yuktatvena mahä-mädakatva-vidhäyaka-bhoga-viçeña eva vä kauöilya-lalita-yuktäti-surasanéya-kucäkñepo vätra spåhaëéyaù | yad uktam ujjvale—

citraà cira-sparça-sukhäya cücuke kurvantam akñipram iyaà calekñaëä | svinnäìgulékaà pulakäïcita-çriyä savyena cikñepa kucena keçavam || [u.né. 14. 106] evaà viçäkhänandada-stotre’pi drañöavyam— maïju-kuïje mukundasya kucau citrayataù karam | kñapayanté kuca-kñepaiù susakhya-madhunonmadä || (102) iti ||64||

madhyaà keçaré-varya-madhyam iva yaj jyäyo rasasyäspadaà
vädyat-kiìkiëi-rakta-vastra-vilasad-baddhaà balé-òorakaiù |
tasyorütkaöa-dänam apy uru-nåpäd yatnair mayä gopyate
yady ädau tava névi-bandhana-maëià güòhaà kare me’rpayeù ||65||

iyaà névé rädhe nija-niviòa-bandhaà davayitum
bhavad-bhétyä bhaìgyä mayi vitanute yäcana-vidhim |
tathä taà türëaà tvaà davaya madanendüdaya-kåte
yathäsau tuñöyä te karam uru-kaöau no racayati ||66||

yad vä, tava karaà viparéta-viläsena naù [mameti vaktavye bahu-vacanam ätmanaù änandätiçayena guruà-manyatvät] uru-kaöau viçäla-kaöi-deçe racayati yojayati iti sarvatraiva sväbhiläñaù sphuöaà varévarti | asäv iti madana-candraà kämukäù käminé-mayam iti nyäyena diçi vidiçi sphurantam aìgulyä nirdiçyate ||66||

näbhi-sphurad-dhrada-tad-utthita-roma-päli-
vyäliù çiraù-sphurita-ratna-sunäyakänäm |
vaidürya-maïjula-masära-varäbja-räga-
ratnäni täni niyutäni nava-krameëa ||67||

vaidüryäçma-sära-padma-räga-vinindi näbhi-sarovara-tad-uttha-roma-räji-sundara-näyaka-maëénäà ca däna-rüpeëa tat-tat-sthäna-sparça-darçanädikaà sväbhilañitaà bhaìgyä sücitam ||67||

san-néla-paööa-paöa-raïjaka-maïju-käïci-
saïcära-cäru-caöulocca-nitambakasya |
samprollasat-puraöa-péöha-navärbudäni
dänéndrakasya mama yogya-varäsanäni ||68||

aträti sundara-nitambasya dänatvena nåtyävasare vä viläsa-viçeñe vä rati-lélä-vinoda eva bhaìgyä prärthitaù ||68||

uru-dvayasya kanakaiù kåta-cäru-rambha-
stambhävalir dalita-sat-karabha-prabhasya |
maïjéra-maïjula-raëac-caraëäravinda-
dvandvasya rakta-maëi-nirmita-pallaväli ||69||

pürvärdhe suvartulayos tathä krama-kraçima-yutayoù kari-kara-vijayinor uru-yugasya bhoga-viçeña eväbhilakñitaù | parärdhe padma-räga-yukta-pallava-vinindi-caraëa-padmayoù dänaà viparéta-viläse sväbhävike vätidhéreëa çabdäyamänasya maïjérasya sumadhura-dhvanibhiù paripuñöa-surata-vitänam eva ||69||

smara-rasa-maya-räjat-kñéëa-tundasya tasya
ruciratara-taraìga-präya-tiryag-valénäm |
ayi tad-anubhaväkhyaà ratna-yugmaà nakhänäà
udayad-aruëa-candra-jyotiñäà ratna-candräù ||70||

pürvärdhe kñéëodara-valénäà ca viläsa-viçeñe darçana-sparçanädikam anubhava-jätaà käìkñitam | parärdhe vaiparétyena präëeçvaré-päda-pallava-çekhareñu lélä-svayaàvara-rasa-läbha evätiväïchitaù ||70||

phulla-käïcana-samudgaka-garva-
dhvaàsinos tava vareëya-jänunoù |
käïcana-prakaöitäà kaöa-koöià
käïcana-prakaöa-dänam anayä ||71||

galita-suvarëa-sampuöa-vijayi-jänu-yugasyätula-madana-rasa-mädhuré-paripoñita-lélä-viläsädikam aträbhilakñyam ||71||

härädy-alaìkåti-cayasya manojïa-räçmes
tvat-sparça-ratnam atulaà mådu-kaëöha-lagnam |
tvat-kiìkiëé-valaya-nüpura-nikvaëänäà
kämaà mahonnata-maëi-dvayam eva hådyam ||72||

yathä sparça-maëi-sparçena kåñëäyasam api svarëa-varëaà dadhäti, tathä çré-rädhä-kaëöha-lagnaù sann api svasya kåñëa-varëaà vihäya nibhåta-nikuïja-mandire viläsa-viçeñe gauré-bhavanaà saàprärthitam ||

vyäkhyäntaraà saìgacchate, tad yathä—hådyaà tasyäù hådi-sthaà mahonnata-vakñoja-maëi-yugalam eva muhur muhur äsvädituà säkütaà parimågyate ||72||

san-néla-rakta-vasana-dvaya-kaïcukänäà
prodyat-praväla-nava-maïju-masära-mäläù |
tvac-chärikä måga-vadhü mahaté mayüré
léläbja-nartana-tater vara-ratna-koöyaù ||73||

pürvärdhe indranéla-garva-dhvaàsi-néla-vasanasya praväla-dyuti-häri-rakta-vastrasya tathä kaïcukasya ca dänaà viläsa-viçeñävasthäyäm etat-trayäëäà sva-kare samarpaëam eva bhaìgyä prärthitam |

parärdhe kasyacit sväbhéñta-maìgala-çré-aìga-viçeñasya darçana-sparçanädi-rüpaà sambhoga-jätaà bhaìgyä prärthitam iti jïeyam ||72||

käntyä yasya kñiti-vana-giri-gräma-lokäù samastäù
säkñäj jätäù subhaga-vadane hanta jambünadäbhäù |
tasya bhrämyad-dyuti-bhara-valad-gandhaphaly-ävalénäà
jaitrasyoccaiù kanaka-girayo gaura-varëasya koöyaù ||74||

jaitrasya jayinaù | atra kanaka-girayaù ity anena çré-rädhä-vakñoja-yugalasyäbhékñëyena äsvädana-dänam eva sücitam ||74||

gauräìgänäà kamala-ghusåëa-präya-saurabhya-sindhor
vätenäpi vraja-vanam idaà väsitaà tanvatas te |
etasyänyat kim api na mayä dåçyate däna-yogyaà
yätäyätaà kuru sakhi sadä dänam etan madéyam ||75||

masåëa-ghusåëa-carcä-cäru-kastürikodyan-
makara-kamala-vallé-patra-bhaìgädikänäm |
rati-vitaraëa-çürais tat-tad-ämoda-püraiù
parimalaya mad-aìgaà nityam ity eva dänam ||76||

caraëa-kamala-läkñäçliñöa-saubhägya-mudrä-
taöir ativalate yä häriëé hanta tasyäù |
mad-urasi nakharägrair ardha-candrän parärdhaà
vitara padaka-varyän dänam äräd varoru ||77||

atra viläsa-viçeñävasare kara-nakha-samarpaëam eva bhaìgyä prärthitam ||77||

dhvänair yasya vipakña-lakña-hådayotkampädi-sampädakair
ä vaikuëöham ajäëòä-pälir atulänandaiù pariplävitä |
prétyä tasya ramädi-vandita-ruteù saubhägya-sad-dundubher
dänaà kaïja-maranda-sundarataraà gänaà tavänandade ||78||

näma svastyayanaà yad atra vilasat-péyüñato’pi priyaà
rädheti prathitaà samasta-jagaté-romäïca-saïcärakam |
tasyämülyatarasya dänam aparaà yogyaà kvacit kià bhavet
tasmäd ujjvala-keli-ratnam atulaà rädhe mamädhéyatäm ||79||

dévyan-mati-prathita-kérti-tati-pragäòha-
citta-prageya-guëa-geya-guëotkaräëäm |
san-mauktika-pravara-héraka-cäru-néla-
ratnojjvalad-vividha-ratna-kuläni kämam ||80||

prakarñeëa geyaà guëaà yäsäà täà pragäòha-cita-prageya-guëäù umäi-ramaëyaù [umädi-ramaëé-vyüha-spåhaëéya-guëotkaräm]

(9) iti kärpaëya-païjikäyäm uktatvät] täbhir api geyaù yaù guëänäm utkaraù | aträsamordhva-gaurava-mädhury-pürëa-mati-kérti-guëa-samühänäà tat-tad-äsväda-pracüräù kalä-viläsä eva bhaìgyä prärthitäù ||80||

mädyan-mataìga-gati-nindi-gater anaìga-
raìgasya saìga-vidhaye kila lagnikäyäù |
täroru-mauktika-maräla-varälir äli
mäëikya-pälir atha te kara-cälanänäm ||81||

mada-matta-kari-vijayinaù tathä muktä-maya-maräla-gati-garima-häriëaù sauñöhava-bhara-paripoñita-sundara-gamanasya abhisärädi-samaye vibhramädi-vaiçiñöya-darçanäkäìksä sücitä pürvärdhe | uttarärdhe tu viläsa-viçeñe sväìge tat-kara-väraëädi-rüpa-bhoga eva sväbhiläñaù ||81||

äyur-yaço-jaya-vivardhana-randhanodyad-
uddäma-sauñöhava-bharasya tu kalpitaà me |
käyastha-vartanatayä madhumaìgaläya
nityaà suçañkuli-sukuëòalikädi-dänam ||82||

atra randhanävasare visrasta-vasana-bhüñaëäder hetoù paramojjvalänävåtäìga-çobhä sandarçanam eva sväbhiläñaù ||82||

saundarya-hré-vinaya-paëòitatä-suguëa-
vaidagdhya-sad-guëa-tater bhavad-äli-vargaù |
duùsädhya-mäna-vikåter lalitä tvad-älé
tvat-préti-narma-çubha-karma-tate viçäkhä ||83||

käntyätinindita-ramä-çata-lakña-käntes
tvad-vigrahasya bhavati sudatéñv amülyä |
lakñmé-sahasra-çatato’py atiramya-goñöha-
rämä-çiro-vara-maëes tava vigraho’sau ||84||

atränyonyopamä | yad uktam alaìkära-kaustubhe—viparyäsa upameyopamä dvayoù [kärikä 234] | tena ca vigrah-tadvatyoyabhedenoktatväd ramaëecchu-çata-lakña-käminé-vijayi-känti-çélasya vigrahasya vä tat-känti-yuktäyäù vä nigüòha-sambhogätiçayaù parihäsa-bhaìgyä prärthitaù | yatra gäòha-viläsa-vibhräntau sampariñvaktau bähyäntara-saàvedana-rahitau yugala-kiçorau paramänanda-rasa-nimagnau viräjatastamäm ||84||

tad-väkyam ittham adhikaà madhuraà niçamya
rädhä tiraskåta-sudhätula-sindhu-garvam |
utphulla-kopa-lalita-smita-narma-ramyaà
bhaìgyä laläpa kuöilaà kuöilaà nirékñya ||85||

yäsyämy ahaà nahi pathä rata-hiëòakena
sandüñitena nitaräà sakhi tena tena |
itthaà mad-uktam api naiva niçamya garväd
änéya mäm iha dadau lalitä kare’sya ||86||

atra çré-rädhäyäù kilakiïcita-bhävodgamo drañöavyaù | yad uktam ujjvale—

garväbhiläña-rudita-smitäsüyä-bhaya-krudhäm | saìkaré-karaëaà harñäd ucyate kila-kiïcitam || [u.né. 10.44]

utphulleti harñäkhya-sthäyi-bhävasya, laliteti sväbhiläñasya kuöilam ity asüyä-garvayoù, kopa-smite tu vyakte | evam anyad dvayam apy unneyam ||

evaà nigadya sahasä saha sä sakhébhir
vämyena kämyam api tat-kåta-narma-çarma |
sannindya vandya-vadanä vidhunä vrajanté
ruddhä balena vidhunä vidhunä vrajasya ||87||

çrutvä mukunda-madhura-smita-sikta-narma-
marma-prabandham atulaà kim api smitäkñé |
antaù-sphurat-sukha-bharaà pracuraà ruñeva
saàruddhya hådyam adhikaà lalitä laläpa ||88||

kasyäpi goñöha-nagare dadhi-dugdha-däna-
värtäpi na çruta-caré kim u dåñöa-pürvä |
cilläbha-varga-patinä yad anena såñöam
etat tu vallava-vadhü-kula-luëöhanäya ||89||

etasya kåñëa-bhujagasya kaöhora-bhogät
sakhyo yadi svam avituà param icchataitat |
gatvä vrajendra-gåhiëé-purato yaço’sya
saìgéyatäà tyajati vaù sukhito yathaiñaù ||90||

sväbhiyoga-pakñe tu—kåñëasya käma-maya-viläsävalim äçritya yadi sva-rakñaëe yuktià kuryäta, tadä yaçodäyä nagarataù anyatra vanädau gatvä asya keli-viläsädi-yaço-räçià tathä gäyata, yathä tenoddépitaù ayaà yuñmäbhiù saha yatheccha-vihärädikaà kurväëaù sätiçaya-sukham anubhavan yuñmän sva-sva-gåhebhyaù prerayati ||90||

rädhä håd-äkütam agädham éñad-
vyaìgena vijïäya mukunda ärät |
pratyekam alpa-smitam atra kåtvä
jagäda bhaìgyä lalitädikäs täù ||91||

vidyä-cayasya tava sundari tuìgavidye
pratyekam eva kila lakña-suvarëa-dakñam |
yat tena tena bhavaté vraja-yauvataà taj
jitvä sphuraty anudinaà mada-darpa-dåptä ||92||

aträìga-pratyaìgänäà sambhoga-lälasä sücitä ||92||

citrä sucitra-mådu-manda-vacaù-prabandho
hådyo na kasya tava sundari bhütale’smin |
no cet kathaà tam avagamya budhaù sudhäyä
mädhuryam apy anudinaà hi tiraskaroti ||93||

asmäd amuñya madhurasya na ko’pi däna-
yogyaù padärtha iha bhävini dåçyate yat |
tasmäd idaà mådula-maïjula-måñöa-divya-
bimbädharämåtam idaà smita-candra-gandhé ||94||

präëäli campakalate tava vahni-tapta-
jämbünada-sphurita-campaka-kampi-känteù |
çyämaà mad-aìgam ucitaà muditä tayaiva
san-mälayä madhurayä kila maëòayeti ||95||

yat te mukhasya madhu tan madhuräìgi narma-
karpüra-väsitataraà rasa-digdha-mugdham |
tasyaiva durlabhatarasya paraà viçäkhe
dänaà tvam eva niyataà na paraà trilokyäm ||96||

vaidagdhya-narma-rasa-läsya-viläsa-häsa-
saundarya-sad-guëa-tater lalite paraà te |
mänoru-çikñaëa-vicakñaëatädi-küöa-
käöhinya-kauçala-parityajanaà hi dänam ||97||

sudhä-nidhi-sudhä-bharaiù kåta-vicitra-sat-kuëòikä-
spåhä-çata-visarjaka-sphurita-mädhuré-bindukam |
tayor vraja-viläsinor madhura-keli-värtä-sudhäà
dhayanty api sahasraçaù sumukhi naiva tåptià labhe ||98||

kuëòaléti päöhe—sudhä-präcuryotthita-vividha-gabhérävarta-spåhä-lakñäëäà partyäjakam ity arthaù ||98||

tasmät punaù punar imaà kathayaiva värtäm
ity adya kundalatayä pratibhäñyamäëe |
santoña-sägara-nimajjana-phulla-roma-
premärdra-väg vidhu-mukhé sumukhé babhäñe ||99||

tadä tad-uktäkhila-däna-vastu-
jätaà niçamyätikuleñu teñu |
hasatsu sarveñu ca tuìganarmä smitvä
sphuöaà väcam uväca goñöhyäm ||100||

vittäni yäni madhumaìgala yäcitäni
täny äçu neñyatha kathaà bata durbaläù stha |
tasmäd gåhät çakaöa-yütham ihänayadhvaà
çüroñöra-sad-våñabha-loka-kharäàç ca voòhum ||101||

tat kåñëa-narma-lapitaà lalitaà niçamya
thutkära-kärakam apéndu-sudhä-pravähe |
änanda-saàsphurita-sättvika-bhäva-bhäram
äguëöhya vämya-madhura-madhuräyatäkñé ||102||

çrémad-goñöha-vaneçvaré-rasa-kalä-lélojjvalan-nägaré
bhräjad-goñöha-mahendra-nandana-mano-mäëikya-päöaccaré |
prodyat-puñpa-dhanuù-prabandha-vividha-vyäkära-väg-éçvaré
gändharvä giridhäriëä vivadate väì-nåtya-vidyä-dharé ||103||

svämin nu däsa-vanitä na vayaà bhavämaç
candrävalir na ca vayaà na ca padmikä te |
yad güòha-ghora-gahane miñataù karasya
saàluëöhanäya bhavatä bata rakñitäù smaù ||104||

svämin mahä-manmatha-räjaà-manya kathä-mätra-svämin vä ||103||

rädhe mudhä na kuru väda-viväda-våddhià
jïätvä hitaà mad-uditaà mama dehi dänam |
no cen mahä-madana eña niçamya roñät
saàçästi vo yadi tadä mama neha doñaù ||105||

mithyaiväyaà såjati nahi ced dänam etat tato’sau
preyaç-candrävali-vara-çiraù-çäpam aìgékarotu |
smitvä govardhana-giri-daré-gehiné raìgiëétthaà
väcaà läsyaà sakhi vidadhati häsayämäsa goñöhém ||106||

anena däna-lélä-prasaìgänte govardhana-giri-guhäyäà bhävi viläsaù sücitaù ||106||

çuddhä vibhäti ca dhiyä çubhayä viçäkhä
vaidagdhya-narma-nipuëä bhavad-antaraìgä |
tasmät tayä saha vicärya vicärya-käryaà
kuryäù pramatta-lalitä-matim äçu muïca ||107||

dänéndra-candra bhavataù stavato yato’haà
präptä sukhaà tad iha te’pi sukhäni dätré |
drañöuà bhavan-madhura-dhärñöya-bhujaìga-nåtyam
utkäbhimanyu-garuòaà tarasänayämi ||108||

evaà nigadya rabhasän mahasätihådya-
ramyä mahiñöha-guëa-narmabhir adya sadyaù |
sadmäni padma-vadanä calituà samutkä
ruddhä haöhena haöhinä harinä viçäkhä ||109||

saàrakñya dharmam abaläù sa-baläd amuñmät
kämäd vimukta-kula-karma-samasta-dharmät |
vyäghuöya yäta gåham eva satétvavatyaù
kià vä ghaöér iha samarpya suyäga-çälam ||110||

atra sväbhiläña-pakña evaà vyäkhyeyam—satétvam adhikaà manyadhve cet, gåhaà pratyävartadhvaà, çyäma-prétir adhikä cet, ghaööa-catvare ghåta-ghaöéù parityajya surata-yajïa-mandiraà gacchateti ||110||

citroktam ittham adhigatya ruñeva tuìga-
vidyä jagäda kuöila-bhruvam unnayanté |
jätyätibhétatara-gopaka-väkya-mäträn
mugdhe mudhaiva katham atra bibheñi citre ||111||

rädhä sadä jayati goñöha-vanädhinäthä
tasyäù pracaëòa-sacivä lalitä ca çürä |
paçyädya tad-vana-vinäçaka-go-karärthaà
baddhvä nayämi madhumaìgala-bhaëòa-vipram ||112||

çrutvä tadéya-vacanaà madhumaìgalaà taà
bhétyä tadätma-savidhe subalädi-madhye |
saìkucya tatra cakitaà cakitaà vasantaà
caëòaà jagäda vihasan sakhi kåñëa-candraù ||113||

mä bhair mahä-kñiti-surottama mad-vidhasya
säkñäd amuñya narasiàha-varasya dåñöyä |
caëòé pracaëòa-lalitäpi ca tuìgavidyä
sä bhairavé drutam apaiñyati véta-vasträ ||114||

türëaà hiraëya-kaçipuà bhagavan nåsiàha
candrävalé-kaöu-kucaà nakharair vidärya |
prahlädam ullasitam äçu kuru tvam ity ä-
karëyaiña valgu lalitä-lapitaà jahäsa ||115||

ced gantum icchasi sakhé-nikareëa särdhaà
rädhe samåddha-dhana-bhüñaëa-lobhatas tvam |
tad gaccha kintu laliteha mamäccha-kacche
saàrakñyatäà pratinidhiù punar eñi yävat ||116||

päpena kena mahatä rata-hiëòakena
haste tavaiva vidhinä bata pätitäù smaù |
kintv adya paçya tarasä vacasäà tavaiñäà
çästià prasiddha-lalitäà dadaté kiläsmi ||117||

iti taà pratibhäñya karkaçaà
lalitä roña-kañäya-rüñitä |
nikaöe kapaöaiù sakhé-gaëän
avadat sundari sä rasonmadä ||118||

äryäm ihänayatu türëam itä sudevé
citräcireëa kuöiläà jaöiläà sa-puträm |
våndottamaà sapadi yajïika-vipram ekam
älokituà naöanam asya naöendra-bhartuù ||119||

itthaà tayä lalitayä lapitaà sa-roñam
äkarëya goñöha-ramaëé-dhåta-citta-våttiù |
éñad vihasya dara vékñya ca rädhikäà täà
saàvyäjahära ruciraà sakhi goñöha-candraù ||120||

garväd yasya madéya-dänam aniçaà yuñmäbhir ullaìghyate
manye’haà ca tåëäya naiva kuöile dänair alaà tasya vaù |
paçyädyaiva tad eva navya-vikasat-täruëya-ratno mayä
vakñoje paribhüya çüra-lalitäà rädhe’dhunä luëöhyate ||121||

ity älapya smara-vilasitaiù sprañöum utke mukunde
bhétyevaitäs tata ita uta smera-vakträravindäù |
krüraà tiryaì-nayana-naöanaiù çaçvad älokayantyaù
premändhäs taà priya-sakhi rasenäpasasruù samantät ||122||

nityaà räjänvati janapade divya-gavyopahärair
yätäyätaà vidadhati janä goñöhataù koöi-saìkhyäù |
naitebhyaù kià spåhayati bhavän dänam ädätum etat
satyaà te ced vraja-giri-vane ghaööa-paööädhipatyam ||123||

iti prakaöa-rädhikä-vacanam äkalayya prabhur
naöan-nayana-bhaìgébhir niöilam éñad uccälayan |
açeña-rasikägraëéù sukha-bhareëa räjyan-manäs
tathäpi bahir uddhasann iva jagäda gändharvikäm ||124||

anyebhyo’pi pramada-madhunä matta-cittäù çåëudhvaà
gåhëämy etan niravadhi mudä räja-märge vrajadbhyaù |
yüyaà tyaktvä tad anudivasaà güòham aträvrajantéty
evaà çrutvä nija-cara-mukhän manmathaç cakravarté ||125||

mäm änéyäntikam atha ruñä bhartsayitvä samantäd
ugraà dattvä çapatham aham äçikñitas tena çaçvat |
türëaà gacchan tvam iha sagaëo ghaööa-vidhvaàsiëés tä
vadhvä çästià sapadi vidadhan mat-puraù präpayeti ||126||

tataù kumbhän samuttarya nirvåtä api täù param |
nirviëëä iva bhaìgyaiva viviçur bhü-bhåtas tale ||127||

ity-ädi-tan-madhura-keli-viläsa-värtä
péyüñam ullasita-karëa-puöair nipéya |
änandataù pulaka-gadgada-räva-cäru
saàvyäjahära mådu kundalatä tadäném ||128||

çaçvat tayor atula-keli-kalämåtäni
kämaà dhayanty api manäg api naimi tåptià
tasmät punaù kathaya sundari kià tato’bhüd
etat tad uktam adhigamya jagäda sä ca ||129||

çrutvä tayor dayita-däna-vihära-värtäm
ärtä tad ékñitum alakñitam ägatotkä |
nändémukhé nibhåta-kuïja-gåhe praviñöä
dåñövädbhutaà sadasi sädbhutam äjagäma ||130||

täà vékñya tatra sakaläù parirabhya kämam
ämoditaù kathitavatya itaù sva-våttam |
kåñëo’pi tal-labhanam äçu vihasya çäsyam
äçaàsya däna-vivåtaà kathayämbabhüva ||131||

smitvä rädhäm athodvékñya muditäà rasa-vihvaläm |
sänandaà paramänandaà mukundaà nijagäda sä ||132||

däninn adbhuta-vastünäà çrutvä dänam ihädbhutam |
tad-väkyam anvabhävéti jévadbhiù kià na dåçyate ||133||

kulénä vratinér etä rahaù saàrakñatas tava |
apakértir alaà véra bhavitä gokule pure ||134||

kåtaà kartavyam atraiva tad alaà narma-khelayä |
samühya muïca muïcaitäù satraà gacchantu satvaram ||135||

sarväìgänäm upari lasatä laìgimenottamäìge-
näpi çläghyaà mukha-vidhum imä dyotayantyo’pi dhürtäù |
tasmän nécair hådayam api yan näbhim äcchadayeñur
yatnair baddhas tad iha bhavitä ko’py apürvaù padärthaù ||136||

tasmät pürvaà nibhåtam anayä sthäna-yugmaà prakäçya
präyaù satyaà bhavati nahi vä käryatäà tat-pratétiù |
no ced etad vivåtim acirät sücakät saàniçamya
kruddho’smäkaà madana-nåpatir daëòam uccair vidhätä ||137||

guptékartuà tad api paramaà vastu yat tu tvayähaà
prärthya bhaìgyä sumati lalite dätum uktvä tad-ardham |
etat kià syäd yad iha vicarel lekhakaù sücako’sau
räjïaù preyän parama-matimän ujjvalaù prekñako’pi ||138||

anviñyadbhyäà niravadhi mama cchidram äbhyäm tad-agre
vyäjäd etan-nibhåta-vivåtau jïäpitäyäm avaçyam |
tévro’tyuccair madana-nåpatir mäm itas tvädåçébhiù
särdhaà baddhvä nibhåta-tamasi kñepsyati dräg guhäntaù ||139||

mürtimän eva rasa-räò ujjvalaç ca mahojjvalaù | viläsi-çekharo yasya viläsena vaçékåtaù || iti rädhä-kåñëa-gaëoddeça-dépikäyäm |

atra nikuïja-kandaräyäà milanam eva saàsücyate ||139||

iti nändémukhéà säkñäc chaàsite kaàsa-vidviñä |
kapaöa-krodha-viddhäddhä rädhä mädhavam abravét ||140||

sad-dharmodyat-kamala-paöala-prauòha-räjéva-bandhor
gopendrasya prathita-tanayaù çuddha-rämänujo’pi |
duñöa-dhvaàsé svayam api vadasy äçu durbhäñitaà yat
tat te sevä-kula-phalam idaà divya-ghaööéñu devyäù ||141||

anyad atra ca yat kiïcin na brüte lajjayä sakhé |
tac chåëu tvam iti vyäjät tuìgavidyä jagäda tam ||142||

ätma-gahvaram abhaìga-bhujaìga
tvaà vraja drutam ito’ticaïcala |
ähituëòika varäbhimanyukaù
särthakähvaya upaiti na yävat ||143||

yathä ähi-tuëòikasyägre sarpasya cäïcalyaà na jäyate, tathä rädhä-pater abhimanyoù sakäçe atikämukasya tasya rasa-cäïcalyam api dürégacched iti bähyathärthaù |

sväbhiyoga-pakñe tu ätma-gahvaraà giriräja-gahvaraà gaccha, yävan na ko’py ägacchatéti bhävaù ||143||

yeñäà bhrämyati padminé phala-yugaà raktaà catuñpaìkajéà
bandhüke bhramarau vidhüàç ca dadhaté särdha-trayoviàçatim |
çyämendoù para-puàsa ävakalanät phullä bhavet sä sadä svéya-svämi-raver vilokana-bharan-mlänä sphuöaà tämyati ||144||

aträtiçayoktyä padminyäù asambhava-sambhava-kärite mahädbhutatvaà vyajya sva-pati-ravi-kiraëa-samparkam asahyaà manyamänäyäs tasyäù para-puruña-candra-kiraëa-sahaväsena praphullatvaà vijïäpya virodhäbhäsena parama-rasa-camatkäritvaà pradarçitam ||144||

iti hari-mukha-padma-kñveli-saurabhya-sadma-
prativacana-madhüni préëitaitat sabhäni |
tad atiracita-bädhäpéyam äpéya rädhä
prakaöa-rucam udäräà väcam äräd uväca ||145||

kumära bhaja dhératäà na kuru durmadäc cäpalaà
puré nikaöa-vartiné duradhipo’tra kaàso balé |
atas tava hitaà bruve vraja-mahendra-sambandhataù
samühya gahanaà vraja prakaöam atra gäç cäraya ||146||

aträpi sväbhiyogaù—kumäraù kutsito märaù kandarpaù, rasa-cäïcalya-vistärasya sthänästhäna-vicäräbhävät | ato gahanam araëyaà vraja, tatraiva tava rasa-cäïcalyaà yukti-yuktaà, tathä indriyäëäm api sucäru tarpaëädikaà tatraiva bhävéti dyotitam ||146||

mahä-madana-bhüpater ayam abhinna-dehaù svaräö
nåçaàsa-nåpa-jévitädhika-vayasya-keçy-ädikän |
vimathya dara-lélayä sphurati yo’tra goñöhäntare
sa eña tava kaàsataù sakhi bibheti kià me sakhä ||147||

athaiña påthu-manmatho ya iha tasya sämäntakaù
sa eva laghu-manmathaù param amuñya kaàso vaçaù |
ato’sya lipim aìkitaà sapadi tatra nétvä dadan
nåpät kaöakam änayan pati-kuläni badhnämi vaù ||148||

laghu-manmathaù caturvyühäntargata-pradyumnäkhyaù çäkhä-sthänéyaù käma ity arthaù çri-kåñëa-karëämåtoktatvät—kämävatäräìkuram iti ||

itéha madhumaìgalollasita-vaktra-kaïja-skhalad-
vacaù-prasara-sauñöhavocchalita-sédhu-dhäräm imäm |
nipéya rabhasonmada-mådu dadhära häsa-dhvanià
sadaù-sarasi sundaré-rasika-sabhya-bhåìgävalé ||149||

etat tad uktam adhigatya måñä ruñä’yaà
väcaà rucätiruciräm iti täm uväca |
dänaà na ced dadati me tad imä mayaiva
särdhaà calantv iha mahä-madanendra-pärçvam ||150||

ko vä mahä-manasijaù sakhi naiva jäne
kuträpi na çruta-caro jagaté-tale’sau |
mithyaiña yan mahima-näma-baläni tasya
saìkértayet tad iha vaù parihäsa-bhaìgyaiù ||151||

ity-ädya-campakalatä-lapitaà tadäném
äkarëya gokula-vidhur vidhu-vaktra-bimbäm |
rädhäà nirékñya dara bhäñitavän sabhäyäà
solluëöham indu-vadane madano’dvitéyaù ||152||

atraiva hådya-giri-varya-visåñöa-paööa-
räñöre viräjati mahä-madanaù sadaiva |
tat-sevikäbhir api yad bhavatébhir evam
äbhäñyate tad iha vo mada eva hetuù ||153||

saàlabhya satra-sadane gamane’dya bädhäà
rädhä mudhä sphurita-roña-rasabhiñiktä |
tiryak-sphuran-nayana-nartana-tévra-bäëair
ävidhya kåñëam adhunä madhu-väg uväca ||154||

he véra vallava-vadhü-vadanäravinda-
mädhvéka-päna-bharataù paramätiçuddha |
bhägyät tvayä saha yayä calitaà varäkñyä
bäòhaà rarakña gåha-dharma-kuläni saiva ||155||

atra viparéta-lakñaëayä solluëöha-vacanam idaà tena ca tasyäù iha para-käla-dharma-jätäni sarväëy evästamitänéti mahä-durbhägyaà tasyäù sücitam ||155||

dåñövä tayoù kalim analpa-rasätibaddham
äcäryayor vividha-narma-kalä-kaläpe |
çäntécchayä vinaya-väkya-kulais tato’sau
nändémukhé samabhinandya harià jagäda ||156||

dänéndra-mäìgalika-yajïa-nimittam etäù
çuddhä nayanti çirasä nava-gavya-kumbhän |
dharmaà nirékñya kula-candra vimuïca tasmät
kämaà yathä bhavati te yaçasi pracäraù ||157||

giréndra-purataù sphuran-nava-sarovarasyonnata-
prasannatara-väriëaù kusuma-saìgha-sad-gandhinaù |
dhvanäòhya-khaga-saìginaù parita eva sa bhüruhaiù
samåddham adhikaà vanaà jayati yatra kheläspade ||158||

atroddépana-vibhävaù khalu varëyate—

kvacit kvacana sundaraà raëati matta-bhåìgävalé
madhu-prasara-mandire surabhi-puñpa-våndodare |
kvacit kvacana kokiläù kala-rutäni santanvate rasäla-vana-maïjaré-vara-maranda-pänonmadaù ||159||

kvacit kvacana kekinaù påthu naöanti kecin madät
kvacit kvacana kecana pratinadanti cämodinaù |
kvacit kvacana mädhuré-bhara-rasäla-hådyojjvalat-
phala-prakara-bhakñaëe paöu raöanti çäré-çukäù ||160||

çvas tävad etat saraso nikuïjaà
etäù sameñyanti mahän api tvam |
tatraiva yuktaà tava dänam etat
samädayiñyämy atha lagnikäham ||161||

yato’tra nirvartyam idaà hi dänaà
girau sthitasyäsya sarovarasya |
tad-däna-nirvartanam ity abhikhyä
bhaviñyatéty eva hi sä jagäda ||162||

anena tasyä vacanena tena
vihasya muktäù smita-cäru-vakträù |
taà vékñamäëä nayanäïcalais täç
celur mudä yajïa-gåhäya pürëäù ||163||

atra pürëäù ity anena pürëa-manorathä ity arthe äyäte çré-däna-keli-kaumudy-ukta-diçä çré-rädhä-mädhavayos tatraiva rahaù-keli-kuïje lalitädibhiù praveçaù käritaù | nibhåta-viläsa-samäpanänte ca bahir ägatau yugala-kiçorau | tad-anantaraà ca tä muktä iti jïeyam | sarvaà samaïjasaà ceti dik | uktaà ca, çré-däsa-gosvämibhir däna-nirvartana-kuëòäñöake—

nija-nija-nava-kuïje guïji-rolamba-puïje
praëayi-nava-sakhébhiù sampraveçya priyau tau | (6) ity-ädinä ||162||

kåñëäkñi-matta-madhupe nija-dåñöi-bhåìgéà
bhaìgyä parisphurad-anaìga-taraìgitäìgé |
grévärdha-bhaìga-ruciraà dara yojayanté
smitväli-varga-valitä calitätha rädhä ||163||

tadaiva täsäà mukha-paìkajänäà
smita-sphuran-maïju-maranda-bindum |
netränta-vaktreëa piban nitäntaà
mukunda-bhåìgo mudam äpa so’pi ||164||

tato vayasyaiù saha nägaro’sau
govardhanädreù çiraso’vataàsaù |
gäç cärayan däna-kathämåtaà tat
kurvan mitho modam aväpa kåñëaù ||165||

käntyä diço daça muhur guru gaurayanté
bhräjad-dåg-anta-naöanair atinélayanté |
säpi smitärdha-kalayä pariçuklayanté
värtämåtair madhurayanty uru-satram äpa ||166||

praëamya gavyaà vinayena divyaà
pradäya tebhyo vara-bhüñaëädi |
saàlabhya ramyäëi punaù sva-kuëòam
äsädya täs tat-kathayä vijahruù ||167||

rejus täù prema-saubhägya-saundaryädi-guëa-çriyä |
särair muni-varäl labdhair bhüñaëaiç ca vibhüñitäù ||168||

rädhä mahä-prema-rasäbhiñiktä
smara-kriyä-çästra-viçäradä sä |
suvihvalä sättvika-mukhya-bhävaiù
priyaà jagau präëa-sakhé våtoccaiù ||170||

trailokya-varti-nava-dampati-mürdhna-ratnaà
dagdha-smaräìga-ghaöanonnata-siddha-tantram |
lélä-viläsa-nava-sarjana-vedhasaà tad
yugmaà na varëayitum abja-bhavo’pi çaktaù ||171||

iti vilasita-värtäà kundavallé rasäktäà
rahasi pariniçamyänanda-sindhau nimagnä |
drutam atha nija-sakhyä sä samåddhä tayäddhä
tad iha mithuna-ratnaà drañöum utkä cacäla ||172||

dadhy-ädi-däna-nava-keli-rasäbdhi-madhye
magnaà navéna-yuva-ratna-yugaà vrajasya |
narmäli-hådyam udita-dyuti-gaura-nélam
andho’pi lubdha iva lokitum utsuko’smi ||173||

rädhä-mädhavayor däna-keli-cintämaëià girau |
labdham andhena vékñantäà çrémad-rüpa-gaëäù priyäù ||174||

andhenety anena svasya darçanäsämarthaà dainyena jïäpitam | çrémad-rüpa-gosvämi-caraëäravindänugata-rasika-janä eväsya grantha-ratnasya tätparyävadhäraëäyälam ity api dyotitam anenädhikäré nirëayo’pi kåtaù ||174||

ädadänas tåëaà dantair idam yäce punaù punaù |
çrémad-rüpa-padämbhoja-rajo’haà syäà bhave bhave ||175||

vividha-rasa-siddhänta-sägaraà pradarçya niñpratyüha-rasa-niñpattau tathä rasa-räji supariveñäne cädvitéyäù çrémad-rüpa-gosvämé-pädäù khalu gauòéya-vaiñëava-mäträëäm eva jévätavaù | kim uta teñäà tac caraëäravindaika-çaraëänäà çré-däsa-gosvämi-mahänubhävänäm iti jïeyam ||175||

prerito lalitä-çaktyä mohändha-matir apy ayam
müla-granthasya tätparya-vyäkhyäyäà labdha-sähasaù ||

tat-päda-naliné-dhüli-käruëya-leça-lubdhakaù yad atra prälapaà müòhaù kñamantäà te kåpäbdhayaù vasu bäëamaté çäke gaja-candra-samanvite |
navadvépe nivasatä kenäpy alaà kåto’nvayaù ||

iti däna-keli-cintämaëiù samäptaù

1 païcälikä.
2 kalibhiù
3 ladle
4 kauöilya-lalita-mänasyodäharaëam.
5 cora
6 cauré
7 çästià lalitayä däsyamänatvena tasyä eva tat-karaëe prasiddhatvät prasiddha-lalitäà. athavä, çästià dadaty asmi prasiddhäà pracaëòa-svabhäva-viçiñöäà lalitäà tad-rüpäà.
8 guptacaraù
9 catuñpaìkajéà arthät dvau hastau dvau pädau ca iti haridäsadäsaù.
10 dhüliù syäà janma-janmani iti päöhäntaram.

HH Radhanath Swami Maharaj Quotes