lunes, 18 de enero de 2010

Sri Jagannatha Vallabha Natakam - Ramananda Raya

Fotos
Devoción
harekrsna

Jagadananda Das

Sri Jagannatha Vallabha Natakam

Ramananda Raya

çré-jagannätha-vallabha-näöakam

Sources: Kuçakratha’s published translation and Krishna Das Babaji (Kusumasarovara-wallah)’s edition (n.d.)

(1)

pürva-rägo näma prathamo’ìkaù

svaräïcita-vipaïcikä-muraja-veëu-saìgétakaà

tri-bhaìga-tanu-vallaré-valita-valgu-häsolbaëam |

vayasya-kara-tälikä-raëita-nüpurair ujjvalaà

muräri-naöanaà sadä diçatu çarma loka-traye ||1||^¹

api ca –

smitaà nu na sita-dyuti-taralam akñi nämbhoruhaà

çrutir na ca jagaj-jaye manasijasya maurvé-latä |

mukunda-mukha-maëòale rabhasa-mugdha-gopäìganä-

dåg-aïcala-bhavo bhramaù çubha-çatäya te kalpatäm ||2||^²

api ca –

kämaà käma-payonidhià måga-dåçäm udbhävayan nirbharaà

cetaù-kairava-känanäni yaminäm atyantam ulläsayan |

rakñaù-koka-kuläni çoka-vikaläny ekäntam äkalpayann

änandaà vitanotu vo madhuripor vakträpadeçaù çaçé ||3||^³

naöa-rägeëa (1)

mådula-malayaja-pavana-taralita-cikura-parigata-kalapakam |

säci-taralita-nayana-manmatha-çaìku-saìkula-citta-sundaré-jana-janita-kautukam ||^⁴

manasija-keli-nandita-mänasam |

bhajata madhuripum indu-sundara-ballavé-mukha-lälasam || dhruvam ||

laghu-taralita-kandharaà hasita-nava-sundaram

gajapati-pratäparudra-hådayänugatam anudinam

sa-rasaà racayati rämänanda-räya iti cäru ||4||

nandy-ante^⁵ sütradhäraù: alam ativistareëa | priye ! ita itaù |

(praviçya) naöé: ajja esa hmi ni-a-kiìkari-anaà caraëa-padidaà vilo-ana-pasadehià pasanna-hi-a-aà kaduà bhatta paraà pamanam |^⁶

sütradhäraù (sa-harñam): cira-samayaà vidagdhocita-veçena yauvana-viläsam anubhavatu bhavati |

naöé: ajjena kudo ahudamhi ?^⁷

sütradhäraù: priye na viditaà bhavatyäù prasäda-kathanam etat |

naöé: sampadi ta soduà mama hi-a-aà kuduhalehià vippharidaà öattadi |

sütradhäraù: priye çåëu | adya khalu vasanta-vasarävasare taruëa-bhäsvad-vimukta-dakñiëa-dig-viläsiné-stana-malayäcalävalambi-veëé-bhujaìga-saìgi-saméraëa-mürchita-virahiné-jana-jévätu-vayasy-äsväsa-vacaù-prasäre vikasita-sita-kiraëa-prasüne ca vimala-nabho-vana-projjåmbhamäna nava-navonmélita-nistala-muktäphala-tulita-tara-mukula madhyävalambiné säsüya-nirbhara-nirékñamäna-virahiné-jana caïcala-locanäïcala-latägra-vartiné nirupama-känti-lakñmé-lubdhalakñmé-ramaëävasthänocita-citta-dugdhäbdhinä vibhävädi-pariëata-rasa-rasäla-mukula-rasäsväda-kovida-puàs-kokilena çré-kaëöha-hära-sahacara-guëa-muktäphala-maëòita-hådayena kià bahunä |

yan-nämäpi niçamya sanniviçate sekandharaù kandaraà

svaà vargaà kala-varga-bhümi-tilakaù säsraà samudvékñate |

mene gurjara-bhüpatir jarad iväraëyaà nijaà paööanaà

väta-vyagra-payodhi-potagam iva svaà veda gauòeçvaraù ||5||

käya-vyüha-viläsa éçvara-girer dvaitaà sudhädédhiter

niryäsas tu himäcalasya yamakaà kñirämburäçer asau |

säraù çärada-väridasya kim api svar-vähiné-väriëo

dvairäjyaà vimalé-karoti satataà yat-kérti-räçir jagat ||6||

yad-dänämbukadamba-nirmita-nadé-saàçleña-harñäd asau

riìgat-tuìga-taraìga-niùsvana-miñät prastauti yaà väridhiù |

nitya-prastuta-sapta-tantubhir abhisyütäà mano näkinäà

yenaitat pratimä-cchalena yad amé muïcanti na praìganam ||7||

tena pratibhäöa-nåpa-ghaöa-

kälägni-rudreëa çrémat-pratäparudreëa |

çré-hari-caraëam adhikåtya

kam api prabandham abhinetum adiñöo’smi ||8||

yad-uktam

madhuripu-pada-lélä-çälé tat-tad-guëäòhyaà

sahådaya-hådayänäà kämaà ämoda-hetum |

abhinava-kåtim anyac-chäyayä no nibaddhaà

samabhinaya naöänäà varya kiïcit prabandham ||9||

naöé: tat kathaya |

sütradhäraù: katham ? ärädhanéyo vidyänäà nidhiù | yato’sminn abhidhätu-kämo väkpatir api pratipatti-müòhaù syät | (kñaëaà vimåñya) äà småtam |

naöé: ta kià so |

sütradhäraù: priye sarva-vidyänädi-viläsa-gämbhérya-maryädä-sthairya-prasädädi-guëa-ratnäkärasya suraguru-praëéta-néti-kadamba-karambita-mantrasrävi-kåta-praguëa-påthvéçvarasya çré-bhavänanda-räyasya tanujena çré-hari-caraëälaìkåta-mänasena çré-rämänanda-räyena kavinä tat-tad-guëälaìkåtaà çré-jagannätha-vallabha-näma gajapati-pratäparudra-priyaà rämänanda-saìgéta-näöakaà nirmaya samarpitam abhineñyämi |

tathä cäyaà kaviù sa-vinayam idam avadét –

na bhavatu guëa-gandho’py atra näma prabandhe

madhuripu-pada-padmotkértanaà nas tathäpi |

sa-hådaya-hådayasyänanda-sandoha-hetur

niyataà idam ato’yaà niñphalo na prayäsaù ||10||

tadädiçyantaà kuçélavä varëika-parigrahäya |

naöé (saàskåtam äçritya): yad äjïäpayati svämé (puro’valokya) paçya paçya –

mådula-malaya-vätäcanta-véci-pracäre

sarasi nava-parägaiù piïjaro’yaà klamena |

prati-kamala-madhünäà päna-matto dvirephaù

svapiti kamala-koçe niçcaläìgaù pradoçe ||11||

sütradhäraù: (sa-harñam) priye sädhu sädhu man-manaù kutühala-jalanidhi-vivarte nihitaà bhavatyä yato gopäìganä-çatädhara-madhu-päna-nirbhara-keli-klamälasäpaghanaù kvacit prauòha-vadhü-stanopadhanéya-maëòita-hådaya-paryaìka-çäyé pétämbaro näräyaëaù smäritaù |

(nepathye)

dvatriàçal-lakñaëair yukto

deva-deveçvaro hariù |

gopäla-bälakaiù särdhaà

jagäma yämuna-vanam ||12||

kedära-rägeëa (2)

mådutara-maruta-vellita-pallava-valli-valita-çikhaëòam |

tilaka-viòambita-marakata-maëi-täla-bimbita-çaçadhara-khaëòam ||

yuvati-manohara-veçam |

kelaya kalänidhim iva dharaëém anu pariëata-rüpa-viçeñam ||dhruvam||

khelä-dolayita-maëi-kuëòala-ruci-ruciränana-çobham |

helä-taralita-madhura-vilocana-janita-vadhü-jana-lobham ||

gajapati-rudra-narädhipa-cetasi janayatu mudam anuväram |

rämänanda-räya-kavi-bhaëitaà madhuripu-rüpam udäram ||13||

sütradhäraù: (sa-cakitam) priye mat-kanéyän çré-kåñëa-våndävana-gamanam ävedayati | tad vayam api sva-nepathyopacitäya yäma | (iti niñkräntau)

prastavanä

(tataù praviçati yathä-nirdiñöaù kåñëaù |)

kåñëaù: sakhe ratikaëòala ! paçya paçya ! rämaëéyakaà våndävanasya | tathä hi –

uddäma-dyuti-pallavävali-calat-spåço’mé sphurad

bhåìgäliìgita-puñpa-saïjana-dåço mädyat-pikänäà ravaiù |

arabdhotkalikä latäç ca taravaç cälola-mauli-çréyaù

praty-äçäà madhu-sampadäd iva rasäläpaà mithaù kurvate ||14||

vidüñakaù: bho bayassa tujjha edaà bundaanaà ramanijjaà mama una bhoaëälao jjebba | jaththa kahimpi sihariëi kahimpi rasälä kahimpi surahi ghioà kahimpi säli-bhattam |^⁸

kåñëaù: sakhe |

vasanta-rägeëa (3)

aparicitaà tava rüpam idam bata paçyad ivocita-khelam |

lalita-vikasvara-kusume-cayair iva hasati ciräd ati-velam ||

kalaya sakhe bhuvi säram |

tvad-upagamäd iva sarasam idaà mama våndävanam anuväram || dhruvam ||

mådu-pavanähati-caïcala-pallava-kara-nikarair iva kämam |

naröitum upadiçatéva bhavantaà santatam idam abhirämam ||

sukhayatu gajapati-rudra-manoharam anudinam idam abhidhänam |

rämänanda-räya-kavi-racitaà rasika-janaà su-vidhänam ||15||

sakhe ! ati-madhuro’yaà kokilänäà ravaù |

vidüñakaù: bho baassa tujjha baàsie rao, ido bi mahuro tado bi ahmäëaà kaëöha-rao | tä tue baàsi bädiadu mae bhi kaëöha-rao kadabbo |^⁹

kåñëaù: yad abhirucitaà vayasyäya | (vaàçéà vädayate |)

kåñëaù: sakhe paçya paçya | kenäpy akaruneëa bhagnäni naväçoka-pallaväni cetaù khedayanti |

vidüñakaù: bho bayassa mae däsie dhidäo gobiäo eththa kusumäëi äharanti | (sa-parihasam) tumaà bi tado jjeba edaà bundaäëaà ëa muïcasi |^¹²

nepathye:

våndävane viharato madhusüdanasya

veëu-svanaà çruti-puöena nipéya kämam |

udyan-manoja-çithilé-kåta-gäòha-lajjä

rädhä viveça kutukena sakhé-kadambam ||16||

goëòakiré-rägeëa (4)

kalayati nayanaà diçi valitam |

paìkajaà iva mådu-märuta-calitam ||

keli-vipinaà praviçati rädhä |

pratipada-samudita-manasija-bädhä || dhruvam ||

vinidadhaté mådu-manthara-pädam |

racayati kuïjara-gatim anuvädam ||

janayatu rudra-gajädhipa-muditam |

rämänanda-räya-kavi-gaditam ||16||

vidüñakaù: (karëaà dattvä) bho suñöhu mae janidam |

kåñëaù: kim ?

vidüñakaù: maà jjeva pucchasi |

(tataù praviçati sakhébhir anugamyamänä rädhikä madanikä vana-devatä ca |)

vidüñakaù: (purato’valokya) bho bayassa ! pekkha pekkha ! keëäbi indaälieëa saïcälido kaëaa puttaliä ëiara idha jjeba äacchadi | tä edaà ekkaà gohëia paläissaà mama daridda baòuassa edäe jjeba kidäththadä hubissadi |^¹³ (iti svairaà svairaà dhartum upasarpati |)

kåñëaù: dhiì mürkha ! näyaà kanaka-puööalikä-nikaraù | kintu gopé-kadambakam idam |

vidüñakaù: (nirüpya vihasya) suñöhu tue takkidaà | ta phalidaà de bundäaëägamaëam |^¹⁴

kåñëaù: dhiì mürkha ! kià phalaà mama våndävanägamanasya ?

vidüñakaù: edäëaà däsie dhédänaà saäsado bundäaëa-naa-pallabäëaà padibälanam tti bhaëämi |^¹⁵

rädhä: (purato’valokya) ajje maaëie ! ko eso ëéluppala-dala-komala-ccha-i kaëaa-ëiara-biccha-basaëo isia alambia kandharaà mahura-mahuraà beëuà bädei |^¹⁶

madanikä: sakhi ! na jänäsi yas tava mayä kathitaù ?

so’yaà yuvä yuvati-citta-vihaìga-çäkhé

säkñäd iva sphurati païcaçaro mukundaù |

yasmin gate nayanayoù pathi sundaréëäà

néviù svayaà çithilatäm upayäti sadyaù ||17||

kåñëaù: (manäg avalokya svagatam) aho çubha-samaya-jätatvaà kasyacid vastunaù | tathä hi –

yad api na kamalaà niçäkaro vä

bhavati mukha-pratimo mågekñaëäyäù |

racayati na tathäpi jätu täbhyäm

upamétir anya-pade padaà yad asya ||18||

vidüñakaù: janidaà mae däsie dhédäehià gobiähià ukkaëöhida-hiao sambutto bhavam | ta ehi edäëaà daàçaëa-pathädo gadua sihariëéhià rasälähià bi appäëaà nibbudaà karehma | pekkha majjhaëëo jädo |^¹⁷

kåñëaù: sakhe ! samyag upalakñitam | tathä hi –

katham iva parikhinnä vyoma-mäträ prayätuà

yad iha galita-vegä väjino yüyam ittham |

iti vitata-karäntaù sann upälabdhum açvän

gaganam iva miméte madhyam adhyäsya bhänuù ||19||

vidüñakaù: (akuïcita-locanaà ciraà nirékñya) baassa mae baëëidabbo rai-maëòalo | arobia ccakkabhamià bhamido jaha bissa-kammaëä süro | ajjabi taha sakkäraà bhamidaà rai-maëòalaà takkemi |^¹⁸

madanikä: sakhi ! cira-vihära-pariçräntäsi | tad ehi gacchäva | (iti niñkräntaù sarve |)

iti pürva-rägo näma prathamo’ìkaù

--o)0(o--

(2)

bhäva-parékñä näma dvitéyo’ìkaù

(tataù praviçati madanikä |)

madanikä: (purato’valokya) katham iyam açoka-maïjaré |

açoka-maïjaré: dei bandijjasi | gahida-kajja-bhärabba kià pi cintaanté kahià paththidäsi |^¹⁹

madanikä: vatse ! mahaté khalv iyaà värtä |

açoka-maïjaré: kathaà bia ?^²⁰

madanikä: vatse ! na jänäsi priya-sakhéà rädhäm ädäya kusuma-vihärärthaà gatäù smaù ?

açoka-maïjaré: adha ià taththa |^²¹

madanikä: taträçoka-taru-müle tayä locanätithé-kåto’yaà mukundaù |

açoka-maïjaré: na kkhu vilasidaà kià pi kusumäuhena ?^²²

madanikä: atha kim |

açoka-maïjaré: tä eththa kià paòibannaà taththa bhodie ?^²³

madanikä: ayi sarale ! taträpi prañöavyäsmi |

açoka-maïjaré: aëusaridabbo muundo |^²⁴

madanikä: atha kim |

açoka-maïjaré: adha kadhaà täe lajjä-taraläe hiaaà tue ëëädam |^²⁵

madanikä: bacche !

tävad eva trapä-varma

balänäà hådaye sthiram |

yävad viñama-bäëasya

na patanti çilémukhäù ||1||

açoka-maïjaré: tahabi kià täe jjeba sphuòékidaà tumhehià bä aëumidam |^²⁶

madanikä: mayaivänumitam |

açoka-maïjaré: kadhaà bia |

madanikä:

çaçini nayana-päto nädaräd unmadänäà

rutam anu ca pikänäà karëa-rodhaç chalena |

prativacanam apärthaà yat-sakhénäà kathäsu

smara-vilasitam asyäs tena kiïcit pratétam ||2||

gändhära-rägeëa

hari hari candana-märuta-pika-rutam anu tanur atanu-vikäram |

tirayitum iva sä kati kati sahasä racayati na çiçu-vihäram ||

upanata-manasija-bädhä |

abhinava-bhäva-bharän api dadhäti çiva çiva sédati rädhä || dhruvam ||

avidhaya-niçcala-nayana-yugala-galad-ambu-kaëän anuväram |

rahasi haöhäd upayäti sakhém anu racayati sauhåda-säram ||

gajapati-rudra-mano-häram ahar ahar idam anu rasika-samäjam |

rämänanda-räya-kavi-bhaëitaà viharatu hari-pada-bhäjam ||3||

madanikä: tvaà punaù kutra prasthitäsi ?

açoka-maïjaré: ahaà pi täe bhaëidä sahi ahiëaa pa-uma-dala sejjä pajjussuamhi tä ubaëehi tärisäià pau-ma-daläim ado tad-aththaà paththidahmi |^²⁷

madanikä: (svagatam) aye ati-niñöhuraà vilasati puñpacäpaù çrutaà mayä |

sa dakñiëänila-kuhü-ruta-bhåìga-näda-

vyäjåmbhamäëa-madanä su-ciraà vicäryam |

kiïcit sakhéà çaçimukhéà sumukhé vivikte

paryäkuläkñaram idaà nijagäda rädhä ||4||

toòé-varäòé-rägeëa

vidalita-sarasija-dala-caya-çayane |

värita-sakala-sakhé-jana-nayane ||

valate mano mama satvara-vacane |

püraya kämam imaà çaçi-vadane || dhru ||

abhinava-viña-kiñalaya-caya-valaye |

malayaja-rasa-pariñevita-nilaye ||

sukhayatu rudra-gajädhipa-cittam |

rämänanda-räya-kavi-bhaëitam ||5||

madanikä: sädhaya çiväù santu te panthänaù | aham api mukundam anusariñyämi |

açoka-maïjaré: ta vandijjasi | (iti niñkräntä |)

madanikä: (parikramya äkäçe lakñyaà baddhvä) bhoù çukäù ! jänéta kuträyaà drañöavyo mukundaù ? kià brüta ? bhäëòéra-taru-müle çaçimukhé-dvitéyaù prativasatéti ? bhavatu | niyojitä mayaiva tatra çaçimukhé | (pretya) kià brüta tvaà kutra prasthitäséti ? tatraivätmänam apavärya çrotavyo’yaà våttäntaù | iti tatraiva gacchämi | (iti niñkräntä |)

viñkambhakah |^²⁸

(tataù praviçati çaçimukhé-dvitiyaù kåñëaù |)

kåñëaù: ita itaù |

çaçimukhé: (anaìga-pätrikäm arpayati |)

kåñëaù: (väcayati)

suiraà vijjhasi hiaaà lambha-i maaëo kkhu dujjasaà baliaà |

désasi saala-disasu tumaà désa-i maaëo ëa kuttäbi ||6||^²⁹

kåñëaù: (svagatam) aye atibhümià gato’sya rägaù | tad äkalayämy audäsyenäsya hådaya-sthairyam | (prakäçaà sävahittham) sakhi !

ko väyaà madanäbhidhaù katham itaù kià väparäddhaà tayä ?

yenäyaà vidayaà dunoti sudåçaà kaàsasya kià ko’py asau ?

(säöopam) tad ädeçaya kväsau ?

adyainaà bhuja-yugma-mätra-çaraëaù saàmardya bäläm imäm

avyagräà racayämi kià mayi saté träso vraja-stré-jane ||7||

vidüñakaù (äpäöi-kñepeëa praviçya): bho bayassa na kkhu eso kaàsassa ko bi ahaà jjebba maaëäbhio tä tue kià maha bahmaëassa kädabbam ?^³⁰

kåñëaù: dhiì mürkha ! alaà parihäsena |

vidüñakaù: bhoadi ahmäëaà pia-baassassa haththe laòòua-jualaà tue dädabbaà | pia-baassa taththa gadua maaëaà niräkarissadi |^³¹

madanikä: (karëaà dattvä) aye nisåñöärtheyaà düté | yataù –

iyaà tat-tad-vaco våndä-

vane mädhava-sannidhau |

rädhä-rüpa-kathä-vyäjäd

uväcäsatti-kovidä ||8||

(nirüpya vihasya)

amuñyäù pronmélat-kamala-madhu-dhärä iva giro

nipéya kñévatvaà gata iva calan-maulir adhikam |

udaïcat-kämo’pi sva-hådaya-kalä-gopana-paro

hariù svairaà svairaà smita-subhagam üce katham ayam ||9||

tad bhavatu atibhümià gato rägo mädhuryam avahäti |

kåñëaù: (punar api pätrikäà väcayitvä) sakhi samyäg idaà nävakalitam |

gopäla-bälaka-våto yamunä-taöänte

våndävane kim api keli-kaläà bhajämi |

kasmäd iyam diçi diçi sphuöa-rüpa-bhäjam

mäm eva paçyati kuraìga-kiçora-neträ ||10||

sama-gurjaré-räga

gopa-kumära-samajam imaà sakhi påccha kadä nu gato’ham |

katham iva mam anupaçyati diçi diçi katham iva kalayati moham ||

sakhi parihara vacana-viläsam |

gopa-çiçünäà viditam idaà mama janayati guru-parihäsam || dhruvam ||

yadi ca kuläcalayäpi kula-sthitir anayä pariharaëéyä |

kim iti tadä ratir ativikalä bäle kila karaëéyä ||

gajapati-rudra-mude madhusüdana-vacanam idaà rasikeñu |

rämänanda-räya-kavi-bhaëitaà janayatu mudam akhileñu ||11||

çaçimukhé: (svagatam) aho pia-sahie aththäëäëuräo tä kià eththa kadabbam |^³²

vidüñakaù: bho kim edäe duööha-gobé-dhédäe bhaëidäe baassa ! pekkha pekkha |^³³

ra-iara-calida haàsé maggai cchäaà kamala-gucchassa |

märua-dhuaara-attä pekkhasi jaà taà niäredi ||12||^³⁴

kåñëaù: (svagatam) aho vacana-bhaìgé dhürtasya | (prakäçam) dhiì mürkha ! kim aprastutam älapasi |

vidüñakaù: bho baassa ! mae jjebba paththudaà bhaëidam |^³⁵

madanikä: (svagatam) sarvathä kåtärthäsi aye rädhike !

çaçimukhé: (prakäçam) mahä-bhäa asarisaà tuhmärisäëa anugada-baïcaëam |^³⁶

kåñëaù: bhadre ! anyad apy äkalaya |

dayito dayitas tasyä

bäleyaà kula-pälikä |

akäëòe kim asau mugdhe

dhattäm äcära-viplavam ||13||

vidüñakaù: bhodi ahmäëaà pia-baasso dhamma-saraëo tä osaradu bhodé | (kåñëasya hådi hastaà dattvä) bhodi ma uttamma sä jjebba pia-baassassa hiae kurakuräadi | tä mae jjeva phuòaà kadabbaà sabbam | (karëe) bho baassa ! tuhmehià pi sä sibiëe bara sahassaà diööhä | emhià késa aththijjanto appä atthäbijjadi |^³⁷

kåñëaù: dhiì mürkha ! mama svapna-våttäntaù kathaà tvayä jïätaù ?

vidüñakaù: sibine bi kià pariharasi tahià jjebba ahmehià pi dittham |^³⁸

kåñëaù: (svagatam) yadyapy anena väcäöa-baöunä parihäsa-çélatayälapitaà tathäpi sad-vädo våttaù | bhavatu | tathäpi jijïäsanéya-svabhävä hi bälä-ramaëyaù | (prakäçam) bhadre ! tan nivartyatäm asädåçät sähasäd iyaà bälä | (vidüñakaà prati) vayasya ! tad ehi | vayaà api vatsähäraëäya yämaù | bhadre ! tvam api sänunayäm enäà nivartayeti |

mallära-rägeëa

çaçini na rägaà bhajate naliné |

ravim anu naiva våñasyati rajané ||

çaçimukhi väraya värija-vadanam |

anucita-viñaya-vikasvara-madanam || dhruvam ||

kula-vanitänäm idam äcaritam |

para-puruñädhigame guru-düritam ||^³⁹

sa yadi gaëayati na kula-caritram |

kim iti vayaà kalayäma na citram ||

udayatu rudra-gajädhipa-hådaye |

rämänanda-bhaëitam ati-sadaye ||14||

(iti niñkräntäù sarve |)

iti bhäva-parékñä näma dvitéyo’ìkaù

--o)0(o--

(3)

bhäva-prakäça-nämä tåtéyo’ìkaù

(tataù praviçati açoka-maïjaré)

açoka-maïjaré: ae sudaà mae maaëiäe baëa-deadäe sasimuhée saddhaà kimpi rahassaà kuëanté mähavé-ladä-maëòaba-saäse pia-sahé ciööhadi tä pekkhia gamissaà | (agrato’valokya samupasarpya ca |) ae edäo lahu lahu kimpi jampanti tä ëa jujjadi ettha parisidum |^⁴⁰ (iti niñkräntä |)

(tataù praviçati çaçimukhé-madanikäbhyäà prabodhyamänä rädhä |)

rädhä: (dérgham uñëaà ca niçvasya) saccakaà jjebba parihidamhi mähavena |^⁴¹

samagujjari-räga

kula-vanita-jana-dhåtam äcäram |

tåëavad agaëayaà galita-vicäram ||

çiva çiva kià väcaritam açastam |

vidhir adhunä vada vaçayatu kas tam || dhruva ||^⁴²

çiçur api yuvatir ivähita-bhävä |

vigalita-lajjitäm aham iva kä vä ||

gajapati-rudra-mude samudétam |

rämänanda-räya-kavi-gétam ||1||

çaçimukhé: viëëädo jebba sabbo buttanto tä saaà jebba biäréadu |^⁴³

rädhä: (saàskåtam äçritya)

çrävaà çrävaà su-säma-çruti-samita-para-brahma vaàçé-prasütam

därçaà därçaà tri-loké-vara-taruëa-kalä-keli-lävaëya-säram |

dhyäyaà dhyäyaà samudyad-dyumaëi-kumudiné-bandhu-rociù sa-rociç

chäyäà çré-känta-saìgaà dahati mama mano mäà kukülägni-däham ||2||^⁴⁴

çaçimukhé: sahi muïca aththäëägaham |^⁴⁵ (saàskåtam äçritya)

yad yad-vyaïjitam aïjana-pratikåtau kåñëe tvad-arthaà mayä

tat tat tena niväritaà çiçu-daçä-bhäva-prakäçair alam |

ästäm utkalikä-prasüna-vigalan-mädhvéka-naddhaà viñaà

kåñëa-dhyänaà ito’nyataù suvadane saìkalpam äkalpaya ||3||

sahavi-rägeëa

hénaà patià bhajate ramaëé |

keçariëäà kim u kalayati hariëé ||

rädhike parihara mädhava-rägam aye || dhruvam ||

kñiëe çaçini ca kumuda-vanéyam |

bhajati na bhävam kim u ramaëéyam ||

sukhayatu gajapati-rudra-nareçam |

rämänanda-räya-gétam aniçam ||4||

rädhä: (säsram) devi madanike kaù prakäraù ?

prema-ccheda-rujo’vagacchati harir näyaà na ca prema vä

sthänästhänam avaiti näpi madano jänäti no durbaläù |

anyo veda na cänya-duùkham akhilaà no jévanaà väçravaà

dvi-träny eva dinäni yauvanam idaà hä hä vidhe kä gatiù ? ||4||

madanikä: katham evam uttämyasi ? yataù –

samäkåñöä dürät kim api yadi sä ketaki-vana-

prasünenonmélat-surabhi-bhara-säreëa niyatäm |

atha bhrämaà bhrämaà rajasi rasam älokya na manäg

api pränta-präptä pariharati tan no madhukaré ||5||

rädhä: (dhairyam avalambya, ”parityakta eva” ity ardhoktena sa-sädhvasotkampam) devi ! näyaà mamäparädhaù –

yadä yaöo daivän madhu-ripur asau locana-pathaà

tadäsmäkaà ceto madana-hatakenähåtam abhüt |

(kñaëaà sthitvä dérgham uñëaà ca niùçvasya |)

punar yasminn eña kñaëam api dåçor eti padavéà

vidhäsyämas tasminn akhila-ghaöikä ratna-khacitäù ||6||

madanikä: (svagatam) atibhümià gato’syä anurägas tad atipriya-kathanenänya-manasaà racayämi | (prakäçam) vatse ! paçya paçya –

yo’yaà tvayä sva-kara-puñkara-sikta-mülaù

saàvardhitaù sutanu-bäla-rasäla-çäkhé |

jätaù sa te mukula-dantura-maulir éñan

manye tad eva madhupäù priyam älapanti ||7||

rädhä: (sa-träsotkampam) halä çaçimukhi ! smartavyäsmi |

madanikä: (svagatam) aho keyam anartha-paramparä svayam upasthitä | (prakäçam) vacche mätiviklavä bhüù | upalakñitam eväsya sänuräga-hådayam |^⁴⁶

deçäga-rägeëa

sa-rasa-kathäsu kathaà pulakäcitam änana-kamalam ajasram |

kalayata cäru-hasita-nava-valitaà parihåta-keli-sahasram ||

mugdhe ! parihara saìkitam adhikam aye || dhruvam ||

adara-madhuram imam anuvelaà katham älapati sa-säram |

sumukhi ! sakhéà tava tad api mano bata kalayati kim u na vicäram ||

gajapati-rudra-narädhipa-hådaye vasatu ciraà rasa-säre |^⁴⁷

rämänanda-räya-kavi-bhaëitaà paricita-keli-vicäre ||8||

rädhä: devi !

anumitam ambu-payode

tanu-parikalitä dävänala-jvälä |

vapur atilalitaà bälä

çiva çiva bhavitä kathaà hariëé ||9||

madanikä: vatse niyojitäpi mayä mädhavé tat-parijïänäya tvat-praticchandaka-sa-nätha-citra-phalaka-hastä |

(tataù praviçati citra-phalaka-hastä mädhavé |)

mädhavé: devi ! vande |

madanikä: vacche svägatam | te’pi viditaà rahasyam ?

mädhavé: atha kim |

madanikä: tad ävedaya |

mädhavé: phalakam ävedayati |

rädhä: (sa-lajjaà phalakaà yäcate |)

mädhavé: dehi me paritoñakam |

madanikä: (svagatam)

dhruvaà tad asyä hådayaà pratétya

sphuöaà mukundo’pi cakära rägam |

bhagnaù kadäcid yad ayaà pramadät

premäìkuro yojayituà na çakyaù ||10||

(prakäçam) vacche, upanaya phalakam |

mädhavé: (manäg darçayitväïcalenäcchadayati |)

çaçimukhé: (baläd gåhitvävalokayati |) ae kadhaà eda-ià akkharäià ?^⁴⁸ (iti väcayati |)

mä saìkiñöhaù sumukhi vimukhé-bhävam etasya na syäd

änandäya prathama-mukulä padminé kasya kämam |

äghrayaiva praçithila-dhåtir gandham asyäs tathapi

nälambeta kñaëam api yuvä kià nu madhyastha-bhävam ||11||

mädhavé: sahi vaddhase piyäëuräeëa |^⁴⁹

rädhä: (dérgham uñëaà ca niùçvasya |) halä kahià däëéà ahmänaà érisaà bhäa-dheam ? (madanikäà prati) ettha ko attho |^⁵⁰

madanikä:

tavaitad eva hådayaà pratétya

sphuöaà mukundo’pi cakära rägam |

bhagnaù kadäcid yad ayaà pramadät

premäìkuro yojayituà na çakyaù ||12||

tad vatse mätiviklavä bhüù | phalito’smäkaà manaskära-taruù |^⁵¹

rädhä: ajjabi na paccemi ta ettha bhodi jjebba saranam |^⁵²

madanikä: eñähaà calitäsmi | tad anumanyasva |

rädhä: (sa-praëämaà saàskåtam äçritya) bhagavati !

nikuïjo’yaà guïjan-madhukara-kadambäkulataraù

prayätaù präyo’yaà carama-giri-çåìgaà dinamaëiù |

marun mandaà mandaà taralayati mallé-madhukarän

kim anyad vaktavyaà vidhur api vidhätä samudayam ||13||

karëäta-rägeëa

maïjutara-guïjad-ali-kuïjam ati-bhéñaëam |

manda-marud-antaräga-gandha-kåta-düñaëam ||

sakalam etad éritam |

kià ca guru-païcaçara-caïcalaà mama jévitam || dhruvam ||

matta-pika-datta-rujam uttamädhikäraà vanam |

saìga-sukham aìgam api tuìga-bhaya-bhajanam ||

rudra-nåpam äçu vidadhätu sukha-saìkulam |

räma-pada-dhäma-kavi-räya-kåtam ujjvalam ||14||

madanikä: vatse ! asmin bakula-padapopakaëöhe drañöavyäsmi (iti niñkräntä | itarä api niñkräntäù |)

iti çré-jagannätha-vallabha-näöake

bhäva-prakäço näma

tåtéyo’ìkaù

||3||

--o)0(o--

(4)

rädhäbhisära-nämä caturtho’ìkaù

(tataù praviçati madanikä |)

madanikä: aye çrutaà madanä-maïjaré-mukhäd yad bakula-pädapopakaëöhe baöu-dvitéyo vasati mukundaù | tat tatraiva gacchäméti | (purato’valokya) aye mukundo’yaà baöunä saha kim api mantrayan sa-viñädam äste tad dhruvam eva vilasitam atra kusuma-çäyakena | tan mädhavé-gucchäntaritä çåëométy ätmänam apavärya sthitä |

(tataù praviçati madanävasthäà naöayan vidüñakena sahälapan kåñëah |)

madanikä: (svagatam)

mälava-rägeëa

vadanam idaà vidhu-maëòala-madhuraà vidhuraà bata sucireëa |

kalayad-anaìga-çarähatim aniçaà nalinam ivendu-kareëa ||

mädhava-vapur ati-khedam |

janayati cetasi çatadhä bhedam || dhruvam ||

parihåta-häraà hådayam udäraà dhüsaritaà virahena |

marakata-çaila-çilä-talam ähatam ahaha kim indu-kareëa ||

gajapati-rudraà sukåta-samudraà çaçi-kiraëäd api çétam |

rämänanda-räya-kavi-bhaëitaà sukhayatu ruciraà gétam ||1||

kåñëaù:

sa ced utpala-locanä sahacaré-vaktreëa me nirbharaà

premäëaà prakaöé-cakära tad ayaà häso mayä kalpitaù |

hä hä çukti-dhiyä mahä-maëir abhüt tyakto mayä daivato

yäyäl locana-gocaraà punar iyaà puëyair agaëyair mama ||2||^⁵³

vidüñakaù: bho baassa ! bhaëidaà jebba mae mä esä aëuräiëé pariharéadu tti | eëahià késa uttammasi ? bhoaëecchäe niuttäe laòòua-modaehià kià kädabbaà ? tä ettha ahaà jebba ubäo |^⁵⁴

kåñëaù: katham iva ?

vidüñakaù: ahaà bahmaëo mantam abaöia abaöia imaà ääòòhaissam |^⁵⁵

kåñëaù: jïätaà te brähmaëyam | tad äkalaya madanikäm |

(praviçya) madanikä: svasti vatsäya |

kåñëaù: (purato’valokya) katham iyaà madanikä | (sa-präçrayam) devi ! svägataà te ?

madanikä: (sa-smitam) maha-bhäga ! mukha-candra-darçanena |

vidüñakaù: kusumasara-bbathido amhäëaà pia-baasso | tä äëéadu sä jebba goba-kumäriä |^⁵⁶

kåñëaù: (sa-lajjam) dhiì mürkha ! maivaà bhaëa |

vidüñakaù: ahme bahmaëä ujjuä phuòaà jebba bhaëämo |^⁵⁷

madanikä: (sa-smitam) vatsa, api näma amithyä-vacano’si |

vidüñakaù: adha ià | pekkhadha pekkhadha edäià pauma-pattäià | (iti marmara-paträëi darsayati | saàskåtam äçritya |)

duùkhi-varäòé-rägeëa

nalina-vanaà vanamälé-kåte kåtam ujjhita-kusuma-paläsam |

pallavam api våndävanam anu kalayasi lalita-vikäsam ||

sarale paçyasi kim u na hi kåñëam |

tvayi nihitäçäà galita-viläsaà cätakam iva ghana-tåñëam || dhru ||

vidhum iva vékñya vidhuntudam änaya capalam iti prativelam |

vadati kathaà vada yadi madano hådi na vasati viracita-khelam ||

gajapati-rudra-mudaà tanutäm iti rämänanda-räya-sugétam |

nibhåta-manobhava-viçikha-paräbhava-hari-viraheëa sametam ||3||

madanikä: kim etävatä ?

vidüñakaù: tum pi pia-baasso jädo jäëidampi ëa jäëäsi tä saaà jebba gadua mae äëidabbä | aham pi ëisiööhattho düdo |^⁵⁸ (iti gantuà icchati |)

kåñëaù: (uttaréye gåhëäti |)

madanikä: vatsa kåñëa ! kim iti mayy eva gopayasi ?

kåñëaù: devi, kiïcit prañöavyäsi |

madanikä: viçrabdham abhidhéyatäm |

kåñëaù:

taväsyäd etasyä vadana-rucam äkarëya çaçinaù

kåtävajïä yasmäd ayam api rujaà tad vitanutäm |

tad-aìgenäsaìgaà bhajata iti yo me bahumataù

kathaà so’pi präëair mama malaya-väto viharati ||4||

madanikä: (svagatam) kåtärthäsmäkaà manorathena särdhaà rädhikä tad asyä api virahävasthäà prakäçayämi | (prakäçam) vatsa säpi lävaëya-mätra-çeñä kalyäëé | tathä hi,

çilä-paööe haime tuhima-kiraëaà candana-rasair

iyaà tanvé piñöä tanum anu vilepaà mågayate |

kñaëaà sthitvä hä hä sarasa-viçiné-pätra-çayane

samuttasthau yäväê jvalati na cirän marmaram idam ||5||

samatodi-rägeëa

niravadhi-nayana-salila-bhava-säde |

patita-kåñä paricalati na päde ||

mädhava gurutara-manasija-bädhä |